مردم چیزى را نگفتند خوش باد، جز آن که روزگار، روز بدى را براى او تدارک دید.

مَا قَالَ النَّاسُ لِشَیْءٍ: طُوبَى لَهُ، إِلاَّ وَقَدْ خَبَأَ لَهُ الدَّهْرُ یَوْمَ سَوْءٍ.

(از قدر پرسیدند، پاسخ داد:) راهى است تاریک، آن را مى‏پمایید، و دریایى است ژرف، وارد آن نوشید، و رازى است خدایى، خود را به زحمت نیندازید.

وسئل عن القدر، فقال: طَرِیقٌ مُظْلِمٌ فَلاَ تَسْلُكُوهُ، وَبَحْرٌعَمِیقٌ فَلاَ تَلِجُوهُ، وَسِرُّ اللهِ فَلاَ تَتَكَلَّفُوهُ.

هر گاه خدا بخواهد بنده اى را خوار کند، دانش را از او دور سازد.

إِذَا أَرْذَلَاللهُ عَبْداً حَظَرَعَلَیْهِ الْعِلْمَ.

در گذشته برادرى دینى داشتم«» که در چشم من بزرگ مقدار بود چون دنیاى حرام در چشم او بی ارزش می نمود، و از شکم بارگى دور بود، پس آنچه را نمى‏یافت آرزو نمی کرد، و آنچه را مى‏یافت زیاده روى نداشت. در بیشتر عمرش ساکت بود، امّا گاهى که لب به سخن مى‏گشود بر دیگر سخنوران برترى داشت، و تشنگى پرسش کنندگان را فرو می نشاند. به ظاهر ناتوان و مستضعف می نمود، امّا در برخورد جدّى چونان شیر پیشه می خروشید، یا چون مار بیابانى به حرکت در مى‏آمد. تا پیش قاضى نمی رفت دلیلى مطرح نمی کرد، و کسى را که عذرى داشت سرزنش نمی کرد، تا آن که عذر او را می شنید، از درد شکوه نمی کرد، مگر پس از تندرستى و بهبودى، آنچه عمل می کرد مى‏گفت، و بدانچه عمل نمی کرد چیزى نمى‏گفت، اگر در سخن گفتن بر او پیشى مى‏گرفتند در سکوت مغلوب نمى‏گردید. و بر شنیدن بیشتر از سخن گفتن حریص بود. اگر بر سر دو راهى دو کار قرار مى‏گرفت، می اندیشید که کدام یک با خواسته نفس نزدیک‏تر است با آن مخالفت می کرد، پس بر شما باد روى آوردن به اینگونه از ارزش‏هاى اخلاقى، و با یکدیگر در کسب آنها رقابت کنید، و اگر نتوانستید، بدانید که به دست آوردن برخى از آن ارزش‏هاى اخلاقى بهتر از رها کردن همه است.

كَانَ لِی فیَِما مَضَى أَخٌ فِی اللهِ، وَكَانَ یُعْظِمُهُ فِی عَیْنِی صِغَرُ الدُّنْیَا فِی عَیْنِهِ، وَكَانَ خَارِجاً مِنْ سُلْطَانِ بَطْنِهِ فَلاَ یَشْتَهِی مَا لاَ یَجِدُ وَلاَ یُكْثِرُ إِذَا وَجَدَ، وَكَانَ أَكْثَرَ دَهْرِهِ صَامِتاً فإِنْ قَالَ بَذَّالْقَائِلِینَ وَنَقَعَ غَلِیلَظط السَّائِلِینَ، وَكَانَ ضَعِیفاً مُسْتَضْعَفاً! فَإِنْ جَاءَ الْجِدُّ فَهُوَ لَیْثُ غَابٍ وَصِلُّئط وَادٍ لاَ یُدْلِیبِحُجَّةٍ حَتَّى یَأْتِیَ قَاضِیاً، وَكَانَ لاَ یَلُومُ أَحَداً عَلَى مَا یَجِدُ الْعُذْرَ فِی

اگر خدا بر گناهان وعده عذاب هم نمی داد، لازم بود به خاطر سپاسگزارى از نعمت‏هایش نافرمانى نشود.

لَوْ لَمْ یَتَوَعَّدِاللهُ عَلَى مَعْصِیَةٍ لَكَانَ یَجِبُ أَنْ لاَ یُعْصَى شُكْراً لِنِعَمِهِ.

(جهت تسلیت گفتن به اشعث بن قیس در مرگ فرزندش) اى اشعث اگر براى پسرت اندوهناکى، به خاطر پیوند خویشاوندى سزاوارى، امّا اگر شکیبا باشى هر مصیبتى را نزد خدا پاداشى است. اى اشعث اگر شکیبا باشى تقدیر الهى بر تو جارى می شود و تو پاداش داده خواهى شد و اگر بى تابى کنى نیز تقدیر الهى بر تو جارى می شود و تو گناه کارى. اى اشعث پسرت تو را شاد می ساخت و براى تو گرفتارى و آزمایش بود، و مرگ او تو را اندوهگین کرد در حالى که براى تو پاداش و رحمت است.

وقد عزّى الاَشعثَ بن قیسٍ عن ابن له: یَا أَشْعَثُ، إِنْ تَحْزَنْ عَلَى ابْنِكَ فَقَدِ اسْتَحَقَّتْ ذلِكَ مِنْكَ الرَّحِمُ، وَإِنْ تَصْبِرْ فَفِی اللهِ مِنْ كُلِّ مُصِیبَةٍ خَلَفٌ. یَا أَشْعَثُ، إِنْ صَبَرْتَ جَرَى عَلَیْكَ الْقَدَرُ وَأَنْتَ مَأْجُورٌ، وَإِنْ جَزِعْتَ جَرَى عَلَیْكَ الْقَدَرُ وَأَنْتَ مَأْزُورٌ ابْنُكَ سَرَّكَ وَهُوَ بَلاَءٌ وَفِتْنَةٌ، وَحَزَنَكَوَهُوَ ثَوَابٌ وَرَحْمَةٌ.

(به هنگام دفن رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله و سلّم) همانا شکیبایى نیکوست جز در غم از دست دادنت، و بی تابى ناپسند است جز در اندوه مرگ تو، مصیبت تو بزرگ، و مصیبت‏هاى پیش از تو و پس از تو ناچیزند.

على قبر رسول الله صلى الله علیه وآله ساعة دُفِنَ: إِنَّ الصَّبْرَ لَجَمِیلٌ إِلاَّ عَنْكَ، وَإِنَّ الْجَزَعَ لَقَبِیحٌ إِلاَّ عَلَیْكَ، وَإِنَّ الْمُصَابَ بِكَ لَجَلِیلٌ، وَإِنَّهُ قَبْلَكَ وَبَعْدَكَ لَجَلَلٌ

همنشین بی خرد مباش، که کار زشت خود را زیبا جلوه داده، دوست دارد تو همانند او باشى.

لاَ تَصْحَبِ الْمَائِقَفَإِنَّهُ یُزَیِّنُ لَكَ فِعْلَهُ، وَیَوَدُّ أَنْ تَكُونَ مِثْلَهُ.

(از فاصله میان مشرق و مغرب پرسیدند، فرمود:) به اندازه یک روز رفتن خورشید.

وقد سئل عن مسافة ما بین المشرق والمغرب: مَسِیرَةُ یَوْمٍ لِلشَّمْسِ.

دوستان تو سه گروهند، و دشمنان تو نیز سه دسته اند، امّا دوستانت: دوست تو و دوست دوست تو، و دشمن دشمن تو است، و امّا دشمنانت، پس دشمن تو، و دشمن دوست تو، و دوست دشمن تو است.

أَصْدِقَاؤُكَ ثَلاَثَةٌ، وَأَعْدَاؤُكَ ثَلاَثَةٌ: فَأَصْدِقَاؤُكَ: صَدِیقُكَ، وَصَدِیقُ صَدِیقِكَ، وَعَدُوُّ عَدُوِّكَ. وَأَعْدَاؤكَ: عَدُوُّكَ، وَعَدُوُّ صَدِیقِكَ، وَصَدِیقُ عَدُوِّكَ.

(شخصى را دید که چنان بر ضد دشمنش می کوشید که به خود زیان می رسانید، فرمود:) تو مانند کسى هستى که نیزه در بدن خود فرو برد تا دیگرى را که در کنار اوست بکشد

لرجل رآه یسعى على عدوٍّ له بما فیه إِضرار بنفسه: إنَّمَا أَنْتَ كَالطَّاعِنِ نَفْسَهُ لِیَقْتُلَ رِدْفَهُ

عبرت‏ها چقدر فراوانند و عبرت پذیران چه اندک

مَا أَكْثَرَ الْعِبَرَ وأَقَلَّ الاِِْعْتِبَارَ!

کسى که در دشمنى زیاده روى کند گناهکار، و آن کس که در دشمنى کوتاهى‏ کند ستمکار است، و هر کس که بی دلیل دشمنى کند نمی تواند با تقوا باشد

مَن بَالَغَ فِی الْخُصوُمَةِ أَثِمَ، وَمَنْ قَصَّرَ فِیهَا ظُلِمَ، وَلاَ یَسْتَطِیعُ أَنْ یَتَّقِیَ اللهَ مَنْ خَاصَمَ.

آنچه که بین من و خدا نارواست اگر انجام دهم و مهلت دو رکعت نماز داشته باشم که از خدا عافیت طلبم، مرا اندوهگین نخواهد ساخت.

مَا أَهَمَّنِی ذَنْبٌ أُمْهِلْتُ بَعْدَهُ حَتَّى أُصَلِّیَ رَكْعَتَیْنِ [وَأسْأَلَ اللهَ الْعَافِیَة

(از امام پرسیدند چگونه خدا با فراوانى انسان‏ها به حسابشان رسیدگى می کند پاسخ داد:) آن چنانکه با فراوانى آنان روزیشان می دهد (و باز پرسیدند چگونه به حساب انسان‏ها رسیدگى می کند که او را نمی بینند فرمود) همان گونه که آنان را روزى می دهد و او را نمی بینند

وسئل علیه السلام : كیف یحاسب الله الخلق على كَثْرتهم؟ فقال علیه السلام : كَمَا یَرْزُقُهُمْ عَلَى كَثْرَتِهِمْ. فَقیل: كیف یُحاسِبُهُم ولا یَرَوْنَهُ؟ قال علیه السلام : كَمَا یَرْزُقُهُمْ وَلاَ یَرَوْنَهُ.