مشهد مقدس
استان خراسان رضوی در شمال شرق ایران با مساحتی حدود ۱۴۴ هزار و ۶۸۱ کیلومتر مربع، جزو چهارمین استان بزرگ کشورایران محسوب می شود. این استان از شمال و شمال شرق با کشور ترکمنستان، از غرب با استان های خراسان شمالی و سمنان، از جنوب با استان های خراسان جنوبی و یزد و از شرق با کشور افغانستان همسایه است. مرکز استان خراسان رضوی شهر مقدس مشهد است.
آب و هوای مشهد معتدل و متغیر است و وزش باد ها بیشتر در جهت جنوب شرقی به شمال غربی است. بیشترین درجه حرارت در تابستان 35 درجه بالای صفر و کمترین آن در زمستان 15 درجه زیر صفر می باشد.
اماکن زیارتی شهر مشهد
حرم مطهر امام رضا علیه السلام:
از مهمترین اماکن زیارتی کشور ایران وشهر مشهد می توان به بارگاه مقدس امام رضا علیه السلام اشاره کرد.
امام علی ‌بن موسی‌الرضا (علیه السلام) هشتمین امام شیعیان از سلاله پاک رسول خدا و هشتمین جانشین پیامبر مکرم اسلام می‌باشند..
ایشان در سن 35 سالگی عهده‌دار مسئولیت امامت و رهبری شیعیان گردیدند و حیات ایشان مقارن بود با خلافت خلفای عباسی که سختی‌ها و رنج بسیاری را بر امام رواداشتند و سر انجام مأمون عباسی ایشان را در سن 55 سالگی به شهادت رساند.
آرامگاه هشتمین امام شیعیان در شهر مشهد و در کشور ایران جای دارد که این مجموعه در سال ۱۳۹۲ هجری شمسی ۷۰ هکتار مساحت داشته و دارای ۲۶ رواق (بنای سرپوشیده) و ۹ صحن (فضای باز) و ۶ مدخل ورودی به نام بست می‌باشد.
رواق ها:
رواق دارالحافظ : اين بناي مجلل در جنوب حرم مطهر بين حرم و راهرو و مسجد گوهرشاد واقع است همان گونه كه از نام آن پيدا است اين رواق از قديم تجمع حافظان قرآن و انجام مراسم خاص تلاوت كلام الله مجيد و خطبه مخصوص حفاظ استان قدس رضوي بوده كه همه روزه در دو نوبت صبح و شام براي انجام مراسم صفه به قرائت قران و دوازده بند خواجه نصير مي پردازند از اين رو اين رواق دارالحفاظ يعني خانه حافظان و قاريان قران ناميده مي شود
طول رواق 18 متر و عر ض ان 65/8 متر و ارتفاع تا زير سقف 8/12 متر است كه با محاسبه فضاهاي جانبي مساحت آن به 217 متر مربع مي رسد .
رواق دارالسياده:دارالسياده نيز از قديمي ترين رواقهاي روضه منوره است كه در غرب وجنوب غربي حرم مطهر از شمال به جنوب امتداد دارد نامگذاري اين رواق به دارالسياده از ان جهت است كه از قديم مجل اجتماع سادات و منسوبان به خاندان حضرت علي ( ع) بوده است رواق دارالسياده نيز از بناهاي گوهر شاد آغاز مي باشد كه در اوايل قرن نهم همزمان با مسجد گوهرشاد ساخته شده است .طول رواق دارالسياده 86/32 متر است .در سال 1375 ه. ش قسمتي از شمال دارالسياده به مسجد بالاسر افزوده شد تا زائرين بيشتري بتوانند در آن محل كه به مسجد بالاسر اتصال دارد از فيض نماز زيارت بهره مند گردند.دار السياده از جنوب به مسجد گوهرشاد ارتباط دارد و از شرق به رواق دارالحفاظ و از غرب به رواق برگر دارالولايه مرتبط است مساحت دارالسياده 373 متر مربع مي باشد
رواق دارالسلام:رواق دارالسلام يكي از رواقهاي جنوب شرقي روضه منوره است.دارالسلام از جمله بناهايي است كه اساس بناي ان در زمان گوهر شاد و به دستور او پي ريزي شده و بنايي دو طبقه بوده كه مدتي قسمت فوقاني آن محل آسايشگاه خدام معروف به گنبد اپك ميرزا و طبقه تحتاني آن انبار فرش و اشياي ديگر بود.در تعميرات سالهاي 1334 تا 1338 ه.ش پوشش وسط برچيده شد آسايشگاه به محلي ديگر انتقال يافت و اين مكان پس از تعمير و تزئين به صورت كنوني در آمد و دارالسلام نام گرفت .227 متر مربع مساحت دارد اين بنا از سوي مشرق به دو رواق دارالعزه و دارالسرور و از شمال به رواق گنبدت حاتم خاني و از مغرب به دارالحفاظ محدود است.
رواق دارالزهد:رواق دارالزهد يكي از با شكوه ترين و زيباترين رواقهاست كه درجنوب شرقي حرم واقع و متصل به رواق جديد الاحداث امام خميني (ره) است دارالزهد از جنوب به رواق امام خميني (ره) از شمال به رواق دارالذكر از مشرق به رواق شيخ بهاءالدين و از مغرب به راهرو تالار اماكن متبركه محدود است و از طريق سه درگاه به مقبره شيخ بهائي راه دارد مساحت دارالزهد 290 متر مربع است.
رواق امام خميني (ره):اين رواق همان صحن سابق امام خميني (ره) است كه در مجاورت مسجد گوهرشاد واقع است از شمال به تالار اماكن متبركه رواق دارالزهد رواق شيخ بهايي دارالعباده و صحن آزادي ارتباط دارد.درپي افزايش روز افزون زائرين و نياز مبرم به توسعه فضاهاي سرپوشيده طرح تغيير كاربردي اين صحن به رواق امام خميني ( ره) به تصويب رسيد اين رواق با مساحت 9840 متر مربع و زير بناي 19680 متر مربع د ردو طبقه با سازه بتني فلزي احداث گرديد.
رواق حاتم‏خانی: بانی آن حاتم‏بیک اردوبادی از اعقاب خواجه‏نصیر طوسی و از وزرای شاه عباس است.
رواق دارالفیض: (مسجد ریاض) یا زنانه، بانی احتمالی آن مرحوم فیض کاشانی مجتهد عصر صفویه می باشد.
رواق توحیدخانه: بانی احتمالی آن مرحوم فیض کاشانی است،
رواق دارالضیافه: بانی آن میرزا شفیع اعتمادالدوله قزوینی وزیر آستان قدس رضوی در سال 1031 ق است.
رواق دارالسرور: احداث سال 1334 ه. ق.
رواق دارالشکر: احداث سال 1344 ه. ش به ابعاد 5/6×5/6 متر در ارتفاع 5/9 متر.
رواق دارالعزه: احداث سال‏1343 ه. ش به ابعاد 12/3×11 متر و ارتفاع 35/4 متر.
رواق دارالذکر: احداث سال‏1343 ه. ش به ابعاد 5/6×82×12 متر و ارتفاع ‏9 متر
رواق دارالشرف: احداث سال‏1386 ه. ق.
رواق دارالعباده: در سال‏1353 ه. ش ساخته شده است.
رواق دارالاخلاص: در غرب حرم مطهر، مقابل مسجد بالاسر و بین سه رواق دارالسیاده، دارالشرف و دارالولایه قرار دارد.
رواق دارالولایه: این رواق با 2305 متر مربع وسعت، بزرگترین رواق حرم مطهر است که پس از پیروزی انقلاب اسلامی ساخته شده است.
رواق شیخ بهایی: قبر شیخ بهایی داخل آن واقع است.
رواق دارالهدایه: بین مدرسه دو در و صحن جمهوری به وسعت‏837 متر مربع قرار دارد، پس از پیروزی انقلاب ساخته شده است.
رواق دارالرحمه: بیست و یکمین و یا آخرین رواق به وسعت 520 متر مربع است که در جنوب رواق دارالهدایه و بین بست‏شیخ بهایی و صحن جمهوری واقع است.
رواق دارالحجه:احداث سال‏ ۱۳۸۷ ه.ش
صحن ها:
صحن انقلاب (عتیق)
یكی از زیباترین و با شكوهترین اماكن متعلق به آستانقدس رضوی صحن انقلاب است . در این صحن 4 ایوان به نامهای ایوان عباسی ( شمالی ) ، ایوان طلا ( جنوبی ) ، ایوان نقاره خانه ( شرقی ) كه ساختمان نقارخانه بر روی آن ساخته شده است - و ایوان ساعت ( غربی ) - كه ساعت بزرگی بر آن قرار دارد .
صحن قدس
این صحن جدیدالاحداث در حد فاصل صحن امام تا بست (شیخ بهائی ) قرار دارد . وسعت آن 2500 مترمربع است .
صحن امام خمینی
این صحن در سمت چپ حرم مطهر و مقابل خیابان امام رضا ( ع ) ( تهران ) واقع است و بیش از 8300 مترمربع وسعت دارد . آرامگاه ( شیخ بهائی ) بین این صحن و صحن آزادی قرار دارد .
صحن آزادی (نو)
این صحن كه در مشرق حرم مطهر واقع شده است ، از بناهای زمان ( فتحعلی شاه قاجار ) می باشد . این صحن دارای 4 ایوان است . مشهورترین آنها ، ایوان طلاست كه متصل به حرم می باشد .
صحن سقاخانه
در وسط صحن انقلاب ،‌سقاخانه ايست با كتيبه طلا از دوران سلطنت نادر شاه افشار . به همين سبب آن را سقاخانه نادري نيز مي گويند .
صحن غدیر
صحن غدیر یا صحن ضلع غربی جامع رضوی دارای 14453 متر مربع مساحت است، این صحن از راس و ضلع جنوبی به صحن جامع باغچه و بلوک b غربی محدود است و از ضلع غربی به مجتمع تجارتی غدیر ، سرویس بهداشتی غدیر و از ضلع شرقی به صحن جمهوری اسلامی و از شمال غربی به سر در شیرازی منتهی می شود
صحن کوثر
صحن کوثر درشرق جامع رضوی جای دارد و دارای 15648 متر مربع مساحت است؛این صحن از راس و ضلع جنوب غربی به جامع رضوی باغچه مرتفع و بلوک b شرقی محدود است و از شمال شرقی به سر در نواب صفوی منتهی می شود و در ضلع شمالی آن رواق امام خمینی (ره) و صحن آزادی قرار دارند.
صحن هدایت
این صحن با وسعت 16414 متر مربع در ضلع شمال شرقی اماکن متبرکه جای دارد. از سوی شمال شرقی به بنیاد پژوهش های اسلامی ، مدرسه علمیه و سردر طبرسی و از جنوب غربی به دانشگاه علوم اسلامی رضوی و بست شیخ طبرسی و مهمانسرای حضرت و از سوی جنوب و جنوب شرقی به ساختمان اداری دانشگاه علوم اسلامی رضوی و پیرپالاندوز و سردر نواب صفوی منتهی می شود .
صحن جامع رضوی
این بنای وسیع با 110078 متر مربع زیربنا درجنوب اماکن متبرکه واقع شده است و از طریق باب الرضا (ع) و باب الجواد (ع) به خیابان های امام رضا(ع) و خسروی نو ارتباط دارد و از دو سوی در شرقی و غربی به بست های شرقی و غربی راه دارد؛ .
صحن نقارخانه
در شبانه روز دو نوبت يكي نزديك طلوع و ديگري نزديك غروب آفتاب در روي سر در شرقي صحن انقلاب (عتيق ) در محل مخصوصي بهنام نقاره خانه كه براي اين كار ساخته شده است ،‌نقاره نواخته مي شود. براي انجام اين كار 11 نفر به نوبت انجام وظيفه مي كنند كه به آنها « عمله شكوه » مي گويند . نواختن نقاره كه به جهت آگاهي از نزديك شدن پايان وقت نماز است به وسيل « طبل »‌و« كرنا » انجام مي شود و در طول سال جز دو ماه محرم و صفر و ساير ايام سوگواري همه روز نقاره نواخته مي شود .
بست ها:
خیابانهای منتهی به حرم را بست می گویند.
بست علیا یا بست بالا خیابان مشهور به بست شیخ طوسی
بست سفلی یا بست پایین خیابان مشهور به بست شیخ حر عاملی
بست شیخ طبرسی
بست شیخ بهائی مشهور به بست قبله
بست شرقی جامع رضوی
بست غربی جامع رضوی
از دیگر اماکن زیارتی شهر مشهد می توان به موارد زیر اشاره کرد:
آرامگاه خواجه ابا صلت هروی
آرامگاه خواجه مراد(هرثمه بن اعین)
آرامگاه خواجه ربیع(بقعه ابوزید ربیع بن خثیم اسدی)
آرامگاه شیخ بهائی
پیر پالان دوز(شيخ محمد المُقتدى)
گنبد خشتی(امير سلطان غياث الدين محمد بن امير طاهر موسوى)
گنبد سبز(شيخ محمد مؤمن عارف استر آبادی)
مقبره شيخ حرّ عاملى
یکی از مهمترین مساجد شهر مشهد مسجد گوهر شاد می باشد.