قُلْ أَئِنَّكُمْ لَتَكْفُرُونَ بِالَّذِي خَلَقَ الْأَرْضَ فِي يَوْمَيْنِ وَتَجْعَلُونَ لَهُ أَندَادًا ذَلِكَ رَبُّ الْعَالَمِينَ

بگو آيا اين شماييد كه واقعا به آن كسى كه زمين را در دو هنگام آفريد كفر می ورزيد و براى او همتايانى قرار می دهيد اين است پروردگار جهانيان

say: `do you disbelieve in him who created the earth in two days? and do you set up equals with him? he is the lord of the worlds. `

وَجَعَلَ فِيهَا رَوَاسِيَ مِن فَوْقِهَا وَبَارَكَ فِيهَا وَقَدَّرَ فِيهَا أَقْوَاتَهَا فِي أَرْبَعَةِ أَيَّامٍ سَوَاء لِّلسَّائِلِينَ

و در [زمين] از فراز آن [لنگرآسا] كوهها نهاد و در آن خير فراوان پديد آورد و مواد خوراكى آن را در چهار روز اندازه گيرى كرد [كه] براى خواهندگان درست [و متناسب با نيازهايشان] است

he set firm mountains on top (of the earth) and he blessed it. and in four days he ordained in it many provisions, equal to those who ask.

ثُمَّ اسْتَوَى إِلَى السَّمَاء وَهِيَ دُخَانٌ فَقَالَ لَهَا وَلِلْأَرْضِ اِئْتِيَا طَوْعًا أَوْ كَرْهًا قَالَتَا أَتَيْنَا طَائِعِينَ

سپس آهنگ [آفرينش] آسمان كرد و آن بخارى بود پس به آن و به زمين فرمود خواه يا ناخواه بياييد آن دو گفتند فرمان پذير آمديم

then he willed to the heaven when it was smoke, and to it and the earth he said: `come willingly, or unwillingly. ` `we come willingly, ` they answered.

فَقَضَاهُنَّ سَبْعَ سَمَاوَاتٍ فِي يَوْمَيْنِ وَأَوْحَى فِي كُلِّ سَمَاء أَمْرَهَا وَزَيَّنَّا السَّمَاء الدُّنْيَا بِمَصَابِيحَ وَحِفْظًا ذَلِكَ تَقْدِيرُ الْعَزِيزِ الْعَلِيمِ

پس آنها را [به صورت] هفت آسمان در دو هنگام مقرر داشت و در هر آسمانى كار [مربوط به] آن را وحى فرمود و آسمان [اين] دنيا را به چراغها آذين كرديم و [آن را نيك] نگاه داشتيم اين است اندازه گيرى آن نيرومند دانا

in two days he determined them seven heavens, and he revealed to each heaven its commands. we decorated the lowest heaven with lamps and preserve them. such is the decree of the almighty, the knower.

فَإِنْ أَعْرَضُوا فَقُلْ أَنذَرْتُكُمْ صَاعِقَةً مِّثْلَ صَاعِقَةِ عَادٍ وَثَمُودَ

پس اگر روى برتافتند بگو شما را از آذرخشى چون آذرخش عاد و ثمود بر حذر داشتم

but if they turn away, say: `i have given you warning of a thunderbolt similar to that which overtook aad and thamood. `

إِذْ جَاءتْهُمُ الرُّسُلُ مِن بَيْنِ أَيْدِيهِمْ وَمِنْ خَلْفِهِمْ أَلَّا تَعْبُدُوا إِلَّا اللَّهَ قَالُوا لَوْ شَاء رَبُّنَا لَأَنزَلَ مَلَائِكَةً فَإِنَّا بِمَا أُرْسِلْتُمْ بِهِ كَافِرُونَ

چون فرستادگان [ما] از پيش رو و از پشت سرشان بر آنان آمدند [و گفتند] زنهار جز خدا را مپرستيد گفتند اگر پروردگار ما می خواست قطعا فرشتگانى فرومی فرستاد پس ما به آنچه بدان فرستاده شده ايد كافريم

when their messengers came to them from before them and behind them, (saying): `worship none except allah, ` they answered: `had it been the will of our lord, he would have sent down angels. so we disbelieve in the message with which you were sent. `

فَأَمَّا عَادٌ فَاسْتَكْبَرُوا فِي الْأَرْضِ بِغَيْرِ الْحَقِّ وَقَالُوا مَنْ أَشَدُّ مِنَّا قُوَّةً أَوَلَمْ يَرَوْا أَنَّ اللَّهَ الَّذِي خَلَقَهُمْ هُوَ أَشَدُّ مِنْهُمْ قُوَّةً وَكَانُوا بِآيَاتِنَا يَجْحَدُونَ

و اما عاديان به ناحق در زمين سر برافراشتند و گفتند از ما نيرومندتر كيست آيا ندانسته اند كه آن خدايى كه خلقشان كرده خود از ايشان نيرومندتر است و در نتيجه آيات ما را انكار می كردند

as for aad, they behaved proudly in the earth without right. `who is stronger than us? ` they would say. could they not see that allah, who created them, is stronger than they? but they disbelieved our signs.

فَأَرْسَلْنَا عَلَيْهِمْ رِيحًا صَرْصَرًا فِي أَيَّامٍ نَّحِسَاتٍ لِّنُذِيقَهُمْ عَذَابَ الْخِزْيِ فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَلَعَذَابُ الْآخِرَةِ أَخْزَى وَهُمْ لَا يُنصَرُونَ

پس بر آنان تندبادى توفنده در روزهايى شوم فرستاديم تا در زندگى دنيا عذاب رسوايى را بدانان بچشانيم و قطعا عذاب آخرت رسواكننده تر است و آنان يارى نخواهند شد

then, on the ominous days, we loosed against them a howling wind that we might let them taste the punishment of humiliation in this life; but more humiliating will be the punishment of the everlasting life and they will not be helped.

وَأَمَّا ثَمُودُ فَهَدَيْنَاهُمْ فَاسْتَحَبُّوا الْعَمَى عَلَى الْهُدَى فَأَخَذَتْهُمْ صَاعِقَةُ الْعَذَابِ الْهُونِ بِمَا كَانُوا يَكْسِبُونَ

و اما ثموديان پس آنان را راهبرى كرديم و[لى] كوردلى را بر هدايت ترجيح دادند پس به [كيفر] آنچه مرتكب می شدند صاعقه عذاب خفت آور آنان را فروگرفت

as for thamood, we (offered) them our guidance, but they preferred blindness to guidance. so a thunderbolt of the humiliating punishment seized them because of what they had earned;

وَنَجَّيْنَا الَّذِينَ آمَنُوا وَكَانُوا يَتَّقُونَ

و كسانى را كه ايمان آورده بودند و پروا می داشتند رهانيديم

and we saved those who believed and feared allah.

وَيَوْمَ يُحْشَرُ أَعْدَاء اللَّهِ إِلَى النَّارِ فَهُمْ يُوزَعُونَ

و [ياد كن] روزى را كه دشمنان خدا به سوى آتش گردآورده و بازداشت [و دسته دسته تقسيم] می شوند

on the day when the enemies of allah will be rightfully gathered together before fire,

حَتَّى إِذَا مَا جَاؤُوهَا شَهِدَ عَلَيْهِمْ سَمْعُهُمْ وَأَبْصَارُهُمْ وَجُلُودُهُمْ بِمَا كَانُوا يَعْمَلُونَ

تا چون بدان رسند گوششان و ديدگانشان و پوستشان به آنچه می كرده اند بر ضدشان گواهى دهند

when they reach it, their hearing, eyes and skins will testify against them for what they were doing.

وَقَالُوا لِجُلُودِهِمْ لِمَ شَهِدتُّمْ عَلَيْنَا قَالُوا أَنطَقَنَا اللَّهُ الَّذِي أَنطَقَ كُلَّ شَيْءٍ وَهُوَ خَلَقَكُمْ أَوَّلَ مَرَّةٍ وَإِلَيْهِ تُرْجَعُونَ

و به پوست [بدن] خود می گويند چرا بر ضد ما شهادت داديد می گويند همان خدايى كه هر چيزى را به زبان درآورده ما را گويا گردانيده است و او نخستين بار شما را آفريد و به سوى او برگردانيده می شويد

`why did you bear witness against us, ` they will ask their skins, and they will reply: `allah has given us speech, as he has given speech to everything. it was he who created you the first time, and to him you shall return.

وَمَا كُنتُمْ تَسْتَتِرُونَ أَنْ يَشْهَدَ عَلَيْكُمْ سَمْعُكُمْ وَلَا أَبْصَارُكُمْ وَلَا جُلُودُكُمْ وَلَكِن ظَنَنتُمْ أَنَّ اللَّهَ لَا يَعْلَمُ كَثِيرًا مِّمَّا تَعْمَلُونَ

و [شما] از اينكه مبادا گوش و ديدگان و پوستتان بر ضد شما گواهى دهند [گناهانتان را] پوشيده نمی داشتيد ليكن گمان داشتيد كه خدا بسيارى از آنچه را كه می كنيد نمی داند

it is not that you covered yourselves so that your hearing, eyes and skin could not bear witness against you but you thought that allah did not know much of that which you do.

وَذَلِكُمْ ظَنُّكُمُ الَّذِي ظَنَنتُم بِرَبِّكُمْ أَرْدَاكُمْ فَأَصْبَحْتُم مِّنْ الْخَاسِرِينَ

و همين بود گمانتان كه در باره پروردگارتان برديد شما را هلاك كرد و از زيانكاران شديد

rather, it is the thoughts you thought about your lord that have destroyed you, therefore, this morning you find yourselves among the losers. `

فَإِن يَصْبِرُوا فَالنَّارُ مَثْوًى لَّهُمْ وَإِن يَسْتَعْتِبُوا فَمَا هُم مِّنَ الْمُعْتَبِينَ

پس اگر شكيبايى نمايند جايشان در آتش است و اگر از در پوزش درآيند مورد اجابت قرار نمی گيرند

even if they are patient the fire shall still be their lodging, and if they seek pardon, they shall not be among those who are pardoned.

وَقَيَّضْنَا لَهُمْ قُرَنَاء فَزَيَّنُوا لَهُم مَّا بَيْنَ أَيْدِيهِمْ وَمَا خَلْفَهُمْ وَحَقَّ عَلَيْهِمُ الْقَوْلُ فِي أُمَمٍ قَدْ خَلَتْ مِن قَبْلِهِم مِّنَ الْجِنِّ وَالْإِنسِ إِنَّهُمْ كَانُوا خَاسِرِينَ

و براى آنان دمسازانى گذاشتيم و آنچه در دسترس ايشان و آنچه در پى آنان بود در نظرشان زيبا جلوه دادند و فرمان [عذاب] در ميان امتهايى از جن و انس كه پيش از آنان روزگار به سر برده بودند بر ايشان واجب آمد چرا كه آنها زيانكاران بودند

we have assigned companions to them, who make what is before them and behind them seem fair to them. the statement has been realized against them in nations of people and jinn alike that passed away before them they were indeed the losers.

وَقَالَ الَّذِينَ كَفَرُوا لَا تَسْمَعُوا لِهَذَا الْقُرْآنِ وَالْغَوْا فِيهِ لَعَلَّكُمْ تَغْلِبُونَ

و كسانى كه كافر شدند گفتند به اين قرآن گوش مدهيد و سخن لغو در آن اندازيد شايد شما پيروز شويد

the unbelievers say: `do not listen to this koran, and talk idly about it so that you might be overcome. `

فَلَنُذِيقَنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا عَذَابًا شَدِيدًا وَلَنَجْزِيَنَّهُمْ أَسْوَأَ الَّذِي كَانُوا يَعْمَلُونَ

و قطعا كسانى را كه كافر شده اند عذابى سخت می چشانيم و حتما آنها را به بدتر از آنچه می كرده اند جزا می دهيم

we will let the unbelievers taste a terrible punishment, and recompense them with the worst of what they were doing.

ذَلِكَ جَزَاء أَعْدَاء اللَّهِ النَّارُ لَهُمْ فِيهَا دَارُ الْخُلْدِ جَزَاء بِمَا كَانُوا بِآيَاتِنَا يَجْحَدُونَ

آرى سزاى دشمنان خدا همان آتش است كه در آن منزل هميشگى دارند [اين] جزا به كيفر آن است كه نشانه هاى ما را انكار می كردند

the fire that is the recompense of the enemies of allah. there it is that they will be lodged for eternity, a recompense for their disbelief of our verses.

وَقَالَ الَّذِينَ كَفَرُوا رَبَّنَا أَرِنَا الَّذَيْنِ أَضَلَّانَا مِنَ الْجِنِّ وَالْإِنسِ نَجْعَلْهُمَا تَحْتَ أَقْدَامِنَا لِيَكُونَا مِنَ الْأَسْفَلِينَ

و كسانى كه كفر ورزيدند گفتند پروردگارا آن دو [گمراه گرى] از جن و انس كه ما را گمراه كردند به ما نشان ده تا آنها را زير قدمهايمان بگذاريم تا زبون شوند

the unbelievers will say: `lord, show us the jinn and people who led us astray, to put them under our feet so that they are among the lowest. `

إِنَّ الَّذِينَ قَالُوا رَبُّنَا اللَّهُ ثُمَّ اسْتَقَامُوا تَتَنَزَّلُ عَلَيْهِمُ الْمَلَائِكَةُ أَلَّا تَخَافُوا وَلَا تَحْزَنُوا وَأَبْشِرُوا بِالْجَنَّةِ الَّتِي كُنتُمْ تُوعَدُونَ

در حقيقت كسانى كه گفتند پروردگار ما خداست سپس ايستادگى كردند فرشتگان بر آنان فرود می آيند [و می گويند] هان بيم مداريد و غمين مباشيد و به بهشتى كه وعده يافته بوديد شاد باشيد

the angels will descend on those who said: `allah is our lord, ` and have then gone straight, (saying:) `be neither fearful, nor sad; rejoice in the paradise you have been promised.

نَحْنُ أَوْلِيَاؤُكُمْ فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَفِي الْآخِرَةِ وَلَكُمْ فِيهَا مَا تَشْتَهِي أَنفُسُكُمْ وَلَكُمْ فِيهَا مَا تَدَّعُونَ

در زندگى دنيا و در آخرت دوستانتان ماييم و هر چه دلهايتان بخواهد در [بهشت] براى شماست و هر چه خواستار باشيد در آنجا خواهيد داشت

we are your guides in this world and in the everlasting life. there, you shall have all that your souls desire, and all that you ask for

نُزُلًا مِّنْ غَفُورٍ رَّحِيمٍ

روزى آماده اى از سوى آمرزنده مهربان است

as hospitality from one, the forgiving, the most merciful. `

وَمَنْ أَحْسَنُ قَوْلًا مِّمَّن دَعَا إِلَى اللَّهِ وَعَمِلَ صَالِحًا وَقَالَ إِنَّنِي مِنَ الْمُسْلِمِينَ

و كيست خوشگفتارتر از آن كس كه به سوى خدا دعوت نمايد و كار نيك كند و گويد من [در برابر خدا] از تسليم شدگانم

and, who is better in saying than he who invites to allah, does what is right, and says: `surely, i am of those who surrender. `

وَلَا تَسْتَوِي الْحَسَنَةُ وَلَا السَّيِّئَةُ ادْفَعْ بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ فَإِذَا الَّذِي بَيْنَكَ وَبَيْنَهُ عَدَاوَةٌ كَأَنَّهُ وَلِيٌّ حَمِيمٌ

و نيكى با بدى يكسان نيست [بدى را] آنچه خود بهتر است دفع كن آنگاه كسى كه ميان تو و ميان او دشمنى است گويى دوستى يكدل می گردد

good and evil deeds are not equal. repel with that which is most just, and see, the one whom there is enmity between you will be as if he were a loyal guide.

وَمَا يُلَقَّاهَا إِلَّا الَّذِينَ صَبَرُوا وَمَا يُلَقَّاهَا إِلَّا ذُو حَظٍّ عَظِيمٍ

و اين [خصلت] را جز كسانى كه شكيبا بوده اند نمی يابند و آن را جز صاحب بهره اى بزرگ نخواهد يافت

but none will receive it except those who are patient and, none shall receive it, except he who has a great share.

وَإِمَّا يَنزَغَنَّكَ مِنَ الشَّيْطَانِ نَزْغٌ فَاسْتَعِذْ بِاللَّهِ إِنَّهُ هُوَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ

و اگر دمدمه اى از شيطان تو را از جاى درآورد پس به خدا پناه ببر كه او خود شنواى داناست

if a provocation from satan should provoke you, seek refuge in allah. he is the hearer, the knower.

وَمِنْ آيَاتِهِ اللَّيْلُ وَالنَّهَارُ وَالشَّمْسُ وَالْقَمَرُ لَا تَسْجُدُوا لِلشَّمْسِ وَلَا لِلْقَمَرِ وَاسْجُدُوا لِلَّهِ الَّذِي خَلَقَهُنَّ إِن كُنتُمْ إِيَّاهُ تَعْبُدُونَ

و از نشانه هاى [حضور] او شب و روز و خورشيد و ماه است نه براى خورشيد سجده كنيد و نه براى ماه و اگر تنها او را می پرستيد آن خدايى را سجده كنيد كه آنها را خلق كرده است

among his signs are the night and the day, and the sun and the moon. but do not prostrate yourselves before the sun or the moon; rather prostrate before allah, who created them both, if it is he whom you worship.

فَإِنِ اسْتَكْبَرُوا فَالَّذِينَ عِندَ رَبِّكَ يُسَبِّحُونَ لَهُ بِاللَّيْلِ وَالنَّهَارِ وَهُمْ لَا يَسْأَمُونَ

پس اگر كبر ورزيدند كسانى كه در پيشگاه پروردگار تواند شبانه روز او را نيايش می كنند و خسته نمی شوند

but if they become proud, those who are with your lord exalt him by day and night, and never grow weary.

وَمِنْ آيَاتِهِ أَنَّكَ تَرَى الْأَرْضَ خَاشِعَةً فَإِذَا أَنزَلْنَا عَلَيْهَا الْمَاء اهْتَزَّتْ وَرَبَتْ إِنَّ الَّذِي أَحْيَاهَا لَمُحْيِي الْمَوْتَى إِنَّهُ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ

و از [ديگر] نشانه هاى او اين است كه تو زمين را فسرده می بينى و چون باران بر آن فروريزيم به جنبش درآيد و بردمد آرى همان كسى كه آن را زندگى بخشيد قطعا زنده كننده مردگان است در حقيقت او بر هر چيزى تواناست

and among his signs is that you see the earth humble; then when he sends down rain upon it, it quivers and swells. he who revives is he who revives the dead, surely, he is powerful over everything.

إِنَّ الَّذِينَ يُلْحِدُونَ فِي آيَاتِنَا لَا يَخْفَوْنَ عَلَيْنَا أَفَمَن يُلْقَى فِي النَّارِ خَيْرٌ أَم مَّن يَأْتِي آمِنًا يَوْمَ الْقِيَامَةِ اعْمَلُوا مَا شِئْتُمْ إِنَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ بَصِيرٌ

كسانى كه در [فهم و ارائه] آيات ما كژ می روند بر ما پوشيده نيستند آيا كسى كه در آتش افكنده می شود بهتر است يا كسى كه روز قيامت آسوده خاطر می آيد هر چه می خواهيد بكنيد كه او به آنچه انجام می دهيد بيناست

those who disbelieve our verses when it comes to them are not hidden from us. is he who is cast in the fire better than he who comes in safety on the day of resurrection? do as you will, surely, he sees the things you do.

إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا بِالذِّكْرِ لَمَّا جَاءهُمْ وَإِنَّهُ لَكِتَابٌ عَزِيزٌ

كسانى كه به اين قرآن چون بديشان رسيد كفر ورزيدند [به كيفر خود می رسند] و به راستى كه آن كتابى ارجمند است

those who disbelieve in the remembrance when it comes to them and indeed this is a mighty book

لَا يَأْتِيهِ الْبَاطِلُ مِن بَيْنِ يَدَيْهِ وَلَا مِنْ خَلْفِهِ تَنزِيلٌ مِّنْ حَكِيمٍ حَمِيدٍ

از پيش روى آن و از پشت سرش باطل به سويش نمی آيد وحى [نامه]اى است از حكيمى ستوده[صفات]

falsehood does not come to it from before it or from behind it. it is a sending down from the one, the wise, the praised.

مَا يُقَالُ لَكَ إِلَّا مَا قَدْ قِيلَ لِلرُّسُلِ مِن قَبْلِكَ إِنَّ رَبَّكَ لَذُو مَغْفِرَةٍ وَذُو عِقَابٍ أَلِيمٍ

به تو جز آنچه به پيامبران پيش از تو گفته شده است گفته نمی شود به راستى كه پروردگار تو داراى آمرزش و دارنده كيفرى پر درد است

nothing that is said to you has not already been said to other messengers before you. indeed, your lord is a lord of forgiveness, but stern in retribution.

وَلَوْ جَعَلْنَاهُ قُرْآنًا أَعْجَمِيًّا لَّقَالُوا لَوْلَا فُصِّلَتْ آيَاتُهُ أَأَعْجَمِيٌّ وَعَرَبِيٌّ قُلْ هُوَ لِلَّذِينَ آمَنُوا هُدًى وَشِفَاء وَالَّذِينَ لَا يُؤْمِنُونَ فِي آذَانِهِمْ وَقْرٌ وَهُوَ عَلَيْهِمْ عَمًى أُوْلَئِكَ يُنَادَوْنَ مِن مَّكَانٍ بَعِيدٍ

و اگر [اين كتاب را] قرآنى غير عربى گردانيده بوديم قطعا می گفتند چرا آيه هاى آن روشن بيان نشده كتابى غير عربى و [مخاطب آن] عرب زبان بگواين [كتاب] براى كسانى كه ايمان آورده اند رهنمود و درمانى است و كسانى كه ايمان نمی آورند در گوشهايشان سنگينى است و قرآن برايشان نامفهوم است و [گويى] آنان را از جايى دور ندا می دهند

had we made the koran in a nonarabic (language) they would have said: `if only its verses were distinguished! why in (a) nonarabic (language, when the prophet is) an arab? ` say: `to the believers it is a guidance and a healing. but to those who do not believe, there is a heaviness in their ears, to them it is blindness. they are those called from afar. `

وَلَقَدْ آتَيْنَا مُوسَى الْكِتَابَ فَاخْتُلِفَ فِيهِ وَلَوْلَا كَلِمَةٌ سَبَقَتْ مِن رَّبِّكَ لَقُضِيَ بَيْنَهُمْ وَإِنَّهُمْ لَفِي شَكٍّ مِّنْهُ مُرِيبٍ

و به راستى موسى را كتاب [تورات] داديم پس در آن اختلاف واقع شد و اگر از جانب پروردگارت فرمان [مهلت] سبقت نگرفته بود قطعا ميانشان داورى شده بود و در حقيقت آنان در باره آن به شكى سخت دچارند

we gave the book to moses, but there were disputes about it, and had it not been for a word that preceded from your lord (their disputes) would have been decided between them. but they are in disquieting doubt about it.

مَنْ عَمِلَ صَالِحًا فَلِنَفْسِهِ وَمَنْ أَسَاء فَعَلَيْهَا وَمَا رَبُّكَ بِظَلَّامٍ لِّلْعَبِيدِ

هر كه كار شايسته كند به سود خود اوست و هر كه بدى كند به زيان خود اوست و پروردگار تو به بندگان [خود] ستمكار نيست

he who does good does it for himself; and he who does evil does so against it. your lord never wrongs his worshipers.