بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ

به نام خداوند رحمتگر مهربان

In the name of Allah, Most Gracious, Most Merciful

طس تِلْكَ آيَاتُ الْقُرْآنِ وَكِتَابٍ مُّبِينٍ

طا سين اين است آيات قرآن و [آيات] كتابى روشنگر

taseen. those are the verses of the koran, a clear book,

هُدًى وَبُشْرَى لِلْمُؤْمِنِينَ

كه [مايه] هدايت و بشارت براى مؤمنان است

a guidance and glad tidings to believers,

الَّذِينَ يُقِيمُونَ الصَّلَاةَ وَيُؤْتُونَ الزَّكَاةَ وَهُم بِالْآخِرَةِ هُمْ يُوقِنُونَ

همانان كه نماز برپا می دارند و زكات می دهند و خود به آخرت يقين دارند

who establish their prayers, and pay the obligatory charity, and are certain of the everlasting life.

إِنَّ الَّذِينَ لَا يُؤْمِنُونَ بِالْآخِرَةِ زَيَّنَّا لَهُمْ أَعْمَالَهُمْ فَهُمْ يَعْمَهُونَ

كسانى كه به آخرت ايمان ندارند كردارهايشان را در نظرشان بياراستيم [تا همچنان] سرگشته بمانند

as for those who do not believe in the everlasting life, we have decorated for them their works, and they wander blindly.

أُوْلَئِكَ الَّذِينَ لَهُمْ سُوءُ الْعَذَابِ وَهُمْ فِي الْآخِرَةِ هُمُ الْأَخْسَرُونَ

آنان كسانی اند كه عذاب سخت براى ايشان خواهد بود و در آخرت خود زيانكارترين [مردم] اند

such are those for whom there is an evil punishment, and in the everlasting life are the greatest losers.

وَإِنَّكَ لَتُلَقَّى الْقُرْآنَ مِن لَّدُنْ حَكِيمٍ عَلِيمٍ

و حقا تو قرآن را از سوى حكيمى دانا دريافت می دارى

you have received the koran from the wise, the knower.

إِذْ قَالَ مُوسَى لِأَهْلِهِ إِنِّي آنَسْتُ نَارًا سَآتِيكُم مِّنْهَا بِخَبَرٍ أَوْ آتِيكُم بِشِهَابٍ قَبَسٍ لَّعَلَّكُمْ تَصْطَلُونَ

[يادكن] هنگامى را كه موسى به خانواده خود گفت من آتشى به نظرم رسيد به زودى براى شما خبرى از آن خواهم آورد يا شعله آتشى براى شما می آورم باشد كه خود را گرم كنيد

when moses said to his household: `indeed, i can see a fire far away. i will go and bring you news of it or i will bring you a lighted flame so that you can warm yourselves. `

فَلَمَّا جَاءهَا نُودِيَ أَن بُورِكَ مَن فِي النَّارِ وَمَنْ حَوْلَهَا وَسُبْحَانَ اللَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ

چون نزد آن آمد آوا رسيد كه خجسته [و مبارك گرديد] آنكه در كنار اين آتش و آنكه پيرامون آن است و منزه است خدا پروردگار جهانيان

and when he came near it he was called: `blessed be who is (moses) in the fire and (the angels) who are around it! exaltations to allah, lord of the worlds!

يَا مُوسَى إِنَّهُ أَنَا اللَّهُ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ

اى موسى اين منم خداى عزيز حكيم

moses, it is i, allah, the almighty, the wise.

وَأَلْقِ عَصَاكَ فَلَمَّا رَآهَا تَهْتَزُّ كَأَنَّهَا جَانٌّ وَلَّى مُدْبِرًا وَلَمْ يُعَقِّبْ يَا مُوسَى لَا تَخَفْ إِنِّي لَا يَخَافُ لَدَيَّ الْمُرْسَلُونَ

و عصايت را بيفكن پس چون آن را همچون مارى ديد كه می جنبد پشت گردانيد و به عقب بازنگشت اى موسى مترس كه فرستادگان پيش من نمی ترسند

cast down your staff. ` and when he saw it writhing like a serpent, he turned about retreating, and did not turn back. `moses, do not fear, indeed the messengers do not fear (when they are) with me,

إِلَّا مَن ظَلَمَ ثُمَّ بَدَّلَ حُسْنًا بَعْدَ سُوءٍ فَإِنِّي غَفُورٌ رَّحِيمٌ

ليكن كسى كه ستم كرده سپس بعد از بدى نيكى را جايگزين [آن] گردانيده [بداند] كه من آمرزنده مهربانم

except he who has done evil, then, after evil, has changed into good. i am the forgiving, most merciful.

وَأَدْخِلْ يَدَكَ فِي جَيْبِكَ تَخْرُجْ بَيْضَاء مِنْ غَيْرِ سُوءٍ فِي تِسْعِ آيَاتٍ إِلَى فِرْعَوْنَ وَقَوْمِهِ إِنَّهُمْ كَانُوا قَوْمًا فَاسِقِينَ

و دستت را در گريبانت كن تا سپيد بی عيب بيرون آيد [اينها] از [جمله] نشانه هاى نه گانه اى است [كه بايد] به سوى فرعون و قومش [بب رى] زيرا كه آنان مردمى نافرمانند

put your hand inside your collar and it will come out luminous without evil ? among the nine signs to pharaoh and his nation, indeed they were an impious nation. `

فَلَمَّا جَاءتْهُمْ آيَاتُنَا مُبْصِرَةً قَالُوا هَذَا سِحْرٌ مُّبِينٌ

و هنگامى كه آيات روشنگر ما به سويشان آمد گفتند اين سحرى آشكار است

but when our signs came to them visibly, they said: `this is plain sorcery.`

وَجَحَدُوا بِهَا وَاسْتَيْقَنَتْهَا أَنفُسُهُمْ ظُلْمًا وَعُلُوًّا فَانظُرْ كَيْفَ كَانَ عَاقِبَةُ الْمُفْسِدِينَ

و با آنكه دلهايشان بدان يقين داشت از روى ظلم و تكبر آن را انكار كردند پس ببين فرجام فسادگران چگونه بود

they denied them unjustly out of pride, though their souls acknowledged them. see, how was the end of the corrupt workers!

وَلَقَدْ آتَيْنَا دَاوُودَ وَسُلَيْمَانَ عِلْمًا وَقَالَا الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي فَضَّلَنَا عَلَى كَثِيرٍ مِّنْ عِبَادِهِ الْمُؤْمِنِينَ

و به راستى به داوود و سليمان دانشى عطا كرديم و آن دو گفتند ستايش خدايى را كه ما را بر بسيارى از بندگان باايمانش برترى داده است

we gave knowledge to david and solomon. they said: `praise be to allah who has preferred us above many of his believing worshipers. `

وَوَرِثَ سُلَيْمَانُ دَاوُودَ وَقَالَ يَا أَيُّهَا النَّاسُ عُلِّمْنَا مَنطِقَ الطَّيْرِ وَأُوتِينَا مِن كُلِّ شَيْءٍ إِنَّ هَذَا لَهُوَ الْفَضْلُ الْمُبِينُ

و سليمان از داوود ميراث يافت و گفت اى مردم ما زبان پرندگان را تعليم يافته ايم و از هر چيزى به ما داده شده است راستى كه اين همان امتياز آشكار است

solomon inherited david. he said: `know, my people, we have been taught the speech of birds and given everything. surely, this is a clear bounty. `

وَحُشِرَ لِسُلَيْمَانَ جُنُودُهُ مِنَ الْجِنِّ وَالْإِنسِ وَالطَّيْرِ فَهُمْ يُوزَعُونَ

و براى سليمان سپاهيانش از جن و انس و پرندگان جمع آورى شدند و [براى رژه] دسته دسته گرديدند

we gathered to solomon his army of jinn, humans and birds; gathered and dispersed,

حَتَّى إِذَا أَتَوْا عَلَى وَادِي النَّمْلِ قَالَتْ نَمْلَةٌ يَا أَيُّهَا النَّمْلُ ادْخُلُوا مَسَاكِنَكُمْ لَا يَحْطِمَنَّكُمْ سُلَيْمَانُ وَجُنُودُهُ وَهُمْ لَا يَشْعُرُونَ

تا آنگاه كه به وادى مورچگان رسيدند مورچه اى [به زبان خويش] گفت اى مورچگان به خانه هايتان داخل شويد مبادا سليمان و سپاهيانش نديده و ندانسته شما را پايمال كنند

and when they came to the valley of the ants, an ant said: `ants, go into your dwellings lest solomon and his army should, unknowingly, crush you. `

فَتَبَسَّمَ ضَاحِكًا مِّن قَوْلِهَا وَقَالَ رَبِّ أَوْزِعْنِي أَنْ أَشْكُرَ نِعْمَتَكَ الَّتِي أَنْعَمْتَ عَلَيَّ وَعَلَى وَالِدَيَّ وَأَنْ أَعْمَلَ صَالِحًا تَرْضَاهُ وَأَدْخِلْنِي بِرَحْمَتِكَ فِي عِبَادِكَ الصَّالِحِينَ

[سليمان] از گفتار او دهان به خنده گشود و گفت پروردگارا در دلم افكن تا نعمتى را كه به من و پدر و مادرم ارزانى داشته اى سپاس بگزارم و به كار شايسته اى كه آن را می پسندى بپردازم و مرا به رحمت خويش در ميان بندگان شايسته ات داخل كن

he smiled, and laughed at its words, and said: `my lord, inspire me that i should be thankful for your blessing with which you have blessed me and my parents, and that i may do good works that will please you. admit me, by your mercy, among your righteous worshipers. `

وَتَفَقَّدَ الطَّيْرَ فَقَالَ مَا لِيَ لَا أَرَى الْهُدْهُدَ أَمْ كَانَ مِنَ الْغَائِبِينَ

و جوياى [حال] پرندگان شد و گفت مرا چه شده است كه هدهد را نمی بينم يا شايد از غايبان است

he reviewed the birds and said: `why is it that i do not see the hoopoe here? or is he among the absent?

لَأُعَذِّبَنَّهُ عَذَابًا شَدِيدًا أَوْ لَأَذْبَحَنَّهُ أَوْ لَيَأْتِيَنِّي بِسُلْطَانٍ مُّبِينٍ

قطعا او را به عذابى سخت عذاب می كنم يا سرش را می برم مگر آنكه دليلى روشن براى من بياورد

surely, i will punish him with a terrible punishment, or i will slaughter him or he gives me a good reason. `

فَمَكَثَ غَيْرَ بَعِيدٍ فَقَالَ أَحَطتُ بِمَا لَمْ تُحِطْ بِهِ وَجِئْتُكَ مِن سَبَإٍ بِنَبَإٍ يَقِينٍ

پس ديرى نپاييد كه [هدهد آمد و] گفت از چيزى آگاهى يافتم كه از آن آگاهى نيافته اى و براى تو از سبا گزارشى درست آورده ام

he was not long in coming, and said: `i know what you do not know. i come to you from sheba with certain news.

إِنِّي وَجَدتُّ امْرَأَةً تَمْلِكُهُمْ وَأُوتِيَتْ مِن كُلِّ شَيْءٍ وَلَهَا عَرْشٌ عَظِيمٌ

من [آنجا] زنى را يافتم كه بر آنها سلطنت می كرد و از هر چيزى به او داده شده بود و تختى بزرگ داشت

there i found a woman ruling over them. she possess everything and has a great throne.

وَجَدتُّهَا وَقَوْمَهَا يَسْجُدُونَ لِلشَّمْسِ مِن دُونِ اللَّهِ وَزَيَّنَ لَهُمُ الشَّيْطَانُ أَعْمَالَهُمْ فَصَدَّهُمْ عَنِ السَّبِيلِ فَهُمْ لَا يَهْتَدُونَ

او و قومش را چنين يافتم كه به جاى خدا به خورشيد سجده می كنند و شيطان اعمالشان را برايشان آراسته و آنان را از راه [راست] باز داشته بود در نتيجه [به حق] راه نيافته بودند

but she and her people prostrate to the sun instead of allah. and satan has made their deeds seem pleasing to them and barred them from the path, and therefore they are not guided.

أَلَّا يَسْجُدُوا لِلَّهِ الَّذِي يُخْرِجُ الْخَبْءَ فِي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَيَعْلَمُ مَا تُخْفُونَ وَمَا تُعْلِنُونَ

[آرى شيطان چنين كرده بود] تا براى خدايى كه نهان را در آسمانها و زمين بيرون می آورد و آنچه را پنهان می داريد و آنچه را آشكار می نماييد می داند سجده نكنند

do they not prostrate themselves to allah who brings forth all that is concealed in the heavens and earth and he knows what they hide and what they reveal?

اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ رَبُّ الْعَرْشِ الْعَظِيمِ

خداى يكتا كه هيچ خدايى جز او نيست پروردگار عرش بزرگ است

allah, there is no god except he, the lord of the mighty throne. `

قَالَ سَنَنظُرُ أَصَدَقْتَ أَمْ كُنتَ مِنَ الْكَاذِبِينَ

گفت خواهيم ديد آيا راست گفته اى يا از دروغگويان بوده اى

he replied: `we shall see if what you have said is true or whether you are among those who lie.

اذْهَب بِّكِتَابِي هَذَا فَأَلْقِهْ إِلَيْهِمْ ثُمَّ تَوَلَّ عَنْهُمْ فَانظُرْ مَاذَا يَرْجِعُونَ

اين نامه مرا ببر و به سوى آنها بيفكن آنگاه از ايشان روى برتاب پس ببين چه پاسخ می دهند

take my letter, and drop it to them. then turn aside and see what they shall return. `

قَالَتْ يَا أَيُّهَا المَلَأُ إِنِّي أُلْقِيَ إِلَيَّ كِتَابٌ كَرِيمٌ

[ملكه سبا] گفت اى سران [كشور] نامه اى ارجمند براى من آمده است

she (the queen of sheba) said: `o council, look, an honorable letter has been dropped to me.

إِنَّهُ مِن سُلَيْمَانَ وَإِنَّهُ بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ

كه از طرف سليمان است و [مضمون آن] اين است به نام خداوند رحمت گر مهربان

it is from solomon and it is "in the name of allah, the merciful, the most merciful.

أَلَّا تَعْلُوا عَلَيَّ وَأْتُونِي مُسْلِمِينَ

بر من بزرگى مكنيد و مرا از در اطاعت درآييد

do not rise up against me, but come to me in surrender (muslims)."

قَالَتْ يَا أَيُّهَا المَلَأُ أَفْتُونِي فِي أَمْرِي مَا كُنتُ قَاطِعَةً أَمْرًا حَتَّى تَشْهَدُونِ

گفت اى سران [كشور] در كارم به من نظر دهيد كه بی حضور شما [تا به حال] كارى را فيصله نداده ام

she said: `o council, let me hear your counsel, concerning my affairs, for i am not used to deciding an affair until you bear me witness. `

قَالُوا نَحْنُ أُوْلُوا قُوَّةٍ وَأُولُوا بَأْسٍ شَدِيدٍ وَالْأَمْرُ إِلَيْكِ فَانظُرِي مَاذَا تَأْمُرِينَ

گفتند ما سخت نيرومند و دلاوريم و[لى] اختيار كار با توست بنگر چه دستور می دهى

they replied: `we are possessors of force and great might. it is for you to command, so consider what you will. `

قَالَتْ إِنَّ الْمُلُوكَ إِذَا دَخَلُوا قَرْيَةً أَفْسَدُوهَا وَجَعَلُوا أَعِزَّةَ أَهْلِهَا أَذِلَّةً وَكَذَلِكَ يَفْعَلُونَ

[ملكه] گفت پادشاهان چون به شهرى درآيند آن را تباه و عزيزانش را خوار می گردانند و اين گونه می كنند

she said: `when kings enter a village, they ruin it and humiliate its nobles. and this they will do.

وَإِنِّي مُرْسِلَةٌ إِلَيْهِم بِهَدِيَّةٍ فَنَاظِرَةٌ بِمَ يَرْجِعُ الْمُرْسَلُونَ

و [اينك] من ارمغانى به سويشان می فرستم و می نگرم كه فرستادگان [من] با چه چيز بازمی گردند

but i shall send them a gift and see what the messengers bring back. `

فَلَمَّا جَاء سُلَيْمَانَ قَالَ أَتُمِدُّونَنِ بِمَالٍ فَمَا آتَانِيَ اللَّهُ خَيْرٌ مِّمَّا آتَاكُم بَلْ أَنتُم بِهَدِيَّتِكُمْ تَفْرَحُونَ

و چون [فرستاده] نزد سليمان آمد [سليمان] گفت آيا مرا به مالى كمك می دهيد آنچه خدا به من عطا كرده بهتر است از آنچه به شما داده است [نه] بلكه شما به ارمغان خود شادمانى می نماييد

but when he came to solomon, he said: `is it wealth that you would give me, when allah has given me that which is better than he has given to you? no, but instead you rejoice in your gift!

ارْجِعْ إِلَيْهِمْ فَلَنَأْتِيَنَّهُمْ بِجُنُودٍ لَّا قِبَلَ لَهُم بِهَا وَلَنُخْرِجَنَّهُم مِّنْهَا أَذِلَّةً وَهُمْ صَاغِرُونَ

به سوى آنان بازگرد كه قطعا سپاهيانى بر [سر] ايشان می آوريم كه در برابر آنها تاب ايستادگى نداشته باشند و از آن [ديار] به خوارى و زبونى بيرونشان می كنيم

go back then, we shall surely come against them with soldiers of which they have no power to oppose, and we shall drive them from there abased and humiliated. `

قَالَ يَا أَيُّهَا المَلَأُ أَيُّكُمْ يَأْتِينِي بِعَرْشِهَا قَبْلَ أَن يَأْتُونِي مُسْلِمِينَ

[سپس] گفت اى سران [كشور] كدام يك از شما تخت او را پيش از آنكه مطيعانه نزد من آيند براى من می آورد

and he said: `o council, which of you will bring me her throne, before they come to me, muslims (submissive to allah)? `

قَالَ عِفْريتٌ مِّنَ الْجِنِّ أَنَا آتِيكَ بِهِ قَبْلَ أَن تَقُومَ مِن مَّقَامِكَ وَإِنِّي عَلَيْهِ لَقَوِيٌّ أَمِينٌ

عفريتى از جن گفت من آن را پيش از آنكه از مجلس خود برخيزى براى تو می آورم و بر اين [كار] سخت توانا و مورد اعتمادم

an efreet (an extremely strong jinn) among the jinn replied: `i will bring it to you before you rise from your place; i have the strength and am trustworthy. `

قَالَ الَّذِي عِندَهُ عِلْمٌ مِّنَ الْكِتَابِ أَنَا آتِيكَ بِهِ قَبْلَ أَن يَرْتَدَّ إِلَيْكَ طَرْفُكَ فَلَمَّا رَآهُ مُسْتَقِرًّا عِندَهُ قَالَ هَذَا مِن فَضْلِ رَبِّي لِيَبْلُوَنِي أَأَشْكُرُ أَمْ أَكْفُرُ وَمَن شَكَرَ فَإِنَّمَا يَشْكُرُ لِنَفْسِهِ وَمَن كَفَرَ فَإِنَّ رَبِّي غَنِيٌّ كَرِيمٌ

كسى كه نزد او دانشى از كتاب [الهى] بود گفت من آن را پيش از آنكه چشم خود را بر هم زنى برايت می آورم پس چون [سليمان] آن [تخت] را نزد خود مستقر ديد گفت اين از فضل پروردگار من است تا مرا بيازمايد كه آيا سپاسگزارم يا ناسپاسى می كنم و هر كس سپاس گزارد تنها به سود خويش سپاس می گزارد و هر كس ناسپاسى كند بی گمان پروردگارم بی نياز و كريم است

but he who had knowledge of the book, said: `i will bring it to you before your glance comes back to you. ` and when he saw it set before him, he (solomon) said: `this is a favor from my lord that he might test me whether i am thankful or ungrateful. whosoever gives thanks gives thanks only for his (own soul`s) good, but he who is ungrateful, truly my lord is rich and generous. `

قَالَ نَكِّرُوا لَهَا عَرْشَهَا نَنظُرْ أَتَهْتَدِي أَمْ تَكُونُ مِنَ الَّذِينَ لَا يَهْتَدُونَ

گفت تخت [ملكه] را برايش ناشناس گردانيد تا ببينيم آيا پى می برد يا از كسانى است كه پى نمی برند

(then) he said: `let her throne be disguised, so that we can see whether she is guided or if she is among those who are not guided. `

فَلَمَّا جَاءتْ قِيلَ أَهَكَذَا عَرْشُكِ قَالَتْ كَأَنَّهُ هُوَ وَأُوتِينَا الْعِلْمَ مِن قَبْلِهَا وَكُنَّا مُسْلِمِينَ

پس وقتى [ملكه] آمد [بدو] گفته شد آيا تخت تو همين گونه است گفت گويا اين همان است و پيش از اين ما آگاه شده و از در اطاعت درآمده بوديم

and when she came she was asked: `is your throne like this? ` and she replied: `it looks like it. ` and we were given the knowledge before her, and were muslims.

وَصَدَّهَا مَا كَانَت تَّعْبُدُ مِن دُونِ اللَّهِ إِنَّهَا كَانَتْ مِن قَوْمٍ كَافِرِينَ

و [در حقيقت قبلا] آنچه غير از خدا می پرستيد مانع [ايمان] او شده بود و او از جمله گروه كافران بود

that which she worshipped, other than allah, had prevented her, for she came from an unbelieving nation.

قِيلَ لَهَا ادْخُلِي الصَّرْحَ فَلَمَّا رَأَتْهُ حَسِبَتْهُ لُجَّةً وَكَشَفَتْ عَن سَاقَيْهَا قَالَ إِنَّهُ صَرْحٌ مُّمَرَّدٌ مِّن قَوَارِيرَ قَالَتْ رَبِّ إِنِّي ظَلَمْتُ نَفْسِي وَأَسْلَمْتُ مَعَ سُلَيْمَانَ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ

به او گفته شد وارد ساحت كاخ [پادشاهى] شو و چون آن را ديد بركه اى پنداشت و ساقهايش را نمايان كرد [سليمان] گفت اين كاخى مفروش از آبگينه است [ملكه] گفت پروردگارا من به خود ستم كردم و [اينك] با سليمان در برابر خدا پروردگار جهانيان تسليم شدم

it was said to her: `enter the pavilion. ` and when she saw it, she thought it was a pool of water, and bared her legs. but he said: `it is a pavilion smoothed with crystal. ` she said: `my lord, i have wronged myself, and i become a muslim (submissive) with solomon to allah, lord of the worlds. `

وَلَقَدْ أَرْسَلْنَا إِلَى ثَمُودَ أَخَاهُمْ صَالِحًا أَنِ اعْبُدُوا اللَّهَ فَإِذَا هُمْ فَرِيقَانِ يَخْتَصِمُونَ

و به راستى به سوى ثمود برادرشان صالح را فرستاديم كه خدا را بپرستيد پس به ناگاه آنان دو دسته متخاصم شدند

to thamood we sent their brother salih saying: `worship allah. ` but they were two parties in dispute with one another.

قَالَ يَا قَوْمِ لِمَ تَسْتَعْجِلُونَ بِالسَّيِّئَةِ قَبْلَ الْحَسَنَةِ لَوْلَا تَسْتَغْفِرُونَ اللَّهَ لَعَلَّكُمْ تُرْحَمُونَ

[صالح] گفت اى قوم من چرا پيش از [جستن] نيكى شتابزده خواهان بدى هستيد چرا از خدا آمرزش نمی خواهيد باشد كه مورد رحمت قرار گيريد

`my nation, ` he said, `why do you wish to hasten evil rather than good? why do you not ask the forgiveness of allah, in order that you find mercy? `

قَالُوا اطَّيَّرْنَا بِكَ وَبِمَن مَّعَكَ قَالَ طَائِرُكُمْ عِندَ اللَّهِ بَلْ أَنتُمْ قَوْمٌ تُفْتَنُونَ

گفتند ما به تو و به هر كس كه همراه توست شگون بد زديم گفت سرنوشت خوب و بدتان پيش خداست بلكه شما مردمى هستيد كه مورد آزمايش قرار گرفته ايد

they said: `we predict an evil omen from you and those who are with you. ` he replied: `your prediction is with allah, you are a nation being tested. `

وَكَانَ فِي الْمَدِينَةِ تِسْعَةُ رَهْطٍ يُفْسِدُونَ فِي الْأَرْضِ وَلَا يُصْلِحُونَ

و در آن شهر نه دسته بودند كه در آن سرزمين فساد می كردند و از در اصلاح درنمی آمدند

in the city there were nine people who were corrupting the land and did not reform.

قَالُوا تَقَاسَمُوا بِاللَّهِ لَنُبَيِّتَنَّهُ وَأَهْلَهُ ثُمَّ لَنَقُولَنَّ لِوَلِيِّهِ مَا شَهِدْنَا مَهْلِكَ أَهْلِهِ وَإِنَّا لَصَادِقُونَ

[با هم] گفتند با يكديگر سوگند بخوريد كه حتما به [صالح] و كسانش شبيخون می زنيم سپس به ولى او خواهيم گفت ما در محل قتل كسانش حاضر نبوديم و ما قطعا راست می گوييم

they said: `let us swear by allah to attack him and his family at night, then we will tell his guardian we were not witnesses of the destruction of his family; and surely we are truthful. `

وَمَكَرُوا مَكْرًا وَمَكَرْنَا مَكْرًا وَهُمْ لَا يَشْعُرُونَ

و دست به نيرنگ زدند و [ما نيز] دست به نيرنگ زديم و خبر نداشتند

and they devised a scheme and, without their knowledge, we devised a scheme.

فَانظُرْ كَيْفَ كَانَ عَاقِبَةُ مَكْرِهِمْ أَنَّا دَمَّرْنَاهُمْ وَقَوْمَهُمْ أَجْمَعِينَ

پس بنگر كه فرجام نيرنگشان چگونه بود ما آنان و قومشان را همگى هلاك كرديم

and behold the consequences of their devising! we destroyed them, and their nation altogether.

فَتِلْكَ بُيُوتُهُمْ خَاوِيَةً بِمَا ظَلَمُوا إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَةً لِّقَوْمٍ يَعْلَمُونَ

و اين [هم] خانه هاى خالى آنهاست به [سزاى] بيدادى كه كرده اند قطعا در اين [كيفر] براى مردمى كه می دانند عبرتى خواهد بود

those are their houses, all are in ruins because of the evil they committed; surely in this there is a sign for nation who know.

وَأَنجَيْنَا الَّذِينَ آمَنُوا وَكَانُوا يَتَّقُونَ

و كسانى را كه ايمان آورده و تقوا پيشه كرده بودند رهانيديم

and we saved those who believed and were cautious.

وَلُوطًا إِذْ قَالَ لِقَوْمِهِ أَتَأْتُونَ الْفَاحِشَةَ وَأَنتُمْ تُبْصِرُونَ

و [ياد كن] لوط را كه چون به قوم خود گفت آيا ديده و دانسته مرتكب عمل ناشايست [لواط] می شويد

and lot, he said to his nation: `do you commit indecencies with your eyes open!

أَئِنَّكُمْ لَتَأْتُونَ الرِّجَالَ شَهْوَةً مِّن دُونِ النِّسَاء بَلْ أَنتُمْ قَوْمٌ تَجْهَلُونَ

آيا شما به جاى زنان از روى شهوت با مردها در می آميزيد [نه] بلكه شما مردمى جهالت پيشه ايد

do you approach men lustfully instead of women! no, you are an ignorant nation. `

فَمَا كَانَ جَوَابَ قَوْمِهِ إِلَّا أَن قَالُوا أَخْرِجُوا آلَ لُوطٍ مِّن قَرْيَتِكُمْ إِنَّهُمْ أُنَاسٌ يَتَطَهَّرُونَ

و[لى] پاسخ قومش غير از اين نبود كه گفتند خاندان لوط را از شهرتان بيرون كنيد كه آنها مردمى هستند كه به پاكى تظاهر می نمايند

yet the only answer of his nation was that they said: `expel the family of lot from your village, they are people who purified themselves! `

فَأَنجَيْنَاهُ وَأَهْلَهُ إِلَّا امْرَأَتَهُ قَدَّرْنَاهَا مِنَ الْغَابِرِينَ

پس او و خانواده اش را نجات داديم جز زنش را كه مقدر كرديم از باقی ماندگان [در خاكستر آتش] باشد

so we saved him and his family, except his wife, whom we decreed should stay behind.

وَأَمْطَرْنَا عَلَيْهِم مَّطَرًا فَسَاء مَطَرُ الْمُنذَرِينَ

و بارانى [از سجيل] بر ايشان فرو باريديم و باران هشدارداده شدگان چه بد بارانى بود

and we rained on them a rain (of stones); indeed it is an evil rain that rains on those that are warned.

قُلِ الْحَمْدُ لِلَّهِ وَسَلَامٌ عَلَى عِبَادِهِ الَّذِينَ اصْطَفَى آللَّهُ خَيْرٌ أَمَّا يُشْرِكُونَ

بگو سپاس براى خداست و درود بر آن بندگانش كه [آنان را] برگزيده است آيا خدا بهتر ست يا آنچه [با او] شريك می گردانند

say: `praise belongs to allah and peace be upon his worshipers whom he has chosen! ` who is more worthier, allah or that which they associate!

أَمَّنْ خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ وَأَنزَلَ لَكُم مِّنَ السَّمَاءِ مَاء فَأَنبَتْنَا بِهِ حَدَائِقَ ذَاتَ بَهْجَةٍ مَّا كَانَ لَكُمْ أَن تُنبِتُوا شَجَرَهَا أَإِلَهٌ مَّعَ اللَّهِ بَلْ هُمْ قَوْمٌ يَعْدِلُونَ

[آيا آنچه شريك می پندارند بهتر است] يا آن كس كه آسمانها و زمين را خلق كرد و براى شما آبى از آسمان فرود آورد پس به وسيله آن باغهاى بهجت انگيز رويانيديم كار شما نبود كه درختانش را برويانيد آيا معبودى با خداست [نه] بلكه آنان قومى منحرفند

is he who created the heavens and the earth, and sent water from the sky for you and caused gardens to grow full of beauty of which its tree you could never grow, is there a god with allah? no, but they are a nation who set up equals with him!

أَمَّن جَعَلَ الْأَرْضَ قَرَارًا وَجَعَلَ خِلَالَهَا أَنْهَارًا وَجَعَلَ لَهَا رَوَاسِيَ وَجَعَلَ بَيْنَ الْبَحْرَيْنِ حَاجِزًا أَإِلَهٌ مَّعَ اللَّهِ بَلْ أَكْثَرُهُمْ لَا يَعْلَمُونَ

[آيا شريكانى كه می پندارند بهتر است] يا آن كس كه زمين را قرارگاهى ساخت و در آن رودها پديد آورد و براى آن كوه ها را [مانند لنگر] قرار داد و ميان دو دريا برزخى گذاشت آيا معبودى با خداست [نه] بلكه بيشترشان نمی دانند

who has established the earth a fixed place and set therein rivers; and set for it firm mountains and placed a barrier between the two seas, is there a god with allah? no, most of them are without knowledge.

أَمَّن يُجِيبُ الْمُضْطَرَّ إِذَا دَعَاهُ وَيَكْشِفُ السُّوءَ وَيَجْعَلُكُمْ خُلَفَاء الْأَرْضِ أَإِلَهٌ مَّعَ اللَّهِ قَلِيلًا مَّا تَذَكَّرُونَ

يا [كيست] آن كس كه درمانده را چون وى را بخواند اجابت می كند و گرفتارى را برطرف می گرداند و شما را جانشينان اين زمين قرار می دهد آيا معبودى با خداست چه كم پند می پذيريد

who answers the oppressed when he supplicates to him and removes evil and appoints you as inheritors of the earth, is there a god with allah? how little you remember!

أَمَّن يَهْدِيكُمْ فِي ظُلُمَاتِ الْبَرِّ وَالْبَحْرِ وَمَن يُرْسِلُ الرِّيَاحَ بُشْرًا بَيْنَ يَدَيْ رَحْمَتِهِ أَإِلَهٌ مَّعَ اللَّهِ تَعَالَى اللَّهُ عَمَّا يُشْرِكُونَ

يا آن كس كه شما را در تاريكيهاى خشكى و دريا راه می نمايد و آن كس كه بادها[ى باران زا] را پيشاپيش رحمتش بشارتگر می فرستد آيا معبودى با خداست خدا برتر [و بزرگتر] است از آنچه [با او] شريك می گردانند

who guides you in the darkness of the land and sea, and sends the winds bearing glad tidings of his mercy, is there a god with allah? exalted is allah above what they associate.

أَمَّن يَبْدَأُ الْخَلْقَ ثُمَّ يُعِيدُهُ وَمَن يَرْزُقُكُم مِّنَ السَّمَاءِ وَالْأَرْضِ أَإِلَهٌ مَّعَ اللَّهِ قُلْ هَاتُوا بُرْهَانَكُمْ إِن كُنتُمْ صَادِقِينَ

يا آن كس كه خلق را آغاز می كند و سپس آن را بازمی آورد و آن كس كه از آسمان و زمين به شما روزى می دهد آيا معبودى با خداست بگو اگر راست می گوييد برهان خويش را بياوريد

who originates creation, then brings it back again, who gives you sustenance from the heaven and the earth, is there a god with allah? say: `bring us your proof if you are among the truthful! `

قُل لَّا يَعْلَمُ مَن فِي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ الْغَيْبَ إِلَّا اللَّهُ وَمَا يَشْعُرُونَ أَيَّانَ يُبْعَثُونَ

بگو هر كه در آسمانها و زمين است جز خدا غيب را نمی شناسند و نمی دانند كى برانگيخته خواهند شد

say: `none in the heavens or the earth knows the unseen except allah, and they are not aware when they shall be resurrected. `

بَلِ ادَّارَكَ عِلْمُهُمْ فِي الْآخِرَةِ بَلْ هُمْ فِي شَكٍّ مِّنْهَا بَلْ هُم مِّنْهَا عَمِونَ

[نه] بلكه علم آنان در باره آخرت نارساست [نه] بلكه ايشان در باره آن ترديد دارند [نه] بلكه آنان در مورد آن كوردلند

no, their knowledge fails them as to the everlasting life; no, they are in doubt about it, no, they are blind to it.

وَقَالَ الَّذِينَ كَفَرُوا أَئِذَا كُنَّا تُرَابًا وَآبَاؤُنَا أَئِنَّا لَمُخْرَجُونَ

و كسانى كه كفر ورزيدند گفتند آيا وقتى ما و پدرانمان خاك شديم آيا حتما [زنده از گور] بيرون آورده می شويم

the unbelievers say: `when we and our fathers are turned to dust, shall we be brought forth?

لَقَدْ وُعِدْنَا هَذَا نَحْنُ وَآبَاؤُنَا مِن قَبْلُ إِنْ هَذَا إِلَّا أَسَاطِيرُ الْأَوَّلِينَ

در حقيقت اين را به ما و پدرانمان قبلا وعده داده اند اين جز افسانه هاى پيشينيان نيست

we were promised this before, and so were our fathers. it is but the fictitious story of the ancients. `

قُلْ سِيرُوا فِي الْأَرْضِ فَانظُرُوا كَيْفَ كَانَ عَاقِبَةُ الْمُجْرِمِينَ

بگو در زمين بگرديد و بنگريد فرجام گنه پيشگان چگونه بوده است

say: `journey in the land and see what was the end of the sinners. `

وَلَا تَحْزَنْ عَلَيْهِمْ وَلَا تَكُن فِي ضَيْقٍ مِّمَّا يَمْكُرُونَ

و بر آنان غم مخور و از آنچه مكر می كنند تنگدل مباش

do not be sorry for them, nor be distressed for what they devise.

وَيَقُولُونَ مَتَى هَذَا الْوَعْدُ إِن كُنتُمْ صَادِقِينَ

و می گويند اگر راست می گوييد اين وعده كى خواهد بود

and they ask: `when will this promise come, if what you say is true? `

قُلْ عَسَى أَن يَكُونَ رَدِفَ لَكُم بَعْضُ الَّذِي تَسْتَعْجِلُونَ

بگو شايد برخى از آنچه را به شتاب می خواهيد در پى شما باشد

say: `it may be that part of what you seek to hasten on is already riding behind you. `

وَإِنَّ رَبَّكَ لَذُو فَضْلٍ عَلَى النَّاسِ وَلَكِنَّ أَكْثَرَهُمْ لَا يَشْكُرُونَ

و راستى پروردگارت بر [اين] مردم داراى بخشش است ولى بيشترشان سپاس نمی دارند

surely, your lord is bountiful to the people; yet most of them do not give thanks.

وَإِنَّ رَبَّكَ لَيَعْلَمُ مَا تُكِنُّ صُدُورُهُمْ وَمَا يُعْلِنُونَ

و در حقيقت پروردگار تو آنچه را در سينه هايشان نهفته و آنچه را آشكار می دارند نيك می داند

surely, your lord knows what they hide in their hearts and what they reveal.

وَمَا مِنْ غَائِبَةٍ فِي السَّمَاء وَالْأَرْضِ إِلَّا فِي كِتَابٍ مُّبِينٍ

و هيچ پنهانى در آسمان و زمين نيست مگر اينكه در كتابى روشن [درج] است

there is not a thing hidden in the heaven and earth except that it is in a clear book.

إِنَّ هَذَا الْقُرْآنَ يَقُصُّ عَلَى بَنِي إِسْرَائِيلَ أَكْثَرَ الَّذِي هُمْ فِيهِ يَخْتَلِفُونَ

بی گمان اين قرآن بر فرزندان اسرائيل بيشتر آنچه را كه آنان در باره اش اختلاف دارند حكايت می كند

surely, this koran relates to the children of israel most of that which they are at variance.

وَإِنَّهُ لَهُدًى وَرَحْمَةٌ لِّلْمُؤْمِنِينَ

و به راستى كه آن رهنمود و رحمتى براى مؤمنان است

it is a guidance and a mercy to believers.

إِنَّ رَبَّكَ يَقْضِي بَيْنَهُم بِحُكْمِهِ وَهُوَ الْعَزِيزُ الْعَلِيمُ

در حقيقت پروردگار تو طبق حكم خود ميان آنان داورى می كند و اوست شكست ناپذير دانا

surely, by his judgement, your lord will decide between them. he is the mighty, the knower.

فَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ إِنَّكَ عَلَى الْحَقِّ الْمُبِينِ

پس بر خدا توكل كن كه تو واقعا بر حق آشكارى

therefore put your trust in allah, for you are upon a clear truth.

إِنَّكَ لَا تُسْمِعُ الْمَوْتَى وَلَا تُسْمِعُ الصُّمَّ الدُّعَاء إِذَا وَلَّوْا مُدْبِرِينَ

البته تو مردگان را شنوا نمی گردانى و اين ندا را به كران چون پشت بگردانند نمی توانى بشنوانى

you do not make the dead hear, nor do you make the deaf hear you call when they turn about, retreating.

وَمَا أَنتَ بِهَادِي الْعُمْيِ عَن ضَلَالَتِهِمْ إِن تُسْمِعُ إِلَّا مَن يُؤْمِنُ بِآيَاتِنَا فَهُم مُّسْلِمُونَ

و راهبر كوران [و بازگرداننده] از گمراهی شان نيستى تو جز كسانى را كه به نشانه هاى ما ايمان آورده اند و مسلمانند نمی توانى بشنوانى

nor do you guide the blind out of their error, nor do you make any to hear, except those who believe in our verses and are muslims.

وَإِذَا وَقَعَ الْقَوْلُ عَلَيْهِمْ أَخْرَجْنَا لَهُمْ دَابَّةً مِّنَ الْأَرْضِ تُكَلِّمُهُمْ أَنَّ النَّاسَ كَانُوا بِآيَاتِنَا لَا يُوقِنُونَ

و چون قول [عذاب] بر ايشان واجب گردد جنبنده اى را از زمين براى آنان بيرون می آوريم كه با ايشان سخن گويد كه مردم [چنانكه بايد] به نشانه هاى ما يقين نداشتند

and when the word falls on them, we will bring out from the earth a beast that shall speak to them: `indeed the people were not certain of our verses.`

وَيَوْمَ نَحْشُرُ مِن كُلِّ أُمَّةٍ فَوْجًا مِّمَّن يُكَذِّبُ بِآيَاتِنَا فَهُمْ يُوزَعُونَ

و آن روز كه از هر امتى گروهى از كسانى را كه آيات ما را تكذيب كرده اند محشور می گردانيم پس آنان نگاه داشته می شوند تا همه به هم بپيوندند

on that day we shall gather a crowd from every nation of those who belied our verses, so they are gathered.

حَتَّى إِذَا جَاؤُوا قَالَ أَكَذَّبْتُم بِآيَاتِي وَلَمْ تُحِيطُوا بِهَا عِلْمًا أَمَّاذَا كُنتُمْ تَعْمَلُونَ

تا چون [همه كافران] بيايند [خدا] می فرمايد آيا نشانه هاى مرا به دروغ گرفتيد و حال آنكه از نظر علم بدانها احاطه نداشتيد آيا [در طول حيات] چه می كرديد

when they have come, he will say: `did you belie my verses, although you knew nothing, or what was it you were doing? `

وَوَقَعَ الْقَوْلُ عَلَيْهِم بِمَا ظَلَمُوا فَهُمْ لَا يَنطِقُونَ

و به [كيفر] آنكه ستم كردند حكم [عذاب] بر آنان واجب گردد در نتيجه ايشان د م برنيارند

and the word shall fall upon them because of the evil they committed, and they shall be speechless.

أَلَمْ يَرَوْا أَنَّا جَعَلْنَا اللَّيْلَ لِيَسْكُنُوا فِيهِ وَالنَّهَارَ مُبْصِرًا إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَاتٍ لِّقَوْمٍ يُؤْمِنُونَ

آيا نديده اند كه ما شب را قرار داده ايم تا در آن بياسايند و روز را روشنی بخش [گردانيديم] قطعا در اين [امر] براى مردمى كه ايمان می آورند مايه هاى عبرت است

have they not seen how we have made the night for them to rest in and the day to see? surely, there are signs in this for the nation who believe.

وَيَوْمَ يُنفَخُ فِي الصُّورِ فَفَزِعَ مَن فِي السَّمَاوَاتِ وَمَن فِي الْأَرْضِ إِلَّا مَن شَاء اللَّهُ وَكُلٌّ أَتَوْهُ دَاخِرِينَ

و روزى كه در صور دميده شود پس هر كه در آسمانها و هر كه در زمين است به هراس افتد مگر آن كس كه خدا بخواهد و جملگى با زبونى رو به سوى او آورند

on the day the horn shall be blown all who live in the heavens and earth will be terrified, except those whom allah wills. all shall come to him humbled.

وَتَرَى الْجِبَالَ تَحْسَبُهَا جَامِدَةً وَهِيَ تَمُرُّ مَرَّ السَّحَابِ صُنْعَ اللَّهِ الَّذِي أَتْقَنَ كُلَّ شَيْءٍ إِنَّهُ خَبِيرٌ بِمَا تَفْعَلُونَ

و كوهها را می بينى [و] می پندارى كه آنها بی حركتند و حال آنكه آنها ابرآسا در حركتند [اين] صنع خدايى است كه هر چيزى را در كمال استوارى پديد آورده است در حقيقت او به آنچه انجام می دهيد آگاه است

and you will see the mountains which you think to be firm pass by like clouds. (such is the) making of allah, who has created everything well. he is aware of the things you do.

مَن جَاء بِالْحَسَنَةِ فَلَهُ خَيْرٌ مِّنْهَا وَهُم مِّن فَزَعٍ يَوْمَئِذٍ آمِنُونَ

هر كس نيكى به ميان آورد پاداشى بهتر از آن خواهد داشت و آنان از هراس آن روز ايمنند

whosoever comes with a good deed shall have better than it, and shall be secure from the terrors of that day.

وَمَن جَاء بِالسَّيِّئَةِ فَكُبَّتْ وُجُوهُهُمْ فِي النَّارِ هَلْ تُجْزَوْنَ إِلَّا مَا كُنتُمْ تَعْمَلُونَ

و هر كس بدى به ميان آورد به رو در آتش [دوزخ] سرنگون شوند آيا جز آنچه می كرديد سزا داده می شويد

but those who come with an evil deed shall have their faces thrust into the fire: `are you recompensed except for your deeds? `

إِنَّمَا أُمِرْتُ أَنْ أَعْبُدَ رَبَّ هَذِهِ الْبَلْدَةِ الَّذِي حَرَّمَهَا وَلَهُ كُلُّ شَيْءٍ وَأُمِرْتُ أَنْ أَكُونَ مِنَ الْمُسْلِمِينَ

من مامورم كه تنها پروردگار اين شهر را كه آن را مقدس شمرده و هر چيزى از آن اوست پرستش كنم و مامورم كه از مسلمانان باشم

(say prophet muhammad): `i am only ordered to worship the lord of this country, which he has made sacred, everything belongs to him. and i am ordered to be of the muslims,

وَأَنْ أَتْلُوَ الْقُرْآنَ فَمَنِ اهْتَدَى فَإِنَّمَا يَهْتَدِي لِنَفْسِهِ وَمَن ضَلَّ فَقُلْ إِنَّمَا أَنَا مِنَ الْمُنذِرِينَ

و اينكه قرآن را بخوانم پس هر كه راه يابد تنها به سود خود راه يافته است و هر كه گمراه شود بگو من فقط از هشداردهندگانم

and to recite the koran. whosoever is guided is only guided for himself, and to whosoever goes astray, say: `i am only a warner. `

وَقُلِ الْحَمْدُ لِلَّهِ سَيُرِيكُمْ آيَاتِهِ فَتَعْرِفُونَهَا وَمَا رَبُّكَ بِغَافِلٍ عَمَّا تَعْمَلُونَ

و بگو ستايش از آن خداست به زودى آياتش را به شما نشان خواهد داد و آن را خواهيد شناخت و پروردگار تو از آنچه می كنيد غافل نيست

and say: `praise belongs to allah! he will show you his signs and you will recognize them. your lord is not inattentive of what you do. `