وَقَالَ الْمَلِكُ ائْتُونِي بِهِ أَسْتَخْلِصْهُ لِنَفْسِي فَلَمَّا كَلَّمَهُ قَالَ إِنَّكَ الْيَوْمَ لَدَيْنَا مِكِينٌ أَمِينٌ

و پادشاه گفت او را نزد من آوريد تا وى را خاص خود كنم پس چون با او سخن راند گفت تو امروز نزد ما با منزلت و امين هستى

the king said: `bring him before me. i will assign him to myself. ` and when he had spoken with him he said: `today, you are firmly established in both our favor and trust. `

قَالَ اجْعَلْنِي عَلَى خَزَآئِنِ الأَرْضِ إِنِّي حَفِيظٌ عَلِيمٌ

[يوسف] گفت مرا بر خزانه هاى اين سرزمين بگمار كه من نگهبانى دانا هستم

he (joseph) said: `give me charge of the storehouses of the land, i am a knowledgeable guardian. `

وَكَذَلِكَ مَكَّنِّا لِيُوسُفَ فِي الأَرْضِ يَتَبَوَّأُ مِنْهَا حَيْثُ يَشَاءُ نُصِيبُ بِرَحْمَتِنَا مَن نَّشَاء وَلاَ نُضِيعُ أَجْرَ الْمُحْسِنِينَ

و بدين گونه يوسف را در سرزمين [مصر] قدرت داديم كه در آن هر جا كه مى خواست سكونت می كرد هر كه را بخواهيم به رحمت خود می رسانيم و اجر نيكوكاران را تباه نمی سازيم

and as such we established joseph in the land to live wherever he liked. we bestow our mercy on whom we will, and we never waste the wage of the righteous.

وَلَأَجْرُ الآخِرَةِ خَيْرٌ لِّلَّذِينَ آمَنُواْ وَكَانُواْ يَتَّقُونَ

و البته اجر آخرت براى كسانى كه ايمان آورده و پرهيزگارى می نمودند بهتر است

indeed, the reward of the everlasting life is better for those who believe and are cautious.

وَجَاء إِخْوَةُ يُوسُفَ فَدَخَلُواْ عَلَيْهِ فَعَرَفَهُمْ وَهُمْ لَهُ مُنكِرُونَ

و برادران يوسف آمدند و بر او وارد شدند [او] آنان را شناخت ولى آنان او را نشناختند

joseph`s brothers came and presented themselves before him. he recognized them, but they did not know him.

وَلَمَّا جَهَّزَهُم بِجَهَازِهِمْ قَالَ ائْتُونِي بِأَخٍ لَّكُم مِّنْ أَبِيكُمْ أَلاَ تَرَوْنَ أَنِّي أُوفِي الْكَيْلَ وَأَنَاْ خَيْرُ الْمُنزِلِينَ

و چون آنان را به خوار و بارشان مجهز كرد گفت برادر پدرى خود را نزد من آوريد مگر نمی بينيد كه من پيمانه را تمام می دهم و من بهترين ميزبانانم

and when he had given them their provisions, he said: `bring me a certain brother from your father. do you not see that i give just measure and am the best of hosts?

فَإِن لَّمْ تَأْتُونِي بِهِ فَلاَ كَيْلَ لَكُمْ عِندِي وَلاَ تَقْرَبُونِ

پس اگر او را نزد من نياورديد براى شما نزد من پيمانه اى نيست و به من نزديك نشويد

if you do not bring him to me, you shall receive no measure (of corn) from me, nor shall you come near me (again). `

قَالُواْ سَنُرَاوِدُ عَنْهُ أَبَاهُ وَإِنَّا لَفَاعِلُونَ

گفتند او را با نيرنگ از پدرش خواهيم خواست و محققا اين كار را خواهيم كرد

they replied: `we will ask our father for him. this we will surely do. `

وَقَالَ لِفِتْيَانِهِ اجْعَلُواْ بِضَاعَتَهُمْ فِي رِحَالِهِمْ لَعَلَّهُمْ يَعْرِفُونَهَا إِذَا انقَلَبُواْ إِلَى أَهْلِهِمْ لَعَلَّهُمْ يَرْجِعُونَ

و [يوسف] به غلامان خود گفت سرمايه هاى آنان را در بارهايشان بگذاريد شايد وقتى به سوى خانواده خود برمی گردند آن را بازيابند اميد كه آنان بازگردند

then he said to his attendants: `put their merchandise in their saddlebags, hopefully they will recognize it when they return to their people. perhaps they will come back. `

فَلَمَّا رَجِعُوا إِلَى أَبِيهِمْ قَالُواْ يَا أَبَانَا مُنِعَ مِنَّا الْكَيْلُ فَأَرْسِلْ مَعَنَا أَخَانَا نَكْتَلْ وَإِنَّا لَهُ لَحَافِظُونَ

پس چون به سوى پدر خود بازگشتند گفتند اى پدر پيمانه از ما منع شد برادرمان را با ما بفرست تا پيمانه بگيريم و ما نگهبان او خواهيم بود

when they returned to their father, they said: `father, we have been denied the measure. send our brother with us and we shall receive our measure. we will indeed look after him. `

قَالَ هَلْ آمَنُكُمْ عَلَيْهِ إِلاَّ كَمَا أَمِنتُكُمْ عَلَى أَخِيهِ مِن قَبْلُ فَاللّهُ خَيْرٌ حَافِظًا وَهُوَ أَرْحَمُ الرَّاحِمِينَ

[يعقوب] گفت آيا همان گونه كه شما را پيش از اين بر برادرش امين گردانيدم بر او امين سازم پس خدا بهترين نگهبان است و اوست مهربانترين مهربانان

he replied: `am i to trust you with him as i once trusted you with his brother? why, allah is the best of guardians, and he is the most merciful of the merciful. `

وَلَمَّا فَتَحُواْ مَتَاعَهُمْ وَجَدُواْ بِضَاعَتَهُمْ رُدَّتْ إِلَيْهِمْ قَالُواْ يَا أَبَانَا مَا نَبْغِي هَذِهِ بِضَاعَتُنَا رُدَّتْ إِلَيْنَا وَنَمِيرُ أَهْلَنَا وَنَحْفَظُ أَخَانَا وَنَزْدَادُ كَيْلَ بَعِيرٍ ذَلِكَ كَيْلٌ يَسِيرٌ

و هنگامى كه بارهاى خود را گشودند دريافتند كه سرمايه شان بدانها بازگردانيده شده است گفتند اى پدر [ديگر] چه می خواهيم اين سرمايه ماست كه به ما بازگردانيده شده است قوت خانواده خود را فراهم و برادرمان را نگهبانى می كنيم و [با بردن او] يك بار شتر می افزاييم و اين [پيمانه اضافى نزد عزيز] پيمانه اى ناچيز است

when they opened their saddlebags, they found that their merchandise had been given back to them. `father, ` they said `what more do we desire? look, our merchandise has been returned to us. we will receive provisions for our family and we will look after our brother. we shall receive an extra camelload, that is an easy measure. `

قَالَ لَنْ أُرْسِلَهُ مَعَكُمْ حَتَّى تُؤْتُونِ مَوْثِقًا مِّنَ اللّهِ لَتَأْتُنَّنِي بِهِ إِلاَّ أَن يُحَاطَ بِكُمْ فَلَمَّا آتَوْهُ مَوْثِقَهُمْ قَالَ اللّهُ عَلَى مَا نَقُولُ وَكِيلٌ

گفت هرگز او را با شما نخواهم فرستاد تا با من با نام خدا پيمان استوارى ببنديد كه حتما او را نزد من باز آوريد مگر آنكه گرفتار [حادثه اى] شويد پس چون پيمان خود را با او استوار كردند [يعقوب] گفت خدا بر آنچه می گوييم وكيل است

he replied: `i will never send him with you until you swear by allah that you will bring him back to me, unless you are prevented. ` and when they had given him their oath, he said: `allah is the guardian of what we say. `

وَقَالَ يَا بَنِيَّ لاَ تَدْخُلُواْ مِن بَابٍ وَاحِدٍ وَادْخُلُواْ مِنْ أَبْوَابٍ مُّتَفَرِّقَةٍ وَمَا أُغْنِي عَنكُم مِّنَ اللّهِ مِن شَيْءٍ إِنِ الْحُكْمُ إِلاَّ لِلّهِ عَلَيْهِ تَوَكَّلْتُ وَعَلَيْهِ فَلْيَتَوَكَّلِ الْمُتَوَكِّلُونَ

و گفت اى پسران من [همه] از يك دروازه [به شهر] در نياييد بلكه از دروازه هاى مختلف وارد شويد و من [با اين سفارش] چيزى از [قضاى] خدا را از شما دور نمی توانم داشت فرمان جز براى خدا نيست بر او توكل كردم و توكل كنندگان بايد بر او توكل كنند

then he said: `my sons, do not enter from one gate. enter through different gates. i cannot be of any help to you against allah; judgement belongs to allah alone. in him i have put my trust. in him let all put their trust. `

وَلَمَّا دَخَلُواْ مِنْ حَيْثُ أَمَرَهُمْ أَبُوهُم مَّا كَانَ يُغْنِي عَنْهُم مِّنَ اللّهِ مِن شَيْءٍ إِلاَّ حَاجَةً فِي نَفْسِ يَعْقُوبَ قَضَاهَا وَإِنَّهُ لَذُو عِلْمٍ لِّمَا عَلَّمْنَاهُ وَلَكِنَّ أَكْثَرَ النَّاسِ لاَ يَعْلَمُونَ

و چون همان گونه كه پدرانشان به آنان فرمان داده بود وارد شدند [اين كار] چيزى را در برابر خدا از آنان برطرف نمی كرد جز اينكه يعقوب نيازى را كه در دلش بود برآورد و بی گمان او از [بركت] آنچه بدو آموخته بوديم داراى دانشى [فراوان] بود ولى بيشتر مردم نمی دانند

and when they entered from where their father had instructed them, nothing helped them against (the decree of) allah. it was but a need in jacob`s soul which he had fulfilled. he possessed knowledge because of what we had taught him, though most people do not know.

وَلَمَّا دَخَلُواْ عَلَى يُوسُفَ آوَى إِلَيْهِ أَخَاهُ قَالَ إِنِّي أَنَاْ أَخُوكَ فَلاَ تَبْتَئِسْ بِمَا كَانُواْ يَعْمَلُونَ

و هنگامى كه بر يوسف وارد شدند برادرش [بنيامين] را نزد خود جاى داد [و] گفت من برادر تو هستم بنابراين از آنچه [برادران] می كردند غمگين مباش

when they presented themselves before joseph, he took his brother in his arms, and said: `i am your brother. do not grieve at what they did. `

فَلَمَّا جَهَّزَهُم بِجَهَازِهِمْ جَعَلَ السِّقَايَةَ فِي رَحْلِ أَخِيهِ ثُمَّ أَذَّنَ مُؤَذِّنٌ أَيَّتُهَا الْعِيرُ إِنَّكُمْ لَسَارِقُونَ

پس هنگامى كه آنان را به خوار و بارشان مجهز كرد آبخورى را در بار برادرش نهاد سپس [به دستور او] نداكننده اى بانگ درداد اى كاروانيان قطعا شما دزد هستيد

and when he had given them their provisions, he hid a drinkingcup in his brother`s saddlebag. then a herald called out after them: `cameleers, you are thieves!`

قَالُواْ وَأَقْبَلُواْ عَلَيْهِم مَّاذَا تَفْقِدُونَ

[برادران] در حالى كه به آنان روى كردند گفتند چه گم كرده ايد

they turned back and asked: `what have you lost? `

قَالُواْ نَفْقِدُ صُوَاعَ الْمَلِكِ وَلِمَن جَاء بِهِ حِمْلُ بَعِيرٍ وَأَنَاْ بِهِ زَعِيمٌ

گفتند جام شاه را گم كرده ايم و براى هر كس كه آن را بياورد يك بار شتر خواهد بود و [متصدى گفت] من ضامن آنم

`we are missing the goblet of the king, ` he replied. `whosoever restores it shall have a camelload, that i guarantee. `

قَالُواْ تَاللّهِ لَقَدْ عَلِمْتُم مَّا جِئْنَا لِنُفْسِدَ فِي الأَرْضِ وَمَا كُنَّا سَارِقِينَ

گفتند به خدا سوگند شما خوب می دانيد كه ما نيامده ايم در اين سرزمين فساد كنيم و ما دزد نبوده ايم

`by allah, ` they said, `you know we did not come to do evil in this land. we are not thieves. `

قَالُواْ فَمَا جَزَآؤُهُ إِن كُنتُمْ كَاذِبِينَ

گفتند پس اگر دروغ بگوييد كيفرش چيست

they said: `what shall be the recompense, if you prove to be lying? `

قَالُواْ جَزَآؤُهُ مَن وُجِدَ فِي رَحْلِهِ فَهُوَ جَزَاؤُهُ كَذَلِكَ نَجْزِي الظَّالِمِينَ

گفتندكيفرش [همان] كسى است كه [جام] در بار او پيدا شود پس كيفرش خود اوست ما ستمكاران را اين گونه كيفر می دهيم

they replied: `its recompense in whosoever`s saddle bag it is found, he shall be its recompense. as such we punish the harmdoers. `

فَبَدَأَ بِأَوْعِيَتِهِمْ قَبْلَ وِعَاء أَخِيهِ ثُمَّ اسْتَخْرَجَهَا مِن وِعَاء أَخِيهِ كَذَلِكَ كِدْنَا لِيُوسُفَ مَا كَانَ لِيَأْخُذَ أَخَاهُ فِي دِينِ الْمَلِكِ إِلاَّ أَن يَشَاءَ اللّهُ نَرْفَعُ دَرَجَاتٍ مِّن نَّشَاء وَفَوْقَ كُلِّ ذِي عِلْمٍ عَلِيمٌ

پس [يوسف] به [بازرسى] بارهاى آنان پيش از بار برادرش پرداخت آنگاه آن را از بار برادرش [بنيامين] در آورد اين گونه به يوسف شيوه آموختيم [چرا كه] او در آيين پادشاه نمی توانست برادرش را بازداشت كند مگر اينكه خدا بخواهد [و چنين راهى بدو بنمايد] درجات كسانى را كه بخواهيم بالا می بريم و فوق هر صاحب دانشى دانشورى است

he searched their bags before his brother`s and then took out the goblet from his brother`s bag. as such we directed joseph. by the king`s law he had no right to seize his brother unless allah willed otherwise. we raise whom we will in rank; over every knowledgeable person is one who knows.

قَالُواْ إِن يَسْرِقْ فَقَدْ سَرَقَ أَخٌ لَّهُ مِن قَبْلُ فَأَسَرَّهَا يُوسُفُ فِي نَفْسِهِ وَلَمْ يُبْدِهَا لَهُمْ قَالَ أَنتُمْ شَرٌّ مَّكَانًا وَاللّهُ أَعْلَمْ بِمَا تَصِفُونَ

گفتند اگر او دزدى كرده پيش از اين [نيز] برادرش دزدى كرده است يوسف اين [سخن] را در دل خود پنهان داشت و آن را برايشان آشكار نكرد [ولى] گفت موقعيت شما بدتر [از او]ست و خدا به آنچه وصف می كنيد داناتر است

they said: `if he is a thief know then that a brother of his has committed theft before him. ` but joseph kept it secret and did not reveal it to them. he said: `you are in a worse position. and allah knows well what you describe. `

قَالُواْ يَا أَيُّهَا الْعَزِيزُ إِنَّ لَهُ أَبًا شَيْخًا كَبِيرًا فَخُذْ أَحَدَنَا مَكَانَهُ إِنَّا نَرَاكَ مِنَ الْمُحْسِنِينَ

گفتند اى عزيز او پدرى پير سالخورده دارد بنابراين يكى از ما را به جاى او بگير كه ما تو را از نيكوكاران می بينيم

they said: `mighty prince, his father is old, advanced in years, take one of us instead of him. we can see you are amongst the gooddoers. `

قَالَ مَعَاذَ اللّهِ أَن نَّأْخُذَ إِلاَّ مَن وَجَدْنَا مَتَاعَنَا عِندَهُ إِنَّآ إِذًا لَّظَالِمُونَ

گفت پناه به خدا كه جز آن كس را كه كالاى خود را نزد وى يافته ايم بازداشت كنيم زيرا در آن صورت قطعا ستمكار خواهيم بود

he replied: `allah forbid that we should seize any but he with whom our property was found, for then we should be harmdoers. `

فَلَمَّا اسْتَيْأَسُواْ مِنْهُ خَلَصُواْ نَجِيًّا قَالَ كَبِيرُهُمْ أَلَمْ تَعْلَمُواْ أَنَّ أَبَاكُمْ قَدْ أَخَذَ عَلَيْكُم مَّوْثِقًا مِّنَ اللّهِ وَمِن قَبْلُ مَا فَرَّطتُمْ فِي يُوسُفَ فَلَنْ أَبْرَحَ الأَرْضَ حَتَّىَ يَأْذَنَ لِي أَبِي أَوْ يَحْكُمَ اللّهُ لِي وَهُوَ خَيْرُ الْحَاكِمِينَ

پس چون از او نوميد شدند رازگويان كنار كشيدند بزرگشان گفت مگر نمی دانيد كه پدرتان با نام خدا پيمانى استوار از شما گرفته است و قبلا [هم] در باره يوسف تقصير كرديد هرگز از اين سرزمين نمی روم تا پدرم به من اجازه دهد يا خدا در حق من داورى كند و او بهترين داوران است

when they despaired of him, they went in private to confer together. the eldest said: `do you not know that your father took a pledge from you in the name of allah, and that you failed before regarding joseph? i shall never stir from this land until my father gives me leave or allah makes known to me his judgement: he is the best of judges.

ارْجِعُواْ إِلَى أَبِيكُمْ فَقُولُواْ يَا أَبَانَا إِنَّ ابْنَكَ سَرَقَ وَمَا شَهِدْنَا إِلاَّ بِمَا عَلِمْنَا وَمَا كُنَّا لِلْغَيْبِ حَافِظِينَ

پيش پدرتان بازگرديد و بگوييد اى پدر پسرت دزدى كرده و ما جز آنچه می دانيم گواهى نمی دهيم و ما نگهبان غيب نبوديم

return, all of you to your father and say to him: `father, your son has committed a theft. we testify only to what we know. how could we guard against the unforeseen?

وَاسْأَلِ الْقَرْيَةَ الَّتِي كُنَّا فِيهَا وَالْعِيْرَ الَّتِي أَقْبَلْنَا فِيهَا وَإِنَّا لَصَادِقُونَ

و از [مردم] شهرى كه در آن بوديم و كاروانى كه در ميان آن آمديم جويا شو و ما قطعا راست می گوييم

ask the village where we were and the caravan in which we traveled, we speak the truth. `

قَالَ بَلْ سَوَّلَتْ لَكُمْ أَنفُسُكُمْ أَمْرًا فَصَبْرٌ جَمِيلٌ عَسَى اللّهُ أَن يَأْتِيَنِي بِهِمْ جَمِيعًا إِنَّهُ هُوَ الْعَلِيمُ الْحَكِيمُ

[يعقوب] گفت [چنين نيست] بلكه نفس شما امرى [نادرست] را براى شما آراسته است پس [صبر من] صبرى نيكوست اميد كه خدا همه آنان را به سوى من [باز] آورد كه او داناى حكيم است

`no` he (jacob) said, `your souls have tempted you to do something. but come sweet patience. allah may bring them all to me. he alone is the knowing, the wise. `

وَتَوَلَّى عَنْهُمْ وَقَالَ يَا أَسَفَى عَلَى يُوسُفَ وَابْيَضَّتْ عَيْنَاهُ مِنَ الْحُزْنِ فَهُوَ كَظِيمٌ

و از آنان روى گردانيد و گفت اى دريغ بر يوسف و در حالى كه اندوه خود را فرو می خورد چشمانش از اندوه سپيد شد

and he turned away and said: `alas for joseph! ` his eyes turned white with the grief he repressed within him.

قَالُواْ تَالله تَفْتَأُ تَذْكُرُ يُوسُفَ حَتَّى تَكُونَ حَرَضًا أَوْ تَكُونَ مِنَ الْهَالِكِينَ

[پسران او] گفتند به خدا سوگند كه پيوسته يوسف را ياد می كنى تا بيمار شوى يا هلاك گردى

they said: `by allah, will you not cease to mention joseph until you are consumed, or are among the perishing? `

قَالَ إِنَّمَا أَشْكُو بَثِّي وَحُزْنِي إِلَى اللّهِ وَأَعْلَمُ مِنَ اللّهِ مَا لاَ تَعْلَمُونَ

گفت من شكايت غم و اندوه خود را پيش خدا می برم و از [عنايت] خدا چيزى می دانم كه شما نمی دانيد

he replied: `i complain to allah of my anguish and sadness. i know from allah what you do not know.

يَا بَنِيَّ اذْهَبُواْ فَتَحَسَّسُواْ مِن يُوسُفَ وَأَخِيهِ وَلاَ تَيْأَسُواْ مِن رَّوْحِ اللّهِ إِنَّهُ لاَ يَيْأَسُ مِن رَّوْحِ اللّهِ إِلاَّ الْقَوْمُ الْكَافِرُونَ

اى پسران من برويد و از يوسف و برادرش جستجو كنيد و از رحمت خدا نوميد مباشيد زيرا جز گروه كافران كسى از رحمت خدا نوميد نمی شود

go and seek news of joseph and his brother. do not despair of the comfort of allah, none but unbelievers despair of the comfort of allah. `

فَلَمَّا دَخَلُواْ عَلَيْهِ قَالُواْ يَا أَيُّهَا الْعَزِيزُ مَسَّنَا وَأَهْلَنَا الضُّرُّ وَجِئْنَا بِبِضَاعَةٍ مُّزْجَاةٍ فَأَوْفِ لَنَا الْكَيْلَ وَتَصَدَّقْ عَلَيْنَآ إِنَّ اللّهَ يَجْزِي الْمُتَصَدِّقِينَ

پس چون [برادران] بر او وارد شدند گفتند اى عزيز به ما و خانواده ما آسيب رسيده است و سرمايه اى ناچيز آورده ايم بنابراين پيمانه ما را تمام بده و بر ما تصدق كن كه خدا صدقه دهندگان را پاداش می دهد

and when they presented themselves before him they said: `o mighty prince, we and our people are afflicted with distress. we have brought but little merchandise. fill up the measure, and be charitable to us; allah rewards the charitable. `

قَالَ هَلْ عَلِمْتُم مَّا فَعَلْتُم بِيُوسُفَ وَأَخِيهِ إِذْ أَنتُمْ جَاهِلُونَ

گفت آيا دانستيد وقتى كه نادان بوديد با يوسف و برادرش چه كرديد

`do you know` he replied, `what you did to joseph and his brother in your ignorance? `

قَالُواْ أَإِنَّكَ لَأَنتَ يُوسُفُ قَالَ أَنَاْ يُوسُفُ وَهَذَا أَخِي قَدْ مَنَّ اللّهُ عَلَيْنَا إِنَّهُ مَن يَتَّقِ وَيِصْبِرْ فَإِنَّ اللّهَ لاَ يُضِيعُ أَجْرَ الْمُحْسِنِينَ

گفتند آيا تو خود يوسفى گفت [آرى] من يوسفم و اين برادر من است به راستى خدا بر ما منت نهاده است بی گمان هر كه تقوا و صبر پيشه كند خدا پاداش نيكوكاران را تباه نمی كند

they said: `are you joseph? ` `i am joseph, ` he answered, `and this is my brother. allah has been gracious to us. those who keep from evil and are patient, indeed, allah does not let the wage of the good doers go to waste. `

قَالُواْ تَاللّهِ لَقَدْ آثَرَكَ اللّهُ عَلَيْنَا وَإِن كُنَّا لَخَاطِئِينَ

گفتند به خدا سوگند كه واقعا خدا تو را بر ما برترى داده است و ما خطاكار بوديم

`by allah, ` they said, `allah has preferred you above us all. we have indeed been sinful. `

قَالَ لاَ تَثْرَيبَ عَلَيْكُمُ الْيَوْمَ يَغْفِرُ اللّهُ لَكُمْ وَهُوَ أَرْحَمُ الرَّاحِمِينَ

[يوسف] گفت امروز بر شما سرزنشى نيست خدا شما را می آمرزد و او مهربانترين مهربانان است

he replied: `let no reproach be on you this day. allah will forgive you he is the most merciful of the merciful.

اذْهَبُواْ بِقَمِيصِي هَذَا فَأَلْقُوهُ عَلَى وَجْهِ أَبِي يَأْتِ بَصِيرًا وَأْتُونِي بِأَهْلِكُمْ أَجْمَعِينَ

اين پيراهن مرا ببريد و آن را بر چهره پدرم بيفكنيد [تا] بينا شود و همه كسان خود را نزد من آوريد

go, take this shirt of mine and cast it over my father`s face, he will recover his sight. then return to me with all your family. `

وَلَمَّا فَصَلَتِ الْعِيرُ قَالَ أَبُوهُمْ إِنِّي لَأَجِدُ رِيحَ يُوسُفَ لَوْلاَ أَن تُفَنِّدُونِ

و چون كاروان رهسپار شد پدرشان گفت اگر مرا به كم خردى نسبت ندهيد بوى يوسف را می شنوم

as the caravan departed, their father said: `i smell the scent of joseph, unless you think i am foolish. `

قَالُواْ تَاللّهِ إِنَّكَ لَفِي ضَلاَلِكَ الْقَدِيمِ

گفتند به خدا سوگند كه تو سخت در گمراهى ديرين خود هستى

`by allah, ` they said, `this is but your old illusion. `

فَلَمَّا أَن جَاء الْبَشِيرُ أَلْقَاهُ عَلَى وَجْهِهِ فَارْتَدَّ بَصِيرًا قَالَ أَلَمْ أَقُل لَّكُمْ إِنِّي أَعْلَمُ مِنَ اللّهِ مَا لاَ تَعْلَمُونَ

پس چون مژده رسان آمد آن [پيراهن] را بر چهره او انداخت پس بينا گرديد گفت آيا به شما نگفتم كه بی شك من از [عنايت] خدا چيزهايى می دانم كه شما نمی دانيد

and when the bearer of glad tidings arrived, he laid joseph`s shirt over him, and he saw once again. he said: `did i not tell you that i know from allah what you do not know? `

قَالُواْ يَا أَبَانَا اسْتَغْفِرْ لَنَا ذُنُوبَنَا إِنَّا كُنَّا خَاطِئِينَ

گفتند اى پدر براى گناهان ما آمرزش خواه كه ما خطاكار بوديم

his sons said: `father, ask forgiveness for our sins. we have indeed been sinners. `

قَالَ سَوْفَ أَسْتَغْفِرُ لَكُمْ رَبِّيَ إِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحِيمُ

گفت به زودى از پروردگارم براى شما آمرزش می خواهم كه او همانا آمرزنده مهربان است

he said: `i shall ask my lord to forgive you. he is forgiving, the most merciful. `

فَلَمَّا دَخَلُواْ عَلَى يُوسُفَ آوَى إِلَيْهِ أَبَوَيْهِ وَقَالَ ادْخُلُواْ مِصْرَ إِن شَاء اللّهُ آمِنِينَ

پس چون بر يوسف وارد شدند پدر و مادر خود را در كنار خويش گرفت و گفت ان شاء الله با [امن و] امان داخل مصر شويد

and when they entered before joseph, he took his father and mother into his arms and said: `welcome to egypt, safe, if allah wills! `

وَرَفَعَ أَبَوَيْهِ عَلَى الْعَرْشِ وَخَرُّواْ لَهُ سُجَّدًا وَقَالَ يَا أَبَتِ هَذَا تَأْوِيلُ رُؤْيَايَ مِن قَبْلُ قَدْ جَعَلَهَا رَبِّي حَقًّا وَقَدْ أَحْسَنَ بَي إِذْ أَخْرَجَنِي مِنَ السِّجْنِ وَجَاء بِكُم مِّنَ الْبَدْوِ مِن بَعْدِ أَن نَّزغَ الشَّيْطَانُ بَيْنِي وَبَيْنَ إِخْوَتِي إِنَّ رَبِّي لَطِيفٌ لِّمَا يَشَاءُ إِنَّهُ هُوَ الْعَلِيمُ الْحَكِيمُ

و پدر و مادرش را به تخت برنشانيد و [همه آنان] پيش او به سجده درافتادند و [يوسف] گفت اى پدر اين است تعبير خواب پيشين من به يقين پروردگارم آن را راست گردانيد و به من احسان كرد آنگاه كه مرا از زندان خارج ساخت و شما را از بيابان [كنعان به مصر] باز آورد پس از آنكه شيطان ميان من و برادرانم را به هم زد بى گمان پروردگار من نسبت به آنچه بخواهد صاحب لطف است زيرا كه او داناى حكيم است

he lifted his parents to the throne, and (the others) bowed before him. joseph said to his father: `this is the meaning of my vision of long ago, my lord has verified it. he has been gracious to me. he brought me out of prison and brought you out of the desert after satan had corrupted (the relationship) between me and my brothers. my lord is gentle to whom he will. he alone is the knower, the wise.

رَبِّ قَدْ آتَيْتَنِي مِنَ الْمُلْكِ وَعَلَّمْتَنِي مِن تَأْوِيلِ الأَحَادِيثِ فَاطِرَ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ أَنتَ وَلِيِّي فِي الدُّنُيَا وَالآخِرَةِ تَوَفَّنِي مُسْلِمًا وَأَلْحِقْنِي بِالصَّالِحِينَ

پروردگارا تو به من دولت دادى و از تعبير خوابها به من آموختى اى پديدآورنده آسمانها و زمين تنها تو در دنيا و آخرت مولاى منى مرا مسلمان بميران و مرا به شايستگان ملحق فرما

lord, you have given me the kingdom and taught me to interpret visions. originator of the heavens and the earth, my guardian in this world and in the everlasting life. let me die in submission (as a muslim) and let me join the righteous. `

ذَلِكَ مِنْ أَنبَاء الْغَيْبِ نُوحِيهِ إِلَيْكَ وَمَا كُنتَ لَدَيْهِمْ إِذْ أَجْمَعُواْ أَمْرَهُمْ وَهُمْ يَمْكُرُونَ

اين [ماجرا] از خبرهاى غيب است كه به تو وحى می كنيم و تو هنگامى كه آنان همداستان شدند و نيرنگ می كردند نزدشان نبودى

that is of the news we reveal to you of the unseen. you were not present when they agreed upon their plan, scheming.

وَمَا أَكْثَرُ النَّاسِ وَلَوْ حَرَصْتَ بِمُؤْمِنِينَ

و بيشتر مردم هر چند آرزومند باشى ايمان آورنده نيستند

even though you are so eager, most people will not believe.

وَمَا تَسْأَلُهُمْ عَلَيْهِ مِنْ أَجْرٍ إِنْ هُوَ إِلاَّ ذِكْرٌ لِّلْعَالَمِينَ

و تو بر اين [كار] پاداشى از آنان نمی خواهى آن [قرآن] جز پندى براى جهانيان نيست

you shall ask no wage for it. it is nothing except a reminder to all mankind.

وَكَأَيِّن مِّن آيَةٍ فِي السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ يَمُرُّونَ عَلَيْهَا وَهُمْ عَنْهَا مُعْرِضُونَ

و چه بسيار نشانه ها در آسمانها و زمين است كه بر آنها می گذرند در حالى كه از آنها روى برمی گردانند

how many signs in the heavens and earth do they pass by and turn away from.

وَمَا يُؤْمِنُ أَكْثَرُهُمْ بِاللّهِ إِلاَّ وَهُم مُّشْرِكُونَ

و بيشترشان به خدا ايمان نمی آورند جز اينكه [با او چيزى را] شريك می گيرند

and most of them do not believe in allah, but they associate others with him.

أَفَأَمِنُواْ أَن تَأْتِيَهُمْ غَاشِيَةٌ مِّنْ عَذَابِ اللّهِ أَوْ تَأْتِيَهُمُ السَّاعَةُ بَغْتَةً وَهُمْ لاَ يَشْعُرُونَ

آيا ايمنند از اينكه عذاب فراگير خدا به آنان دررسد يا قيامت در حالى كه بی خبرند بناگاه آنان را فرا رسد

do they feel secure that the punishment of allah will envelop them, or that the hour will overtake them suddenly when they are unaware?

قُلْ هَذِهِ سَبِيلِي أَدْعُو إِلَى اللّهِ عَلَى بَصِيرَةٍ أَنَاْ وَمَنِ اتَّبَعَنِي وَسُبْحَانَ اللّهِ وَمَا أَنَاْ مِنَ الْمُشْرِكِينَ

بگو اين است راه من كه من و هر كس پيروی ام كرد با بينايى به سوى خدا دعوت می كنيم و منزه است خدا و من از مشركان نيستم

say: `this is my path. i call to allah with sure knowledge, i and my followers. exaltations be to allah! i am not among the idolaters. `

وَمَا أَرْسَلْنَا مِن قَبْلِكَ إِلاَّ رِجَالًا نُّوحِي إِلَيْهِم مِّنْ أَهْلِ الْقُرَى أَفَلَمْ يَسِيرُواْ فِي الأَرْضِ فَيَنظُرُواْ كَيْفَ كَانَ عَاقِبَةُ الَّذِينَ مِن قَبْلِهِمْ وَلَدَارُ الآخِرَةِ خَيْرٌ لِّلَّذِينَ اتَّقَواْ أَفَلاَ تَعْقِلُونَ

و پيش از تو [نيز] جز مردانى از اهل شهرها را كه به آنان وحى می كرديم نفرستاديم آيا در زمين نگرديده اند تا فرجام كسانى را كه پيش از آنان بوده اند بنگرند و قطعا سراى آخرت براى كسانى كه پرهيزگارى كرده اند بهتر است آيا نمی انديشيد

we did not send any before you from the inhabitants of the village, but men to whom a revelation was sent. have they not traveled in the land and seen what was the end of those before them? better is the dwelling in the everlasting life for those who keep from evil. do you not understand?

حَتَّى إِذَا اسْتَيْأَسَ الرُّسُلُ وَظَنُّواْ أَنَّهُمْ قَدْ كُذِبُواْ جَاءهُمْ نَصْرُنَا فَنُجِّيَ مَن نَّشَاء وَلاَ يُرَدُّ بَأْسُنَا عَنِ الْقَوْمِ الْمُجْرِمِينَ

تا هنگامى كه فرستادگان [ما] نوميد شدند و [مردم] پنداشتند كه به آنان واقعا دروغ گفته شده يارى ما به آنان رسيد پس كسانى را كه می خواستيم نجات يافتند و[لى] عذاب ما از گروه مجرمان برگشت ندارد

and when at length our messengers despaired and reckoned that they would be belied, our help came down to them, saving whom we pleased. our might cannot be withheld from the guilty nation.

لَقَدْ كَانَ فِي قَصَصِهِمْ عِبْرَةٌ لِّأُوْلِي الأَلْبَابِ مَا كَانَ حَدِيثًا يُفْتَرَى وَلَكِن تَصْدِيقَ الَّذِي بَيْنَ يَدَيْهِ وَتَفْصِيلَ كُلَّ شَيْءٍ وَهُدًى وَرَحْمَةً لِّقَوْمٍ يُؤْمِنُونَ

به راستى در سرگذشت آنان براى خردمندان عبرتى است سخنى نيست كه به دروغ ساخته شده باشد بلكه تصديق آنچه [از كتابهايى] است كه پيش از آن بوده و روشنگر هر چيز است و براى مردمى كه ايمان می آورند رهنمود و رحمتى است

indeed, in their stories is a lesson for those of understanding. this is no forged tale, rather, it is a confirmation of the previous, a distinguishing of all things, a guidance and a mercy to a nation who believe.

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ

به نام خداوند رحمتگر مهربان

In the name of Allah, Most Gracious, Most Merciful

المر تِلْكَ آيَاتُ الْكِتَابِ وَالَّذِيَ أُنزِلَ إِلَيْكَ مِن رَّبِّكَ الْحَقُّ وَلَكِنَّ أَكْثَرَ النَّاسِ لاَ يُؤْمِنُونَ

الف لام ميم راء اين است آيات كتاب و آنچه از جانب پروردگارت به سوى تو نازل شده حق است ولى بيشتر مردم نمی گروند

aliflaammeemra. those are the verses of the book. that which is sent down to you (prophet muhammad) from your lord is the truth, yet most people do not believe.

اللّهُ الَّذِي رَفَعَ السَّمَاوَاتِ بِغَيْرِ عَمَدٍ تَرَوْنَهَا ثُمَّ اسْتَوَى عَلَى الْعَرْشِ وَسَخَّرَ الشَّمْسَ وَالْقَمَرَ كُلٌّ يَجْرِي لأَجَلٍ مُّسَمًّى يُدَبِّرُ الأَمْرَ يُفَصِّلُ الآيَاتِ لَعَلَّكُم بِلِقَاء رَبِّكُمْ تُوقِنُونَ

خدا [همان] كسى است كه آسمانها را بدون ستونهايى كه آنها را ببينيد برافراشت آنگاه بر عرش استيلا يافت و خورشيد و ماه را رام گردانيد هر كدام براى مدتى معين به سير خود ادامه می دهند [خداوند] در كار [آفرينش] تدبير می كند و آيات [خود] را به روشنى بيان می نمايد اميد كه شما به لقاى پروردگارتان يقين حاصل كنيد

it is allah who raised the heavens without pillars that you see. then he willed to the throne and subjected the sun and the moon, each pursuing an appointed course. he directs the affair. he makes plain his verses so that you will firmly believe in meeting your lord.

وَهُوَ الَّذِي مَدَّ الأَرْضَ وَجَعَلَ فِيهَا رَوَاسِيَ وَأَنْهَارًا وَمِن كُلِّ الثَّمَرَاتِ جَعَلَ فِيهَا زَوْجَيْنِ اثْنَيْنِ يُغْشِي اللَّيْلَ النَّهَارَ إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَاتٍ لِّقَوْمٍ يَتَفَكَّرُونَ

و اوست كسى كه زمين را گسترانيد و در آن كوهها و رودها نهاد و از هر گونه ميوه اى در آن جفت جفت قرار داد روز را به شب می پوشاند قطعا در اين [امور] براى مردمى كه تفكر می كنند نشانه هايى وجود دارد

it is he who stretched out the earth and placed upon it firm mountains and rivers. and of all fruits, he has put in it two pairs and drew the veil of night over the day. surely, in these there are signs for a nation who think.

وَفِي الأَرْضِ قِطَعٌ مُّتَجَاوِرَاتٌ وَجَنَّاتٌ مِّنْ أَعْنَابٍ وَزَرْعٌ وَنَخِيلٌ صِنْوَانٌ وَغَيْرُ صِنْوَانٍ يُسْقَى بِمَاء وَاحِدٍ وَنُفَضِّلُ بَعْضَهَا عَلَى بَعْضٍ فِي الأُكُلِ إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَاتٍ لِّقَوْمٍ يَعْقِلُونَ

و در زمين قطعاتى است كنار هم و باغهايى از انگور و كشتزارها و درختان خرما چه از يك ريشه و چه از غير يك ريشه كه با يك آب سيراب می گردند و [با اين همه] برخى از آنها را در ميوه [از حيث مزه و نوع و كيفيت] بر برخى ديگر برترى می دهيم بى گمان در اين [امر نيز] براى مردمى كه تعقل می كنند دلايل [روشنى] است

and in the land, there are adjoining plots, gardens of vines, sown fields and palmtrees in pairs and single that are watered with one water, yet we make some excel others in produce. surely, in that are signs for a nation who understand.

وَإِن تَعْجَبْ فَعَجَبٌ قَوْلُهُمْ أَئِذَا كُنَّا تُرَابًا أَئِنَّا لَفِي خَلْقٍ جَدِيدٍ أُوْلَئِكَ الَّذِينَ كَفَرُواْ بِرَبِّهِمْ وَأُوْلَئِكَ الأَغْلاَلُ فِي أَعْنَاقِهِمْ وَأُوْلَئِكَ أَصْحَابُ النَّارِ هُمْ فِيهَا خَالِدونَ

و اگر عجب دارى عجب از سخن آنان [=كافران] است كه آيا وقتى خاك شديم به راستى در آفرينش جديدى خواهيم بود اينان همان كسانند كه به پروردگارشان كفر ورزيده اند و در گردنهايشان زنجيرهاست و آنان همدم آتشند و در آن ماندگار خواهند بود

if you would wonder, then wondrous is their saying: `when we are dust, shall we be raised to life again, a new creation? ` such are those who disbelieve in their lord. their necks shall be fettered. they shall be the inhabitants of the fire, in it they shall live for ever.

وَيَسْتَعْجِلُونَكَ بِالسَّيِّئَةِ قَبْلَ الْحَسَنَةِ وَقَدْ خَلَتْ مِن قَبْلِهِمُ الْمَثُلاَتُ وَإِنَّ رَبَّكَ لَذُو مَغْفِرَةٍ لِّلنَّاسِ عَلَى ظُلْمِهِمْ وَإِنَّ رَبَّكَ لَشَدِيدُ الْعِقَابِ

و پيش از رحمت شتابزده از تو عذاب می طلبند و حال آنكه پيش از آنان [بر كافران] عقوبتها رفته است و به راستى پروردگار تو نسبت به مردم با وجود ستمشان بخشايشگر است و به يقين پروردگار تو سخت كيفر است

they bid you to hasten the evil before the good, yet examples have passed away before them. your lord is forgiving to people despite their evildoing; yet your lord is stern in retribution.

وَيَقُولُ الَّذِينَ كَفَرُواْ لَوْلآ أُنزِلَ عَلَيْهِ آيَةٌ مِّن رَّبِّهِ إِنَّمَا أَنتَ مُنذِرٌ وَلِكُلِّ قَوْمٍ هَادٍ

و آنان كه كافر شده اند می گويند چرا نشانه اى آشكار از طرف پروردگارش بر او نازل نشده است [اى پيامبر] تو فقط هشداردهنده اى و براى هر قومى رهبرى است

the unbelievers say: `why has no sign been sent down to him from his lord? ` you are only a warner, and there is a guide for every nation.

اللّهُ يَعْلَمُ مَا تَحْمِلُ كُلُّ أُنثَى وَمَا تَغِيضُ الأَرْحَامُ وَمَا تَزْدَادُ وَكُلُّ شَيْءٍ عِندَهُ بِمِقْدَارٍ

خدا می داند آنچه را كه هر ماده اى [در رحم] بار می گيرد و [نيز] آنچه را كه رحمها می كاهند و آنچه را می افزايند و هر چيزى نزد او اندازه اى دارد

allah knows what every female bears, and what shrinks and swells the womb. and everything with him has its measure.

عَالِمُ الْغَيْبِ وَالشَّهَادَةِ الْكَبِيرُ الْمُتَعَالِ

داناى نهان و آشكار [و] بزرگ بلندمرتبه است

(he is) the knower of the unseen and the seen, the great, the exalted.

سَوَاء مِّنكُم مَّنْ أَسَرَّ الْقَوْلَ وَمَن جَهَرَ بِهِ وَمَنْ هُوَ مُسْتَخْفٍ بِاللَّيْلِ وَسَارِبٌ بِالنَّهَارِ

[براى او] يكسان است كسى از شما سخن [خود] را نهان كند و كسى كه آن را فاش گرداند و كسى كه خويشتن را به شب پنهان دارد و در روز آشكارا حركت كند

similar to yourself is he who conceals his saying, and he who proclaims it, he who hides himself in the night, and he who goes forth by day,

لَهُ مُعَقِّبَاتٌ مِّن بَيْنِ يَدَيْهِ وَمِنْ خَلْفِهِ يَحْفَظُونَهُ مِنْ أَمْرِ اللّهِ إِنَّ اللّهَ لاَ يُغَيِّرُ مَا بِقَوْمٍ حَتَّى يُغَيِّرُواْ مَا بِأَنْفُسِهِمْ وَإِذَا أَرَادَ اللّهُ بِقَوْمٍ سُوءًا فَلاَ مَرَدَّ لَهُ وَمَا لَهُم مِّن دُونِهِ مِن وَالٍ

براى او فرشتگانى است كه پى در پى او را به فرمان خدا از پيش رو و از پشت سرش پاسدارى می كنند در حقيقت خدا حال قومى را تغيير نمی دهد تا آنان حال خود را تغيير دهند و چون خدا براى قومى آسيبى بخواهد هيچ برگشتى براى آن نيست و غير از او حمايتگرى براى آنان نخواهد بود

he has attendant angels before him and behind him, who, by the command of allah watch over him. allah does not change what is in a nation unless they change what is in themselves. whenever allah wants evil for a nation, none can ward it off. other than him, they have no guardian.

هُوَ الَّذِي يُرِيكُمُ الْبَرْقَ خَوْفًا وَطَمَعًا وَيُنْشِئُ السَّحَابَ الثِّقَالَ

اوست كسى كه برق را براى بيم و اميد به شما می نماياند و ابرهاى گرانبار را پديدار می كند

it is he who shows you the lightning, for fear and hope, and who produces laden clouds.

وَيُسَبِّحُ الرَّعْدُ بِحَمْدِهِ وَالْمَلاَئِكَةُ مِنْ خِيفَتِهِ وَيُرْسِلُ الصَّوَاعِقَ فَيُصِيبُ بِهَا مَن يَشَاءُ وَهُمْ يُجَادِلُونَ فِي اللّهِ وَهُوَ شَدِيدُ الْمِحَالِ

رعد به حمد او و فرشتگان [جملگى] از بيمش تسبيح می گويند و صاعقه ها را فرو می فرستند و با آنها هر كه را بخواهد مورد اصابت قرار می دهد در حالى كه آنان در باره خدا مجادله می كنند و او سخت كيفر است

the thunder exalts his praise, and so are the angels are in awe of him. he looses the thunderbolts and smites whosoever he will. yet they dispute about allah who is mighty in power.

لَهُ دَعْوَةُ الْحَقِّ وَالَّذِينَ يَدْعُونَ مِن دُونِهِ لاَ يَسْتَجِيبُونَ لَهُم بِشَيْءٍ إِلاَّ كَبَاسِطِ كَفَّيْهِ إِلَى الْمَاء لِيَبْلُغَ فَاهُ وَمَا هُوَ بِبَالِغِهِ وَمَا دُعَاء الْكَافِرِينَ إِلاَّ فِي ضَلاَلٍ

دعوت حق براى اوست و كسانى كه [مشركان] جز او می خوانند هيچ جوابى به آنان نمی دهند مگر مانند كسى كه دو دستش را به سوى آب بگشايد تا [آب] به دهانش برسد در حالى كه [آب] به [دهان] او نخواهد رسيد و دعاى كافران جز بر هدر نباشد

to him is the call of truth. those to whom they call, other than him, give them no answer. they are like he who stretches out his hands to the water and bids it rise to his mouth, it does not reach it! the prayers of the unbelievers goes astray.

وَلِلّهِ يَسْجُدُ مَن فِي السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ طَوْعًا وَكَرْهًا وَظِلالُهُم بِالْغُدُوِّ وَالآصَالِ

و هر كه در آسمانها و زمين است خواه و ناخواه با سايه هايشان بامدادان و شامگاهان براى خدا سجده می كنند

all who dwell in the heavens and earth shall prostrate themselves before allah, either willingly or unwillingly; as do their shadows in the mornings and evenings.

قُلْ مَن رَّبُّ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ قُلِ اللّهُ قُلْ أَفَاتَّخَذْتُم مِّن دُونِهِ أَوْلِيَاء لاَ يَمْلِكُونَ لِأَنفُسِهِمْ نَفْعًا وَلاَ ضَرًّا قُلْ هَلْ يَسْتَوِي الأَعْمَى وَالْبَصِيرُ أَمْ هَلْ تَسْتَوِي الظُّلُمَاتُ وَالنُّورُ أَمْ جَعَلُواْ لِلّهِ شُرَكَاء خَلَقُواْ كَخَلْقِهِ فَتَشَابَهَ الْخَلْقُ عَلَيْهِمْ قُلِ اللّهُ خَالِقُ كُلِّ شَيْءٍ وَهُوَ الْوَاحِدُ الْقَهَّارُ

بگو پروردگار آسمانها و زمين كيست بگو خدا بگو پس آيا جز او سرپرستانى گرفته ايد كه اختيار سود و زيان خود را ندارند بگو آيا نابينا و بينا يكسانند يا تاريكيها و روشنايى برابرند يا براى خدا شريكانى پنداشته اند كه مانند آفرينش او آفريده اند و در نتيجه [اين دو] آفرينش بر آنان مشتبه شده است بگو خدا آفريننده هر چيزى است و اوست يگانه قهار

say: `who is the lord of the heavens and the earth? ` say: `allah. ` say: `why then have you chosen guardians other than him, even though they have neither the power to benefit nor harm themselves? ` say: `are the blind and the seeing equal? are darkness and light equal? or, have they ascribed to allah associates who create as he creates so that all creation is alike to them?" say: `allah is the creator of everything. he is the one, the conqueror. `

أَنزَلَ مِنَ السَّمَاء مَاء فَسَالَتْ أَوْدِيَةٌ بِقَدَرِهَا فَاحْتَمَلَ السَّيْلُ زَبَدًا رَّابِيًا وَمِمَّا يُوقِدُونَ عَلَيْهِ فِي النَّارِ ابْتِغَاء حِلْيَةٍ أَوْ مَتَاعٍ زَبَدٌ مِّثْلُهُ كَذَلِكَ يَضْرِبُ اللّهُ الْحَقَّ وَالْبَاطِلَ فَأَمَّا الزَّبَدُ فَيَذْهَبُ جُفَاء وَأَمَّا مَا يَنفَعُ النَّاسَ فَيَمْكُثُ فِي الأَرْضِ كَذَلِكَ يَضْرِبُ اللّهُ الأَمْثَالَ

[همو كه] از آسمان آبى فرو فرستاد پس رودخانه هايى به اندازه گنجايش خودشان روان شدند و سيل كفى بلند روى خود برداشت و از آنچه براى به دست آوردن زينتى يا كالايى در آتش می گدازند هم نظير آن كفى برمی آيد خداوند حق و باطل را چنين مثل می زند اما كف بيرون افتاده از ميان می رود ولى آنچه به مردم سود می رساند در زمين [باقى] می ماند خداوند مثلها را چنين می زند

he sends down water from the sky and the valleys (wadis) flow each in their measure, and the torrent carries a swelling scum; and fire from that which they kindle; desiring ornament or ware, from that rises a scum like it. as such, allah strikes both the truth and the false. as for the scum it is cast away as jetsam, but, that which profits people remains on the earth. as such allah strikes the parables.

لِلَّذِينَ اسْتَجَابُواْ لِرَبِّهِمُ الْحُسْنَى وَالَّذِينَ لَمْ يَسْتَجِيبُواْ لَهُ لَوْ أَنَّ لَهُم مَّا فِي الأَرْضِ جَمِيعًا وَمِثْلَهُ مَعَهُ لاَفْتَدَوْاْ بِهِ أُوْلَئِكَ لَهُمْ سُوءُ الْحِسَابِ وَمَأْوَاهُمْ جَهَنَّمُ وَبِئْسَ الْمِهَادُ

براى كسانى كه پروردگارشان را اجابت كرده اند پاداش بس نيكوست و كسانى كه وى را اجابت نكرده اند اگر سراسر آنچه در زمين است و مانند آن را با آن داشته باشند قطعا آن را براى بازخريد خود خواهند داد آنان به سختى بازخواست شوند و جايشان در دوزخ است و چه بد جايگاهى است

for those who answer their lord is a most fine reward. but for those who do not answer him if they possessed all that the earth contains, and as much besides, they would offer it for their ransom. theirs shall be an evil reckoning. gehenna (hell) shall be their refuge, an evil cradling!

أَفَمَن يَعْلَمُ أَنَّمَا أُنزِلَ إِلَيْكَ مِن رَبِّكَ الْحَقُّ كَمَنْ هُوَ أَعْمَى إِنَّمَا يَتَذَكَّرُ أُوْلُواْ الأَلْبَابِ

پس آيا كسى كه می داند آنچه از جانب پروردگارت به تو نازل شده حقيقت دارد مانند كسى است كه كوردل است تنها خردمندانند كه عبرت می گيرند

then is he who knows what is sent down to you from your lord is the truth like he who is blind? indeed, only those possessed with minds remember

الَّذِينَ يُوفُونَ بِعَهْدِ اللّهِ وَلاَ يِنقُضُونَ الْمِيثَاقَ

همانان كه به پيمان خدا وفادارند و عهد [او] را نمی شكنند

who fulfill their promise to allah and do not break their pledge;

وَالَّذِينَ يَصِلُونَ مَا أَمَرَ اللّهُ بِهِ أَن يُوصَلَ وَيَخْشَوْنَ رَبَّهُمْ وَيَخَافُونَ سُوءَ الحِسَابِ

و آنان كه آنچه را خدا به پيوستنش فرمان داده می پيوندند و از پروردگارشان می ترسند و از سختى حساب بيم دارند

who join together what allah has bidden to be united; who fear their lord and dread the evil reckoning.

وَالَّذِينَ صَبَرُواْ ابْتِغَاء وَجْهِ رَبِّهِمْ وَأَقَامُواْ الصَّلاَةَ وَأَنفَقُواْ مِمَّا رَزَقْنَاهُمْ سِرًّا وَعَلاَنِيَةً وَيَدْرَؤُونَ بِالْحَسَنَةِ السَّيِّئَةَ أُوْلَئِكَ لَهُمْ عُقْبَى الدَّارِ

و كسانى كه براى طلب خشنودى پروردگارشان شكيبايى كردند و نماز برپا داشتند و از آنچه روزيشان داديم نهان و آشكارا انفاق كردند و بدى را با نيكى می زدايند ايشان راست فرجام خوش سراى باقى

patient men, desiring the face of their lord, establish their prayers, and spend of what we have given them in private and in public; and who wardoff evil with good. theirs shall be the ultimate abode.

جَنَّاتُ عَدْنٍ يَدْخُلُونَهَا وَمَنْ صَلَحَ مِنْ آبَائِهِمْ وَأَزْوَاجِهِمْ وَذُرِّيَّاتِهِمْ وَالمَلاَئِكَةُ يَدْخُلُونَ عَلَيْهِم مِّن كُلِّ بَابٍ

[همان] بهشتهاى عدن كه آنان با پدرانشان و همسرانشان و فرزندانشان كه درستكارند در آن داخل می شوند و فرشتگان از هر درى بر آنان درمی آيند

they shall enter the gardens of eden together with the righteous among their fathers, their wives, and their descendants. from every gate the angels will come to them,

سَلاَمٌ عَلَيْكُم بِمَا صَبَرْتُمْ فَنِعْمَ عُقْبَى الدَّارِ

[و به آنان می گويند] درود بر شما به [پاداش] آنچه صبر كرديد راستى چه نيكوست فرجام آن سراى

`peace be to you, for that you were patient. ` best is the ultimate abode.

وَالَّذِينَ يَنقُضُونَ عَهْدَ اللّهِ مِن بَعْدِ مِيثَاقِهِ وَيَقْطَعُونَ مَآ أَمَرَ اللّهُ بِهِ أَن يُوصَلَ وَيُفْسِدُونَ فِي الأَرْضِ أُوْلَئِكَ لَهُمُ اللَّعْنَةُ وَلَهُمْ سُوءُ الدَّارِ

و كسانى كه پيمان خدا را پس از بستن آن می شكنند و آنچه را خدا به پيوستن آن فرمان داده می گسلند و در زمين فساد می كنند بر ايشان لعنت است و بد فرجامى آن سراى ايشان راست

as for those who break the covenant of allah after accepting it, who part what he has commanded to be united and worked corruption in the land, a curse shall be laid on them, and they shall have an evil abode.

اللّهُ يَبْسُطُ الرِّزْقَ لِمَنْ يَشَاءُ وَيَقَدِرُ وَفَرِحُواْ بِالْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَمَا الْحَيَاةُ الدُّنْيَا فِي الآخِرَةِ إِلاَّ مَتَاعٌ

خدا روزى را براى هر كه بخواهد گشاده يا تنگ می گرداند و[لى آنان] به زندگى دنيا شاد شده اند و زندگى دنيا در [برابر] آخرت جز بهره اى [ناچيز] نيست

allah gives abundantly and sparingly to whom he will. they rejoice in this present life; but this present life, beside the everlasting life, is nothing but a passing enjoyment.

وَيَقُولُ الَّذِينَ كَفَرُواْ لَوْلاَ أُنزِلَ عَلَيْهِ آيَةٌ مِّن رَّبِّهِ قُلْ إِنَّ اللّهَ يُضِلُّ مَن يَشَاءُ وَيَهْدِي إِلَيْهِ مَنْ أَنَابَ

و كسانى كه كافر شده اند می گويند چرا از جانب پروردگارش معجزه اى بر او نازل نشده است بگو در حقيقت خداست كه هر كس را بخواهد بی راه می گذارد و هر كس را كه [به سوى او] بازگردد به سوى خود راه می نمايد

and those who disbelieve say: `why has no sign been sent down to him by his lord? ` say: `allah leads astray whom he will, and guides those who repent,

الَّذِينَ آمَنُواْ وَتَطْمَئِنُّ قُلُوبُهُم بِذِكْرِ اللّهِ أَلاَ بِذِكْرِ اللّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ

همان كسانى كه ايمان آورده اند و دلهايشان به ياد خدا آرام می گيرد آگاه باش كه با ياد خدا دلها آرامش می يابد

those who believe, and whose hearts find comfort in the remembrance of allah. is it not with the remembrance of allah that hearts are satisfied.

الَّذِينَ آمَنُواْ وَعَمِلُواْ الصَّالِحَاتِ طُوبَى لَهُمْ وَحُسْنُ مَآبٍ

كسانى كه ايمان آورده و كارهاى شايسته كرده اند خوشا به حالشان و خوش سرانجامى دارند

for those who believe and do good works is blessedness and blessed resort. `

كَذَلِكَ أَرْسَلْنَاكَ فِي أُمَّةٍ قَدْ خَلَتْ مِن قَبْلِهَا أُمَمٌ لِّتَتْلُوَ عَلَيْهِمُ الَّذِيَ أَوْحَيْنَا إِلَيْكَ وَهُمْ يَكْفُرُونَ بِالرَّحْمَنِ قُلْ هُوَ رَبِّي لا إِلَهَ إِلاَّ هُوَ عَلَيْهِ تَوَكَّلْتُ وَإِلَيْهِ مَتَابِ

بدين گونه تو را در ميان امتى كه پيش از آن امتهايى روزگار به سر بردند فرستاديم تا آنچه را به تو وحى كرديم بر آنان بخوانى در حالى كه آنان به [خداى] رحمان كفر می ورزند بگو اوست پروردگار من معبودى بجز او نيست بر او توكل كرده ام و بازگشت من به سوى اوست

as such, we have sent you forth to a nation before whom others have passed away in order that you recite to them what we have revealed to you. yet they disbelieve the merciful. say: `he is my lord. there is no god except he. in him i have put my trust, and to him i turn. `

وَلَوْ أَنَّ قُرْآنًا سُيِّرَتْ بِهِ الْجِبَالُ أَوْ قُطِّعَتْ بِهِ الأَرْضُ أَوْ كُلِّمَ بِهِ الْمَوْتَى بَل لِّلّهِ الأَمْرُ جَمِيعًا أَفَلَمْ يَيْأَسِ الَّذِينَ آمَنُواْ أَن لَّوْ يَشَاءُ اللّهُ لَهَدَى النَّاسَ جَمِيعًا وَلاَ يَزَالُ الَّذِينَ كَفَرُواْ تُصِيبُهُم بِمَا صَنَعُواْ قَارِعَةٌ أَوْ تَحُلُّ قَرِيبًا مِّن دَارِهِمْ حَتَّى يَأْتِيَ وَعْدُ اللّهِ إِنَّ اللّهَ لاَ يُخْلِفُ الْمِيعَادَ

و اگر قرآنى بود كه كوهها بدان روان می شد يا زمين بدان قطعه قطعه می گرديد يا مردگان بدان به سخن درمی آمدند [باز هم در آنان اثر نمی كرد] نه چنين است بلكه همه امور بستگى به خدا دارد آيا كسانى كه ايمان آورده اند ندانسته اند كه اگر خدا می خواست قطعا تمام مردم را به راه می آورد و كسانى كه كافر شده اند پيوسته به [سزاى] آنچه كرده اند مصيبت كوبنده اى به آنان می رسد يا نزديك خانه هايشان فرود می آيد تا وعده خدا فرا رسد آرى خدا وعده [خود را] خلاف نمی كند

if only a koran whereby the mountains were set in motion, or the earth cleaved asunder, or the dead spoken to. no, but to allah is the affair altogether. do those who believe know that had allah willed he could have guided all people? as for those who disbelieve, because of what they do, disaster will not cease to afflict them, or it alights near their home until the promise of allah comes. allah will not break his promise.

وَلَقَدِ اسْتُهْزِئَ بِرُسُلٍ مِّن قَبْلِكَ فَأَمْلَيْتُ لِلَّذِينَ كَفَرُواْ ثُمَّ أَخَذْتُهُمْ فَكَيْفَ كَانَ عِقَابِ

و بی گمان فرستادگان پيش از تو [نيز] مسخره شدند پس به كسانى كه كافر شده بودند مهلت دادم آنگاه آنان را [به كيفر] گرفتم پس چگونه بود كيفر من

other messengers were mocked before you but i respited the unbelievers, then i seized them. and how was my retribution!

أَفَمَنْ هُوَ قَآئِمٌ عَلَى كُلِّ نَفْسٍ بِمَا كَسَبَتْ وَجَعَلُواْ لِلّهِ شُرَكَاء قُلْ سَمُّوهُمْ أَمْ تُنَبِّئُونَهُ بِمَا لاَ يَعْلَمُ فِي الأَرْضِ أَم بِظَاهِرٍ مِّنَ الْقَوْلِ بَلْ زُيِّنَ لِلَّذِينَ كَفَرُواْ مَكْرُهُمْ وَصُدُّواْ عَنِ السَّبِيلِ وَمَن يُضْلِلِ اللّهُ فَمَا لَهُ مِنْ هَادٍ

آيا كسى كه بر هر شخصى بدانچه كرده است مراقب است [مانند كسى است كه از همه جا بی خبر است] و براى خدا شريكانى قرار دادند بگو نامشان را ببريد آيا او را به آنچه در زمين است و او نمی داند خبر می دهيد يا سخنى سطحى [و ميان تهى] می گوييد [چنين نيست] بلكه براى كسانى كه كافر شده اند نيرنگشان آراسته شده و از راه [حق] بازداشته شده اند و هر كه را خدا بی راه گذارد رهبرى نخواهد داشت

what, he who stands over every soul for what it has earned, yet they made partners for allah. say: `name them. or would you tell him of that which is unknown in the earth to him? or in outward speech only? ` indeed, their devising seems fair to the unbelievers, for they are barred from the right way. none can guide those whom allah leads astray.

لَّهُمْ عَذَابٌ فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَلَعَذَابُ الآخِرَةِ أَشَقُّ وَمَا لَهُم مِّنَ اللّهِ مِن وَاقٍ

براى آنان در زندگى دنيا عذابى است و قطعا عذاب آخرت دشوارتر است و براى ايشان در برابر خدا هيچ نگهدارنده اى نيست

they shall be punished in this life but the punishment of the everlasting life is more grievous. none shall defend them from allah.

مَّثَلُ الْجَنَّةِ الَّتِي وُعِدَ الْمُتَّقُونَ تَجْرِي مِن تَحْتِهَا الأَنْهَارُ أُكُلُهَا دَآئِمٌ وِظِلُّهَا تِلْكَ عُقْبَى الَّذِينَ اتَّقَواْ وَّعُقْبَى الْكَافِرِينَ النَّارُ

وصف بهشتى كه به پرهيزگاران وعده داده شده [اين است كه] از زير [درختان ] آن نهرها روان است ميوه و سايه اش پايدار است اين است فرجام كسانى كه پرهيزگارى كرده اند و فرجام كافران آتش [دوزخ] است

the likeness of paradise which the righteous have been promised beneath it rivers flow, its produce and shade are eternal. such is the payment of the righteous. but the payment of the unbelievers is the fire.

وَالَّذِينَ آتَيْنَاهُمُ الْكِتَابَ يَفْرَحُونَ بِمَا أُنزِلَ إِلَيْكَ وَمِنَ الأَحْزَابِ مَن يُنكِرُ بَعْضَهُ قُلْ إِنَّمَا أُمِرْتُ أَنْ أَعْبُدَ اللّهَ وَلا أُشْرِكَ بِهِ إِلَيْهِ أَدْعُو وَإِلَيْهِ مَآبِ

و كسانى كه به آنان كتاب [آسمانى] داده ايم از آنچه به سوى تو نازل شده شاد می شوند و برخى از دسته ها كسانى هستند كه بخشى از آن را انكار می كنند بگو جز اين نيست كه من مامورم خدا را بپرستم و به او شرك نورزم به سوى او می خوانم و بازگشتم به سوى اوست

those to whom we have given the book rejoice in what is sent down to you, while some factions reject a part of it. say: `i am commanded to worship allah and to associate none with him. to him i supplicate, and to him i turn. `

وَكَذَلِكَ أَنزَلْنَاهُ حُكْمًا عَرَبِيًّا وَلَئِنِ اتَّبَعْتَ أَهْوَاءهُم بَعْدَ مَا جَاءكَ مِنَ الْعِلْمِ مَا لَكَ مِنَ اللّهِ مِن وَلِيٍّ وَلاَ وَاقٍ

و بدين سان آن [قرآن] را فرمانى روشن نازل كرديم و اگر پس از دانشى كه به تو رسيده [باز] از هوسهاى آنان پيروى كنى در برابر خدا هيچ دوست و حمايتگرى نخواهى داشت

and as such we have sent it down an arabic judgment. and if you follow their desires, after the knowledge that has come to you, you shall have no guardian other than allah, nor yet a defender.

وَلَقَدْ أَرْسَلْنَا رُسُلًا مِّن قَبْلِكَ وَجَعَلْنَا لَهُمْ أَزْوَاجًا وَذُرِّيَّةً وَمَا كَانَ لِرَسُولٍ أَن يَأْتِيَ بِآيَةٍ إِلاَّ بِإِذْنِ اللّهِ لِكُلِّ أَجَلٍ كِتَابٌ

و قطعا پيش از تو [نيز] رسولانى فرستاديم و براى آنان زنان و فرزندانى قرار داديم و هيچ پيامبرى را نرسد كه جز به اذن خدا معجزه اى بياورد براى هر زمانى كتابى است

we have sent forth other messengers before you and given them wives and descendants. yet none of them could bring a sign except by the permission of allah. every term has its book.

يَمْحُو اللّهُ مَا يَشَاءُ وَيُثْبِتُ وَعِندَهُ أُمُّ الْكِتَابِ

خدا آنچه را بخواهد محو يا اثبات می كند و اصل كتاب نزد اوست

allah blots out, and he establishes what he will. with him is the essence of the book.

وَإِن مَّا نُرِيَنَّكَ بَعْضَ الَّذِي نَعِدُهُمْ أَوْ نَتَوَفَّيَنَّكَ فَإِنَّمَا عَلَيْكَ الْبَلاَغُ وَعَلَيْنَا الْحِسَابُ

و اگر پاره اى از آنچه را كه به آنان وعده می دهيم به تو بنمايانيم يا تو را بميرانيم جز اين نيست كه بر تو رساندن [پيام] است و بر ما حساب [آنان]

whether we show you part of that we promise them, or we call you to us, it is only for you to deliver the message, and ours is the accounting.

أَوَلَمْ يَرَوْاْ أَنَّا نَأْتِي الأَرْضَ نَنقُصُهَا مِنْ أَطْرَافِهَا وَاللّهُ يَحْكُمُ لاَ مُعَقِّبَ لِحُكْمِهِ وَهُوَ سَرِيعُ الْحِسَابِ

آيا نديده اند كه ما [همواره] می آييم و از اطراف اين زمين می كاهيم و خداست كه حكم می كند براى حكم او باز دارنده اى نيست و او به سرعت حسابرسى می كند

do they not see how we come to the land and reduce its extremities? allah judges; none repel his judgement. swift is his reckoning.

وَقَدْ مَكَرَ الَّذِينَ مِن قَبْلِهِمْ فَلِلّهِ الْمَكْرُ جَمِيعًا يَعْلَمُ مَا تَكْسِبُ كُلُّ نَفْسٍ وَسَيَعْلَمُ الْكُفَّارُ لِمَنْ عُقْبَى الدَّارِ

و به يقين كسانى كه پيش از آنان بودند نيرنگ كردند ولى همه تدبيرها نزد خداست آنچه را كه هر كسى به دست می آورد می داند و به زودى كافران بدانند كه فرجام آن سراى از كيست

those who have gone before them devised, but to allah is the devising altogether. he knows what every soul earns. the unbelievers shall know without doubt for whom is the ultimate abode.

وَيَقُولُ الَّذِينَ كَفَرُواْ لَسْتَ مُرْسَلًا قُلْ كَفَى بِاللّهِ شَهِيدًا بَيْنِي وَبَيْنَكُمْ وَمَنْ عِندَهُ عِلْمُ الْكِتَابِ

و كسانى كه كافر شدند می گويند تو فرستاده نيستى بگو كافى است خدا و آن كس كه نزد او علم كتاب است ميان من و شما گواه باشد

those who disbelieve say: `you are not a messenger. ` say: `allah is a sufficient witness between me and you, and whosoever possess knowledge of the book. `

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ

به نام خداوند رحمتگر مهربان

In the name of Allah, Most Gracious, Most Merciful

الَر كِتَابٌ أَنزَلْنَاهُ إِلَيْكَ لِتُخْرِجَ النَّاسَ مِنَ الظُّلُمَاتِ إِلَى النُّورِ بِإِذْنِ رَبِّهِمْ إِلَى صِرَاطِ الْعَزِيزِ الْحَمِيدِ

الف لام راء كتابى است كه آن را به سوى تو فرود آورديم تا مردم را به اذن پروردگارشان از تاريكيها به سوى روشنايى بيرون آورى به سوى راه آن شكست ناپذير ستوده

aliflaamra. we have sent down to you (this book) in order that you bring mankind from darkness to the light by the permission of your lord, to the path of the almighty, the praised.

اللّهِ الَّذِي لَهُ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الأَرْضِ وَوَيْلٌ لِّلْكَافِرِينَ مِنْ عَذَابٍ شَدِيدٍ

خدايى كه آنچه در آسمانها و آنچه در زمين است از آن اوست و واى بر كافران از عذابى سخت

allah to whom belongs all that is in the heavens and the earth. woe to the unbelievers for a terrible punishment.

الَّذِينَ يَسْتَحِبُّونَ الْحَيَاةَ الدُّنْيَا عَلَى الآخِرَةِ وَيَصُدُّونَ عَن سَبِيلِ اللّهِ وَيَبْغُونَهَا عِوَجًا أُوْلَئِكَ فِي ضَلاَلٍ بَعِيدٍ

همانان كه زندگى دنيا را بر آخرت ترجيح می دهند و مانع راه خدا می شوند و آن را كج می شمارند آنانند كه در گمراهى دور و درازى هستند

those who prefer this life more than the everlasting life, and bar others from the way of allah and seek to make it crooked they are in far error.

وَمَا أَرْسَلْنَا مِن رَّسُولٍ إِلاَّ بِلِسَانِ قَوْمِهِ لِيُبَيِّنَ لَهُمْ فَيُضِلُّ اللّهُ مَن يَشَاءُ وَيَهْدِي مَن يَشَاءُ وَهُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ

و ما هيچ پيامبرى را جز به زبان قومش نفرستاديم تا [حقايق را] براى آنان بيان كند پس خدا هر كه را بخواهد بی راه می گذارد و هر كه را بخواهد هدايت می كند و اوست ارجمند حكيم

we have sent no messenger except in the tongue of his own nation, so that he might make everything plain to them. but allah leads astray whom he will and guides whom he will. he is the almighty, the wise.

وَلَقَدْ أَرْسَلْنَا مُوسَى بِآيَاتِنَا أَنْ أَخْرِجْ قَوْمَكَ مِنَ الظُّلُمَاتِ إِلَى النُّورِ وَذَكِّرْهُمْ بِأَيَّامِ اللّهِ إِنَّ فِي ذَلِكَ لآيَاتٍ لِّكُلِّ صَبَّارٍ شَكُورٍ

و در حقيقت موسى را با آيات خود فرستاديم [و به او فرموديم] كه قوم خود را از تاريكيها به سوى روشنايى بيرون آور و روزهاى خدا را به آنان يادآورى كن كه قطعا در اين [يادآورى] براى هر شكيباى سپاسگزارى عبرتهاست

we sent moses with our signs, `bring your nation out of darkness into the light, and remind them of the days of allah. ` surely, in that are signs for every patient, thankful (person).

وَإِذْ قَالَ مُوسَى لِقَوْمِهِ اذْكُرُواْ نِعْمَةَ اللّهِ عَلَيْكُمْ إِذْ أَنجَاكُم مِّنْ آلِ فِرْعَوْنَ يَسُومُونَكُمْ سُوءَ الْعَذَابِ وَيُذَبِّحُونَ أَبْنَاءكُمْ وَيَسْتَحْيُونَ نِسَاءكُمْ وَفِي ذَلِكُم بَلاء مِّن رَّبِّكُمْ عَظِيمٌ

و [به خاطر بياور] هنگامى را كه موسى به قوم خود گفت نعمت خدا را بر خود به ياد آوريد آنگاه كه شما را از فرعونيان رهانيد [همانان] كه بر شما عذاب سخت روا می داشتند و پسرانتان را سر می بريدند و زنانتان را زنده می گذاشتند و در اين [امر] براى شما از جانب پروردگارتان آزمايشى بزرگ بود

moses said to his nation: `remember the blessing of allah to you when he saved you from pharaoh`s family, who had oppressed you cruelly, and who slew your sons and spared your women. surely, that was a great trial from your lord.

وَإِذْ تَأَذَّنَ رَبُّكُمْ لَئِن شَكَرْتُمْ لأَزِيدَنَّكُمْ وَلَئِن كَفَرْتُمْ إِنَّ عَذَابِي لَشَدِيدٌ

و آنگاه كه پروردگارتان اعلام كرد كه اگر واقعا سپاسگزارى كنيد [نعمت] شما را افزون خواهم كرد و اگر ناسپاسى نماييد قطعا عذاب من سخت خواهد بود

and when your lord proclaimed: "if you give thanks, i will increase you, but, if you are unthankful my punishment is indeed stern." `

وَقَالَ مُوسَى إِن تَكْفُرُواْ أَنتُمْ وَمَن فِي الأَرْضِ جَمِيعًا فَإِنَّ اللّهَ لَغَنِيٌّ حَمِيدٌ

و موسى گفت اگر شما و هر كه در روى زمين است همگى كافر شويد بی گمان خدا بی نياز ستوده[صفات] است

and moses said: `if you and all mankind are thankless, he is surely rich, praised. `

أَلَمْ يَأْتِكُمْ نَبَأُ الَّذِينَ مِن قَبْلِكُمْ قَوْمِ نُوحٍ وَعَادٍ وَثَمُودَ وَالَّذِينَ مِن بَعْدِهِمْ لاَ يَعْلَمُهُمْ إِلاَّ اللّهُ جَاءتْهُمْ رُسُلُهُم بِالْبَيِّنَاتِ فَرَدُّواْ أَيْدِيَهُمْ فِي أَفْوَاهِهِمْ وَقَالُواْ إِنَّا كَفَرْنَا بِمَا أُرْسِلْتُم بِهِ وَإِنَّا لَفِي شَكٍّ مِّمَّا تَدْعُونَنَا إِلَيْهِ مُرِيبٍ

آيا خبر كسانى كه پيش از شما بودند قوم نوح و عاد و ثمود و آنانكه بعد از ايشان بودند [و] كسى جز خدا از آنان آگاهى ندارد به شما نرسيده است فرستادگانشان دلايل آشكار برايشان آوردند ولى آنان دستهايشان را [به نشانه اعتراض] بر دهانهايشان نهادند و گفتند ما به آنچه شما بدان ماموريت داريد كافريم و از آنچه ما را بدان می خوانيد سخت در شكيم

have you not heard what befell the nations that have gone before you? the nations of noah, aad, and thamood, and those who came after? none knows them but allah. their messengers came to them with clear signs, but they thrust their hands into their mouths and said: `without doubt we disbelieve the message you have been sent with. that which you call us to is disquieting. `

قَالَتْ رُسُلُهُمْ أَفِي اللّهِ شَكٌّ فَاطِرِ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ يَدْعُوكُمْ لِيَغْفِرَ لَكُم مِّن ذُنُوبِكُمْ وَيُؤَخِّرَكُمْ إِلَى أَجَلٍ مُّسَمًّى قَالُواْ إِنْ أَنتُمْ إِلاَّ بَشَرٌ مِّثْلُنَا تُرِيدُونَ أَن تَصُدُّونَا عَمَّا كَانَ يَعْبُدُ آبَآؤُنَا فَأْتُونَا بِسُلْطَانٍ مُّبِينٍ

پيامبرانشان گفتند مگر در باره خدا پديد آورنده آسمانها و زمين ترديدى هست او شما را دعوت می كند تا پاره اى از گناهانتان را بر شما ببخشايد و تا زمان معينى شما را مهلت دهد گفتند شما جز بشرى مانند ما نيستيد می خواهيد ما را از آنچه پدرانمان می پرستيدند باز داريد پس براى ما حجتى آشكار بياوريد

their messengers said: `is there any doubt about allah, the originator of the heavens and the earth? he calls you to him in order that he forgives you your sins and defers you till a stated term. ` they said: `you are only mortals like us. you wish to bar us from that which our fathers worshipped. give us some clear proof.`

قَالَتْ لَهُمْ رُسُلُهُمْ إِن نَّحْنُ إِلاَّ بَشَرٌ مِّثْلُكُمْ وَلَكِنَّ اللّهَ يَمُنُّ عَلَى مَن يَشَاءُ مِنْ عِبَادِهِ وَمَا كَانَ لَنَا أَن نَّأْتِيَكُم بِسُلْطَانٍ إِلاَّ بِإِذْنِ اللّهِ وَعلَى اللّهِ فَلْيَتَوَكَّلِ الْمُؤْمِنُونَ

پيامبرانشان به آنان گفتند ما جز بشرى مثل شما نيستيم ولى خدا بر هر يك از بندگانش كه بخواهد منت می نهد و ما را نرسد كه جز به اذن خدا براى شما حجتى بياوريم و مؤمنان بايد تنها بر خدا توكل كنند

their messengers said to them: `we are nothing except humans like you. but allah bestows his mercy on those of his worshipers whom he chooses. we cannot give you proof, except with the permission of allah. in allah, let believers put their trust.

وَمَا لَنَا أَلاَّ نَتَوَكَّلَ عَلَى اللّهِ وَقَدْ هَدَانَا سُبُلَنَا وَلَنَصْبِرَنَّ عَلَى مَا آذَيْتُمُونَا وَعَلَى اللّهِ فَلْيَتَوَكَّلِ الْمُتَوَكِّلُونَ

و چرا بر خدا توكل نكنيم و حال آنكه ما را به راه هايمان رهبرى كرده است و البته ما بر آزارى كه به ما رسانديد شكيبايى خواهيم كرد و توكل كنندگان بايد تنها بر خدا توكل كنند

and why should we not put our trust in allah, when he has already guided us to our paths? we will endure your hurt patiently. in allah, let all who trust place their trust. `

وَقَالَ الَّذِينَ كَفَرُواْ لِرُسُلِهِمْ لَنُخْرِجَنَّكُم مِّنْ أَرْضِنَآ أَوْ لَتَعُودُنَّ فِي مِلَّتِنَا فَأَوْحَى إِلَيْهِمْ رَبُّهُمْ لَنُهْلِكَنَّ الظَّالِمِينَ

و كسانى كه كافر شدند به پيامبرانشان گفتند شما را از سرزمين خودمان بيرون خواهيم كرد مگر اينكه به كيش ما بازگرديد پس پروردگارشان به آنان وحى كرد كه حتما ستمگران را هلاك خواهيم كرد

those who disbelieved said to their messengers: `return to our faith or we will banish you from our land. ` but allah revealed to them: `we shall destroy the harmdoers

وَلَنُسْكِنَنَّكُمُ الأَرْضَ مِن بَعْدِهِمْ ذَلِكَ لِمَنْ خَافَ مَقَامِي وَخَافَ وَعِيدِ

و قطعا شما را پس از ايشان در آن سرزمين سكونت خواهيم داد اين براى كسى است كه از ايستادن [در محشر به هنگام حساب] در پيشگاه من بترسد و از تهديدم بيم داشته باشد

and let you live in the land after them. this is for him who fears my station and fears my threat. `

وَاسْتَفْتَحُواْ وَخَابَ كُلُّ جَبَّارٍ عَنِيدٍ

و [پيامبران از خدا] گشايش خواستند و [سرانجام] هر زورگوى لجوجى نوميد شد

they sought a judgment, then every tyrant was disappointed.

مِّن وَرَآئِهِ جَهَنَّمُ وَيُسْقَى مِن مَّاء صَدِيدٍ

[آن كس كه] دوزخ پيش روى اوست و به او آبى چركين نوشانده می شود

gehenna (hell) is before him and he is given oozing pus to drink,

يَتَجَرَّعُهُ وَلاَ يَكَادُ يُسِيغُهُ وَيَأْتِيهِ الْمَوْتُ مِن كُلِّ مَكَانٍ وَمَا هُوَ بِمَيِّتٍ وَمِن وَرَآئِهِ عَذَابٌ غَلِيظٌ

آن را جرعه جرعه می نوشد و نمی تواند آن را فرو برد و مرگ از هر جانبى به سويش می آيد ولى نمی ميرد و عذابى سنگين به دنبال دارد

which he gulps and can scarcely swallow. death will come to him from every side, yet he cannot not die, and yet to come is a dreadful punishment.

مَّثَلُ الَّذِينَ كَفَرُواْ بِرَبِّهِمْ أَعْمَالُهُمْ كَرَمَادٍ اشْتَدَّتْ بِهِ الرِّيحُ فِي يَوْمٍ عَاصِفٍ لاَّ يَقْدِرُونَ مِمَّا كَسَبُواْ عَلَى شَيْءٍ ذَلِكَ هُوَ الضَّلاَلُ الْبَعِيدُ

مثل كسانى كه به پروردگار خود كافر شدند كردارهايشان به خاكسترى می ماند كه بادى تند در روزى طوفانى بر آن بوزد از آنچه به دست آورده اند هيچ [بهره اى] نمی توانند برد اين است همان گمراهى دور و دراز

as for the likeness of those who disbelieve in their lord, their works are like ashes which a strong wind scatters on a stormy day; they are powerless over that they have earned; that is the far error.

أَلَمْ تَرَ أَنَّ اللّهَ خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضَ بِالْحقِّ إِن يَشَأْ يُذْهِبْكُمْ وَيَأْتِ بِخَلْقٍ جَدِيدٍ

آيا در نيافته اى كه خدا آسمانها و زمين را به حق آفريده اگر بخواهد شما را می برد و خلق تازه اى می آورد

do you not see that allah has created the heavens and the earth with truth? he can put you away if he will and bring into being a new creation;

وَمَا ذَلِكَ عَلَى اللَّهِ بِعَزِيزٍ

و اين [كار] بر خدا دشوار نيست

indeed, that is no great thing for allah.

وَبَرَزُواْ لِلّهِ جَمِيعًا فَقَالَ الضُّعَفَاء لِلَّذِينَ اسْتَكْبَرُواْ إِنَّا كُنَّا لَكُمْ تَبَعًا فَهَلْ أَنتُم مُّغْنُونَ عَنَّا مِنْ عَذَابِ اللّهِ مِن شَيْءٍ قَالُواْ لَوْ هَدَانَا اللّهُ لَهَدَيْنَاكُمْ سَوَاء عَلَيْنَآ أَجَزِعْنَا أَمْ صَبَرْنَا مَا لَنَا مِن مَّحِيصٍ

و همگى در برابر خدا ظاهر می شوند پس ناتوانان به گردنكشان می گويند ما پيروان شما بوديم آيا چيزى از عذاب خدا را از ما دور می كنيد می گويند اگر خدا ما را هدايت كرده بود قطعا شما را هدايت می كرديم چه بی تابى كنيم چه صبر نماييم براى ما يكسان است ما را راه گريزى نيست

together they shall all come before allah. then the weak will say to those who were proud: `we were your followers. can you help us in anything against the punishment of allah? ` they will say: `had allah guided us we would have guided you. it is now the same for us whether we cannot endure or bear patiently, we have no place of refuge. `

وَقَالَ الشَّيْطَانُ لَمَّا قُضِيَ الأَمْرُ إِنَّ اللّهَ وَعَدَكُمْ وَعْدَ الْحَقِّ وَوَعَدتُّكُمْ فَأَخْلَفْتُكُمْ وَمَا كَانَ لِيَ عَلَيْكُم مِّن سُلْطَانٍ إِلاَّ أَن دَعَوْتُكُمْ فَاسْتَجَبْتُمْ لِي فَلاَ تَلُومُونِي وَلُومُواْ أَنفُسَكُم مَّا أَنَاْ بِمُصْرِخِكُمْ وَمَا أَنتُمْ بِمُصْرِخِيَّ إِنِّي كَفَرْتُ بِمَآ أَشْرَكْتُمُونِ مِن قَبْلُ إِنَّ الظَّالِمِينَ لَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ

و چون كار از كار گذشت [و داورى صورت گرفت] شيطان می گويد در حقيقت خدا به شما وعده داد وعده راست و من به شما وعده دادم و با شما خلاف كردم و مرا بر شما هيچ تسلطى نبود جز اينكه شما را دعوت كردم و اجابتم نموديد پس مرا ملامت نكنيد و خود را ملامت كنيد من فريادرس شما نيستم و شما هم فريادرس من نيستيد من به آنچه پيش از اين مرا [در كار خدا] شريك می دانستيد كافرم آرى ستمكاران عذابى پردرد خواهند داشت

and when the issue has been decided, satan will say (to them): `the promise which allah made you was true. i promised you, but failed to keep it. i had no authority over you except that i called you, and you answered me. do not bame me, rather, blame yourselves. i cannot help you, nor can you help me. i disbelieved in your associating me (with allah) before. ` indeed, for the evildoers there is a painful punishment.

وَأُدْخِلَ الَّذِينَ آمَنُواْ وَعَمِلُواْ الصَّالِحَاتِ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِن تَحْتِهَا الأَنْهَارُ خَالِدِينَ فِيهَا بِإِذْنِ رَبِّهِمْ تَحِيَّتُهُمْ فِيهَا سَلاَمٌ

و كسانى كه ايمان آورده و كارهاى شايسته كرده اند به بهشتهايى درآورده می شوند كه از زير [درختان] آن جويبارها روان است كه به اذن پروردگارشان در آنجا جاودانه به سر می برند و درودشان در آنجا سلام است

as for those who believe and do good works, they shall be admitted to gardens underneath which rivers flow in which, by the permission of their lord, they shall live for ever. their greeting shall be: `peace! `

أَلَمْ تَرَ كَيْفَ ضَرَبَ اللّهُ مَثَلًا كَلِمَةً طَيِّبَةً كَشَجَرةٍ طَيِّبَةٍ أَصْلُهَا ثَابِتٌ وَفَرْعُهَا فِي السَّمَاء

آيا نديدى خدا چگونه مثل زده سخنى پاك كه مانند درختى پاك است كه ريشه اش استوار و شاخه اش در آسمان است

have you not seen how allah sets forth a parable that a good deed is like a good tree, its roots are firm and its branches are in the heaven,

تُؤْتِي أُكُلَهَا كُلَّ حِينٍ بِإِذْنِ رَبِّهَا وَيَضْرِبُ اللّهُ الأَمْثَالَ لِلنَّاسِ لَعَلَّهُمْ يَتَذَكَّرُونَ

ميوه اش را هر دم به اذن پروردگارش می دهد و خدا مثلها را براى مردم می زند شايد كه آنان پند گيرند

yielding its fruit every season by the permission of allah? allah gives parables to mankind so that they might remember.

وَمَثلُ كَلِمَةٍ خَبِيثَةٍ كَشَجَرَةٍ خَبِيثَةٍ اجْتُثَّتْ مِن فَوْقِ الأَرْضِ مَا لَهَا مِن قَرَارٍ

و مثل سخنى ناپاك چون درختى ناپاك است كه از روى زمين كنده شده و قرارى ندارد

the likeness of a corrupt word is like a corrupt tree uprooted from the earth having no stability.

يُثَبِّتُ اللّهُ الَّذِينَ آمَنُواْ بِالْقَوْلِ الثَّابِتِ فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَفِي الآخِرَةِ وَيُضِلُّ اللّهُ الظَّالِمِينَ وَيَفْعَلُ اللّهُ مَا يَشَاءُ

خدا كسانى را كه ايمان آورده اند در زندگى دنيا و در آخرت با سخن استوار ثابت می گرداند و ستمگران را بی راه می گذارد و خدا هر چه بخواهد انجام می دهد

allah will strengthen the believers with a steadfast word, both in this life and in the everlasting life. allah leads the evildoers astray. allah does what he will.

أَلَمْ تَرَ إِلَى الَّذِينَ بَدَّلُواْ نِعْمَةَ اللّهِ كُفْرًا وَأَحَلُّواْ قَوْمَهُمْ دَارَ الْبَوَارِ

آيا به كسانى كه [شكر] نعمت خدا را به كفر تبديل كردند و قوم خود را به سراى هلاكت درآوردند ننگريستى

have you not seen those who exchanged the favor of allah with disbelief and landed their nation in a house of ruin?

جَهَنَّمَ يَصْلَوْنَهَا وَبِئْسَ الْقَرَارُ

[در آن سراى هلاكت كه] جهنم است [و] در آن وارد می شوند و چه بد قرارگاهى است

they shall be roasted in gehenna; an evil establishment!

وَجَعَلُواْ لِلّهِ أَندَادًا لِّيُضِلُّواْ عَن سَبِيلِهِ قُلْ تَمَتَّعُواْ فَإِنَّ مَصِيرَكُمْ إِلَى النَّارِ

و براى خدا مانندهايى قرار دادند تا [مردم را] از راه او گمراه كنند بگو برخوردار شويد كه قطعا بازگشت شما به سوى آتش است

they set up rivals with allah to lead others astray. say to them: `take your pleasure; your arrival shall be the fire. `

قُل لِّعِبَادِيَ الَّذِينَ آمَنُواْ يُقِيمُواْ الصَّلاَةَ وَيُنفِقُواْ مِمَّا رَزَقْنَاهُمْ سِرًّا وَعَلانِيَةً مِّن قَبْلِ أَن يَأْتِيَ يَوْمٌ لاَّ بَيْعٌ فِيهِ وَلاَ خِلاَلٌ

به آن بندگانم كه ايمان آورده اند بگو نماز را بر پا دارند و از آنچه به ايشان روزى داده ايم پنهان و آشكارا انفاق كنند پيش از آنكه روزى فرا رسد كه در آن نه داد و ستدى باشد و نه دوستيى

tell my worshippers, those who believe, who establish the prayer, and spend of what we have given them in private and in public, before the coming of that day in which there is neither bargaining, nor the taking of friends,

اللّهُ الَّذِي خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضَ وَأَنزَلَ مِنَ السَّمَاءِ مَاءً فَأَخْرَجَ بِهِ مِنَ الثَّمَرَاتِ رِزْقًا لَّكُمْ وَسَخَّرَ لَكُمُ الْفُلْكَ لِتَجْرِيَ فِي الْبَحْرِ بِأَمْرِهِ وَسَخَّرَ لَكُمُ الأَنْهَارَ

خداست كه آسمانها و زمين را آفريد و از آسمان آبى فرستاد و به وسيله آن از ميوه ها براى شما روزى بيرون آورد و كشتى را براى شما رام گردانيد تا به فرمان او در دريا روان شود و رودها را براى شما مسخر كرد

it is allah who created the heavens and the earth, and sends down water from the heaven with which he brings forth fruits for your provision. he has subjected to you ships which, by his command, run upon the sea. he has subjected to you rivers,

وَسَخَّر لَكُمُ الشَّمْسَ وَالْقَمَرَ دَآئِبَينَ وَسَخَّرَ لَكُمُ اللَّيْلَ وَالنَّهَارَ

و خورشيد و ماه را كه پيوسته روانند براى شما رام گردانيد و شب و روز را [نيز] مسخر شما ساخت

and he subjected to you the sun and the moon, which are constant in their courses. and, he has subjected to you the night and the day, and gave you all that you asked of him.

وَآتَاكُم مِّن كُلِّ مَا سَأَلْتُمُوهُ وَإِن تَعُدُّواْ نِعْمَتَ اللّهِ لاَ تُحْصُوهَا إِنَّ الإِنسَانَ لَظَلُومٌ كَفَّارٌ

و از هر چه از او خواستيد به شما عطا كرد و اگر نعمت خدا را شماره كنيد نمی توانيد آن را به شمار درآوريد قطعا انسان ستم پيشه ناسپاس است

if you count the blessings of allah, you will never number them. indeed, the human is wicked and thankless.

وَإِذْ قَالَ إِبْرَاهِيمُ رَبِّ اجْعَلْ هَذَا الْبَلَدَ آمِنًا وَاجْنُبْنِي وَبَنِيَّ أَن نَّعْبُدَ الأَصْنَامَ

و [ياد كن] هنگامى را كه ابراهيم گفت پروردگارا اين شهر را ايمن گردان و مرا و فرزندانم را از پرستيدن بتان دور دار

and when abraham said: `my lord, make this a land secure. turn me and my children away from worshipping idols.

رَبِّ إِنَّهُنَّ أَضْلَلْنَ كَثِيرًا مِّنَ النَّاسِ فَمَن تَبِعَنِي فَإِنَّهُ مِنِّي وَمَنْ عَصَانِي فَإِنَّكَ غَفُورٌ رَّحِيمٌ

پروردگارا آنها بسيارى از مردم را گمراه كردند پس هر كه از من پيروى كند بى گمان او از من است و هر كه مرا نافرمانى كند به يقين تو آمرزنده و مهربانى

my lord they have led many people astray. whosoever follows me belongs to me. whosoever rebels against me, you are surely forgiving, the most merciful.

رَّبَّنَا إِنِّي أَسْكَنتُ مِن ذُرِّيَّتِي بِوَادٍ غَيْرِ ذِي زَرْعٍ عِندَ بَيْتِكَ الْمُحَرَّمِ رَبَّنَا لِيُقِيمُواْ الصَّلاَةَ فَاجْعَلْ أَفْئِدَةً مِّنَ النَّاسِ تَهْوِي إِلَيْهِمْ وَارْزُقْهُم مِّنَ الثَّمَرَاتِ لَعَلَّهُمْ يَشْكُرُونَ

پروردگارا من [يكى از] فرزندانم را در دره اى بی كشت نزد خانه محترم تو سكونت دادم پروردگارا تا نماز را به پا دارند پس دلهاى برخى از مردم را به سوى آنان گرايش ده و آنان را از محصولات [مورد نيازشان] روزى ده باشد كه سپاسگزارى كنند

`our lord, i have settled some of my offspring in a barren valley near your holy house; our lord, in order that they establish the prayer. make the hearts of people yearn towards them, and provide them with fruits, in order that they are thankful.

رَبَّنَا إِنَّكَ تَعْلَمُ مَا نُخْفِي وَمَا نُعْلِنُ وَمَا يَخْفَى عَلَى اللّهِ مِن شَيْءٍ فَي الأَرْضِ وَلاَ فِي السَّمَاء

پروردگارا بی گمان تو آنچه را كه پنهان می داريم و آنچه را كه آشكار می سازيم می دانى و چيزى در زمين و در آسمان بر خدا پوشيده نمی ماند

our lord, you have knowledge of all that we hide and all that we reveal; nothing in heaven or earth is hidden from allah.

الْحَمْدُ لِلّهِ الَّذِي وَهَبَ لِي عَلَى الْكِبَرِ إِسْمَاعِيلَ وَإِسْحَاقَ إِنَّ رَبِّي لَسَمِيعُ الدُّعَاء

سپاس خداى را كه با وجود سالخوردگى اسماعيل و اسحاق را به من بخشيد به راستى پروردگار من شنونده دعاست

praise be to allah who has given me ishmael and isaac in my old age! indeed, my lord is the hearer of the supplication.

رَبِّ اجْعَلْنِي مُقِيمَ الصَّلاَةِ وَمِن ذُرِّيَّتِي رَبَّنَا وَتَقَبَّلْ دُعَاء

پروردگارا مرا برپادارنده نماز قرار ده و از فرزندان من نيز پروردگارا و دعاى مرا بپذير

my lord, make me and my descendants establishers of prayer. our lord, accept my prayer.

رَبَّنَا اغْفِرْ لِي وَلِوَالِدَيَّ وَلِلْمُؤْمِنِينَ يَوْمَ يَقُومُ الْحِسَابُ

پروردگارا روزى كه حساب برپا می شود بر من و پدر و مادرم و بر مؤمنان ببخشاى

forgive me, our lord, and forgive my parents and all the believers on the day of reckoning. `

وَلاَ تَحْسَبَنَّ اللّهَ غَافِلًا عَمَّا يَعْمَلُ الظَّالِمُونَ إِنَّمَا يُؤَخِّرُهُمْ لِيَوْمٍ تَشْخَصُ فِيهِ الأَبْصَارُ

و خدا را از آنچه ستمكاران می كنند غافل مپندار جز اين نيست كه [كيفر] آنان را براى روزى به تاخير می اندازد كه چشمها در آن خيره می شود

do not think that allah is unaware of the harmdoers work. he only gives them respite till the day on which all eyes will stare,

مُهْطِعِينَ مُقْنِعِي رُءُوسِهِمْ لاَ يَرْتَدُّ إِلَيْهِمْ طَرْفُهُمْ وَأَفْئِدَتُهُمْ هَوَاء

شتابان سر برداشته و چشم بر هم نمی زنند و [از وحشت] دلهايشان تهى است

when they shall run with their necks outstretched and heads erect, their glances never return to themselves, their hearts are empty.

وَأَنذِرِ النَّاسَ يَوْمَ يَأْتِيهِمُ الْعَذَابُ فَيَقُولُ الَّذِينَ ظَلَمُواْ رَبَّنَا أَخِّرْنَا إِلَى أَجَلٍ قَرِيبٍ نُّجِبْ دَعْوَتَكَ وَنَتَّبِعِ الرُّسُلَ أَوَلَمْ تَكُونُواْ أَقْسَمْتُم مِّن قَبْلُ مَا لَكُم مِّن زَوَالٍ

و مردم را از روزى كه عذاب بر آنان می آيد بترسان پس آنان كه ستم كرده اند می گويند پروردگارا ما را تا چندى مهلت بخش تا دعوت تو را پاسخ گوييم و از فرستادگان [تو] پيروى كنيم [به آنان گفته می شود] مگر شما پيش از اين سوگند نمی خورديد كه شما را فنايى نيست

warn mankind of the day when the punishment will overtake them, when the evildoers will say: `our lord, grant us respite for awhile, we will answer your call, and follow the messengers. ` did you not once swear that you would never cease?

وَسَكَنتُمْ فِي مَسَاكِنِ الَّذِينَ ظَلَمُواْ أَنفُسَهُمْ وَتَبَيَّنَ لَكُمْ كَيْفَ فَعَلْنَا بِهِمْ وَضَرَبْنَا لَكُمُ الأَمْثَالَ

و در سراهاى كسانى كه بر خود ستم روا داشتند سكونت گزيديد و براى شما آشكار گرديد كه با آنان چگونه معامله كرديم و مثلها براى شما زديم

you lived in the dwellings of those who wronged themselves, and it was clear to you how we dealt with them, and how we struck parables for you.

وَقَدْ مَكَرُواْ مَكْرَهُمْ وَعِندَ اللّهِ مَكْرُهُمْ وَإِن كَانَ مَكْرُهُمْ لِتَزُولَ مِنْهُ الْجِبَالُ

و به يقين آنان نيرنگ خود را به كار بردند و [جزاى] مكرشان با خداست هر چند از مكرشان كوهها از جاى كنده می شد

they plotted their plots, but their plots are (known) to allah, even though their plots were such as to move mountains.

فَلاَ تَحْسَبَنَّ اللّهَ مُخْلِفَ وَعْدِهِ رُسُلَهُ إِنَّ اللّهَ عَزِيزٌ ذُو انْتِقَامٍ

پس مپندار كه خدا وعده خود را به پيامبرانش خلاف می كند كه خدا شكست ناپذير انتقام گيرنده است

do not think that allah will break the promise he gave to his messengers. mighty is allah, and vengeful.

يَوْمَ تُبَدَّلُ الأَرْضُ غَيْرَ الأَرْضِ وَالسَّمَاوَاتُ وَبَرَزُواْ للّهِ الْوَاحِدِ الْقَهَّارِ

روزى كه زمين به غير اين زمين و آسمانها [به غير اين آسمانها] مبدل گردد و [مردم] در برابر خداى يگانه قهار ظاهر شوند

on the day when the earth is changed into other than the earth and the heavens, all shall come before allah, the one, the conqueror.

وَتَرَى الْمُجْرِمِينَ يَوْمَئِذٍ مُّقَرَّنِينَ فِي الأَصْفَادِ

و گناهكاران را در آن روز می بينى كه با هم در زنجيرها بسته شده اند

on that day, you shall see the sinners coupled together in fetters;

سَرَابِيلُهُم مِّن قَطِرَانٍ وَتَغْشَى وُجُوهَهُمْ النَّارُ

تن پوشهايشان از قطران است و چهره هايشان را آتش می پوشاند

their garments shall be of melted tar, and their faces enveloped by the fire.

لِيَجْزِي اللّهُ كُلَّ نَفْسٍ مَّا كَسَبَتْ إِنَّ اللّهَ سَرِيعُ الْحِسَابِ

تا خدا به هر كس هر چه به دست آورده است جزا دهد كه خدا زودشمار است

allah will recompense each soul according to its earnings. swift is the reckoning of allah.

هَذَا بَلاَغٌ لِّلنَّاسِ وَلِيُنذَرُواْ بِهِ وَلِيَعْلَمُواْ أَنَّمَا هُوَ إِلَهٌ وَاحِدٌ وَلِيَذَّكَّرَ أُوْلُواْ الأَلْبَابِ

اين [قرآن] ابلاغى براى مردم است [تا به وسيله آن هدايت شوند] و بدان بيم يابند و بدانند كه او معبودى يگانه است و تا صاحبان خرد پند گيرند

this is a message to be delivered to mankind so that they may be warned by it, and know that he is (allah) one god, and so all those possessed of minds may remember.