قَالَ أَلَمْ أَقُل لَّكَ إِنَّكَ لَن تَسْتَطِيعَ مَعِي صَبْرًا

گفت آيا به تو نگفتم كه هرگز نمی توانى همپاى من صبر كنى

`did i not tell you, ` he replied, `that you would not be able to bear patiently with me? `

قَالَ إِن سَأَلْتُكَ عَن شَيْءٍ بَعْدَهَا فَلَا تُصَاحِبْنِي قَدْ بَلَغْتَ مِن لَّدُنِّي عُذْرًا

[موسى] گفت اگر از اين پس چيزى از تو پرسيدم ديگر با من همراهى مكن [و] از جانب من قطعا معذور خواهى بود

he (moses) said: `if i question you again do not let me be your companion; you already have enough excuse. `

فَانطَلَقَا حَتَّى إِذَا أَتَيَا أَهْلَ قَرْيَةٍ اسْتَطْعَمَا أَهْلَهَا فَأَبَوْا أَن يُضَيِّفُوهُمَا فَوَجَدَا فِيهَا جِدَارًا يُرِيدُ أَنْ يَنقَضَّ فَأَقَامَهُ قَالَ لَوْ شِئْتَ لَاتَّخَذْتَ عَلَيْهِ أَجْرًا

پس رفتند تا به اهل قريه اى رسيدند از مردم آنجا خوراكى خواستند و[لى آنها] از مهمان نمودن آن دو خوددارى كردند پس در آنجا ديوارى يافتند كه می خواست فرو ريزد و [بنده ما] آن را استوار كرد [موسى] گفت اگر می خواستى [می توانستى] براى آن مزدى بگيرى

so they departed and thereafter they came to the inhabitants of a village. they asked its inhabitants for some food, but they declined to host them. there, they found a wall about to fall down whereupon his companion restored it. he (moses) said: `had you wished, you could have taken payment for that. `

قَالَ هَذَا فِرَاقُ بَيْنِي وَبَيْنِكَ سَأُنَبِّئُكَ بِتَأْوِيلِ مَا لَمْ تَسْتَطِع عَّلَيْهِ صَبْرًا

گفت اين [بار ديگر وقت] جدايى ميان من و توست به زودى تو را از تاويل آنچه كه نتوانستى بر آن صبر كنى آگاه خواهم ساخت

he said: `this is the parting between me and you. but now i will tell you the interpretation of that which you could not patiently bear.

أَمَّا السَّفِينَةُ فَكَانَتْ لِمَسَاكِينَ يَعْمَلُونَ فِي الْبَحْرِ فَأَرَدتُّ أَنْ أَعِيبَهَا وَكَانَ وَرَاءهُم مَّلِكٌ يَأْخُذُ كُلَّ سَفِينَةٍ غَصْبًا

اما كشتى از آن بينوايانى بود كه در دريا كار می كردند خواستم آن را معيوب كنم [چرا كه] پيشاپيش آنان پادشاهى بود كه هر كشتى [درستى] را به زور می گرفت

as for the ship, it belonged to poor people working on the sea. i rendered it imperfect because behind them there was a king who was taking every ship by brutal force.

وَأَمَّا الْغُلَامُ فَكَانَ أَبَوَاهُ مُؤْمِنَيْنِ فَخَشِينَا أَن يُرْهِقَهُمَا طُغْيَانًا وَكُفْرًا

و اما نوجوان پدر و مادرش [هر دو] مؤمن بودند پس ترسيديم [مبادا] آن دو را به طغيان و كفر بكشد

as for the boy, his parents are believers, and we were afraid lest he should impose on them with his insolence and disbelief.

فَأَرَدْنَا أَن يُبْدِلَهُمَا رَبُّهُمَا خَيْرًا مِّنْهُ زَكَاةً وَأَقْرَبَ رُحْمًا

پس خواستيم كه پروردگارشان آن دو را به پاكتر و مهربانتر از او عوض دهد

it was our wish that their lord should grant them another in exchange, another better in purity and tenderness.

وَأَمَّا الْجِدَارُ فَكَانَ لِغُلَامَيْنِ يَتِيمَيْنِ فِي الْمَدِينَةِ وَكَانَ تَحْتَهُ كَنزٌ لَّهُمَا وَكَانَ أَبُوهُمَا صَالِحًا فَأَرَادَ رَبُّكَ أَنْ يَبْلُغَا أَشُدَّهُمَا وَيَسْتَخْرِجَا كَنزَهُمَا رَحْمَةً مِّن رَّبِّكَ وَمَا فَعَلْتُهُ عَنْ أَمْرِي ذَلِكَ تَأْوِيلُ مَا لَمْ تَسْطِع عَّلَيْهِ صَبْرًا

و اما ديوار از آن دو پسر [بچه] يتيم در آن شهر بود و زير آن گنجى متعلق به آن دو بود و پدرشان [مردى] نيكوكار بود پس پروردگار تو خواست آن دو [يتيم] به حد رشد برسند و گنجينه خود را كه رحمتى از جانب پروردگارت بود بيرون آورند و اين [كارها] را من خودسرانه انجام ندادم اين بود تاويل آنچه كه نتوانستى بر آن شكيبايى ورزى

as for the wall, it belonged to two orphan boys in the city. beneath it was (buried) a treasure which belonged to them. their father had been a righteous person and your lord willed that when they reach manhood to bring out their treasure as a mercy from your lord. what i did was not done by my own command. that is the interpretation of what you could not bear with patience. `

وَيَسْأَلُونَكَ عَن ذِي الْقَرْنَيْنِ قُلْ سَأَتْلُو عَلَيْكُم مِّنْهُ ذِكْرًا

و از تو در باره ذوالقرنين می پرسند بگو به زودى چيزى از او براى شما خواهم خواند

they will ask you about thulkarnain (the pious and chosen). say: `i will recite to you something of his story.

إِنَّا مَكَّنَّا لَهُ فِي الْأَرْضِ وَآتَيْنَاهُ مِن كُلِّ شَيْءٍ سَبَبًا

ما در زمين به او امكاناتى داديم و از هر چيزى وسيله اى بدو بخشيديم

we established him in the land and gave him means to all things.

فَأَتْبَعَ سَبَبًا

تا راهى را دنبال كرد

he journeyed on a way

حَتَّى إِذَا بَلَغَ مَغْرِبَ الشَّمْسِ وَجَدَهَا تَغْرُبُ فِي عَيْنٍ حَمِئَةٍ وَوَجَدَ عِندَهَا قَوْمًا قُلْنَا يَا ذَا الْقَرْنَيْنِ إِمَّا أَن تُعَذِّبَ وَإِمَّا أَن تَتَّخِذَ فِيهِمْ حُسْنًا

تا آنگاه كه به غروبگاه خورشيد رسيد به نظرش آمد كه [خورشيد] در چشمه اى گل آلود و سياه غروب می كند و نزديك آن طايفه اى را يافت فرموديم اى ذوالقرنين [اختيار با توست] يا عذاب می كنى يا در ميانشان [روش] نيكويى پيش می گيرى

until, when he reached the setting of the sun, he found it setting in a muddy spring, and nearby he found a nation. `thulkarnain, ` we said, `you must either punish them or show them kindness. `

قَالَ أَمَّا مَن ظَلَمَ فَسَوْفَ نُعَذِّبُهُ ثُمَّ يُرَدُّ إِلَى رَبِّهِ فَيُعَذِّبُهُ عَذَابًا نُّكْرًا

گفت اما هر كه ستم ورزد عذابش خواهيم كرد سپس به سوى پروردگارش بازگردانيده می شود آنگاه او را عذابى سخت خواهد كرد

he replied: `the evildoer we shall punish. then he shall return to his lord and he will punish him with a stern punishment.

وَأَمَّا مَنْ آمَنَ وَعَمِلَ صَالِحًا فَلَهُ جَزَاء الْحُسْنَى وَسَنَقُولُ لَهُ مِنْ أَمْرِنَا يُسْرًا

و اما هر كه ايمان آورد و كار شايسته كند پاداشى [هر چه] نيكوتر خواهد داشت و به فرمان خود او را به كارى آسان واخواهيم داشت

as for he who believes and does good works he shall receive a fine reward in recompense and we shall speak to him with a mild command. `

ثُمَّ أَتْبَعَ سَبَبًا

سپس راهى [ديگر] را دنبال كرد

then he followed the road,

حَتَّى إِذَا بَلَغَ مَطْلِعَ الشَّمْسِ وَجَدَهَا تَطْلُعُ عَلَى قَوْمٍ لَّمْ نَجْعَل لَّهُم مِّن دُونِهَا سِتْرًا

تا آنگاه كه به جايگاه برآمدن خورشيد رسيد [خورشيد] را [چنين] يافت كه بر قومى طلوع می كرد كه براى ايشان در برابر آن پوششى قرار نداده بوديم

until he reached the rising of the sun, he found it rising upon a nation for whom we provided no veil against it to shade them.

كَذَلِكَ وَقَدْ أَحَطْنَا بِمَا لَدَيْهِ خُبْرًا

اين چنين [می رفت] و قطعا به خبرى كه پيش او بود احاطه داشتيم

so, we encompassed in knowledge what was with him.

ثُمَّ أَتْبَعَ سَبَبًا

باز راهى را دنبال نمود

then he followed the road,

حَتَّى إِذَا بَلَغَ بَيْنَ السَّدَّيْنِ وَجَدَ مِن دُونِهِمَا قَوْمًا لَّا يَكَادُونَ يَفْقَهُونَ قَوْلًا

تا وقتى به ميان دو سد رسيد در برابر آن دو [سد] طايفه اى را يافت كه نمی توانستند هيچ زبانى را بفهمند

when he reached between the two barriers he found on one side of them a nation who could barely understand speech.

قَالُوا يَا ذَا الْقَرْنَيْنِ إِنَّ يَأْجُوجَ وَمَأْجُوجَ مُفْسِدُونَ فِي الْأَرْضِ فَهَلْ نَجْعَلُ لَكَ خَرْجًا عَلَى أَن تَجْعَلَ بَيْنَنَا وَبَيْنَهُمْ سَدًّا

گفتند اى ذوالقرنين ياجوج و ماجوج سخت در زمين فساد می كنند آيا [ممكن است] مالى در اختيار تو قرار دهيم تا ميان ما و آنان سدى قرار دهى

`thulkarnain, ` they said, `look, gog and magog are corrupting the earth. build for us a barrier between us and them, and we will pay you a tribute. `

قَالَ مَا مَكَّنِّي فِيهِ رَبِّي خَيْرٌ فَأَعِينُونِي بِقُوَّةٍ أَجْعَلْ بَيْنَكُمْ وَبَيْنَهُمْ رَدْمًا

گفت آنچه پروردگارم به من در آن تمكن داده [از كمك مالى شما] بهتر است مرا با نيرويى [انسانى] يارى كنيد [تا] ميان شما و آنها سدى استوار قرار دهم

he replied: `that which my lord has given me is better, therefore help me with all your power, and i will build a barrier between you and between them.

آتُونِي زُبَرَ الْحَدِيدِ حَتَّى إِذَا سَاوَى بَيْنَ الصَّدَفَيْنِ قَالَ انفُخُوا حَتَّى إِذَا جَعَلَهُ نَارًا قَالَ آتُونِي أُفْرِغْ عَلَيْهِ قِطْرًا

براى من قطعات آهن بياوريد تا آنگاه كه ميان دو كوه برابر شد گفت بدميد تا وقتى كه آن [قطعات] را آتش گردانيد گفت مس گداخته برايم بياوريد تا روى آن بريزم

bring me ingots of iron. ` after he had leveled between the two cliffs, he said: `blow. ` and when he made it a fire, he said: `bring me molten copper so that i may pour over it. `

فَمَا اسْطَاعُوا أَن يَظْهَرُوهُ وَمَا اسْتَطَاعُوا لَهُ نَقْبًا

[در نتيجه اقوام وحشى] نتوانستند از آن [مانع] بالا روند و نتوانستند آن را سوراخ كنند

thereafter they could neither scale it, nor could they pierce it.

قَالَ هَذَا رَحْمَةٌ مِّن رَّبِّي فَإِذَا جَاء وَعْدُ رَبِّي جَعَلَهُ دَكَّاء وَكَانَ وَعْدُ رَبِّي حَقًّا

گفت اين رحمتى از جانب پروردگار من است و[لى] چون وعده پروردگارم فرا رسد آن [سد] را درهم كوبد و وعده پروردگارم حق است

he said: `this is a mercy from my lord. but when my lord`s promise is come, he will make it dust. the promise of my lord is true. `

وَتَرَكْنَا بَعْضَهُمْ يَوْمَئِذٍ يَمُوجُ فِي بَعْضٍ وَنُفِخَ فِي الصُّورِ فَجَمَعْنَاهُمْ جَمْعًا

و در آن روز آنان را رها می كنيم تا موج آسا بعضى با برخى درآميزند و [همين كه] در صور دميده شود همه آنها را گرد خواهيم آورد

on that day, we will let them surge on one another, and the horn shall be blown, and we will gather them all together.

وَعَرَضْنَا جَهَنَّمَ يَوْمَئِذٍ لِّلْكَافِرِينَ عَرْضًا

و آن روز جهنم را آشكارا به كافران بنماييم

on that day we shall present gehenna (hell) to the unbelievers,

الَّذِينَ كَانَتْ أَعْيُنُهُمْ فِي غِطَاء عَن ذِكْرِي وَكَانُوا لَا يَسْتَطِيعُونَ سَمْعًا

[به] همان كسانى كه چشمان [بصيرت]شان از ياد من در پرده بود و توانايى شنيدن [حق] نداشتند

whose eyes were blinded to my remembrance and they were not able to hear.

أَفَحَسِبَ الَّذِينَ كَفَرُوا أَن يَتَّخِذُوا عِبَادِي مِن دُونِي أَوْلِيَاء إِنَّا أَعْتَدْنَا جَهَنَّمَ لِلْكَافِرِينَ نُزُلًا

آيا كسانى كه كفر ورزيده اند پنداشته اند كه [می توانند] به جاى من بندگانم را سرپرست بگيرند ما جهنم را آماده كرده ايم تا جايگاه پذيرايى كافران باشد

do the unbelievers think that they can take my worshipers as guides other than me? we have prepared gehenna to be the hospitality of the unbelievers.

قُلْ هَلْ نُنَبِّئُكُمْ بِالْأَخْسَرِينَ أَعْمَالًا

بگو آيا شما را از زيانكارترين مردم آگاه گردانم

say: `shall we tell you of those who are the greatest losers in deeds? `

الَّذِينَ ضَلَّ سَعْيُهُمْ فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَهُمْ يَحْسَبُونَ أَنَّهُمْ يُحْسِنُونَ صُنْعًا

[آنان] كسانی اند كه كوشش شان در زندگى دنيا به هدر رفته و خود می پندارند كه كار خوب انجام می دهند

(they are) those whose striving in this world go astray, while they think that what they are doing are good deeds.

أُولَئِكَ الَّذِينَ كَفَرُوا بِآيَاتِ رَبِّهِمْ وَلِقَائِهِ فَحَبِطَتْ أَعْمَالُهُمْ فَلَا نُقِيمُ لَهُمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ وَزْنًا

[آرى] آنان كسانی اند كه آيات پروردگارشان و لقاى او را انكار كردند در نتيجه اعمالشان تباه گرديد و روز قيامت براى آنها [قدر و] ارزشى نخواهيم نهاد

those are they who disbelieve the verses of their lord and deny that they will ever meet him their deeds have failed. on the day of resurrection, we shall not give any weight to them.

ذَلِكَ جَزَاؤُهُمْ جَهَنَّمُ بِمَا كَفَرُوا وَاتَّخَذُوا آيَاتِي وَرُسُلِي هُزُوًا

اين جهنم سزاى آنان است چرا كه كافر شدند و آيات من و پيامبرانم را به ريشخند گرفتند

gehenna is their recompense; because they disbelieved and mocked my verses, and my messengers.

إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ كَانَتْ لَهُمْ جَنَّاتُ الْفِرْدَوْسِ نُزُلًا

بی گمان كسانى كه ايمان آورده و كارهاى شايسته كرده اند باغهاى فردوس جايگاه پذيرايى آنان است

the hospitality of those who believe and do good works shall be the gardens of paradise

خَالِدِينَ فِيهَا لَا يَبْغُونَ عَنْهَا حِوَلًا

جاودانه در آن خواهند بود و از آنجا درخواست انتقال نمی كنند

where they will live for ever and never wish that they should be removed from it.

قُل لَّوْ كَانَ الْبَحْرُ مِدَادًا لِّكَلِمَاتِ رَبِّي لَنَفِدَ الْبَحْرُ قَبْلَ أَن تَنفَدَ كَلِمَاتُ رَبِّي وَلَوْ جِئْنَا بِمِثْلِهِ مَدَدًا

بگو اگر دريا براى كلمات پروردگارم مركب شود پيش از آنكه كلمات پروردگارم پايان پذيرد قطعا دريا پايان می يابد هر چند نظيرش را به مدد [آن] بياوريم

say: `if the sea were ink for the words of my lord, the sea would surely be spent before the words of my lord are spent, even if we brought its like for replenishment. `

قُلْ إِنَّمَا أَنَا بَشَرٌ مِّثْلُكُمْ يُوحَى إِلَيَّ أَنَّمَا إِلَهُكُمْ إِلَهٌ وَاحِدٌ فَمَن كَانَ يَرْجُو لِقَاء رَبِّهِ فَلْيَعْمَلْ عَمَلًا صَالِحًا وَلَا يُشْرِكْ بِعِبَادَةِ رَبِّهِ أَحَدًا

بگو من هم مثل شما بشرى هستم و[لى] به من وحى می شود كه خداى شما خدايى يگانه است پس هر كس به لقاى پروردگار خود اميد دارد بايد به كار شايسته بپردازد و هيچ كس را در پرستش پروردگارش شريك نسازد

say: `i am only a human like you, revealed to me is that your god is one god. let him who hopes for the encounter with his lord do good work, and not associate anyone with the worship of his lord. `

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ

به نام خداوند رحمتگر مهربان

In the name of Allah, Most Gracious, Most Merciful

كهيعص

كاف ها يا عين صاد

kaafhaya`aeensaad.

ذِكْرُ رَحْمَةِ رَبِّكَ عَبْدَهُ زَكَرِيَّا

[اين] يادى از رحمت پروردگار تو [در باره] بنده اش زكرياست

a mention of the mercy of your lord to his worshiper zachariah,

إِذْ نَادَى رَبَّهُ نِدَاء خَفِيًّا

آنگاه كه [زكريا] پروردگارش را آهسته ندا كرد

when he called upon his lord in secret,

قَالَ رَبِّ إِنِّي وَهَنَ الْعَظْمُ مِنِّي وَاشْتَعَلَ الرَّأْسُ شَيْبًا وَلَمْ أَكُن بِدُعَائِكَ رَبِّ شَقِيًّا

گفت پروردگارا من استخوانم سست گرديده و [موى] سرم از پيرى سپيد گشته و اى پروردگار من هرگز در دعاى تو نااميد نبوده ام

saying: `o my lord, my bones are enfeebled, and my head glows silver with age. yet, never lord, have i been unblessed in prayer to you.

وَإِنِّي خِفْتُ الْمَوَالِيَ مِن وَرَائِي وَكَانَتِ امْرَأَتِي عَاقِرًا فَهَبْ لِي مِن لَّدُنكَ وَلِيًّا

و من پس از خويشتن از بستگانم بيمناكم و زنم نازاست پس از جانب خود ولى [و جانشينى] به من ببخش

indeed, i fear my kinsmen who will succeed me, for my wife is barren. grant me a kinsman

يَرِثُنِي وَيَرِثُ مِنْ آلِ يَعْقُوبَ وَاجْعَلْهُ رَبِّ رَضِيًّا

كه از من ارث برد و از خاندان يعقوب [نيز] ارث برد و او را اى پروردگار من پسنديده گردان

who will be my heir and an heir to the house of jacob, and make him, my lord, satisfied. `

يَا زَكَرِيَّا إِنَّا نُبَشِّرُكَ بِغُلَامٍ اسْمُهُ يَحْيَى لَمْ نَجْعَل لَّهُ مِن قَبْلُ سَمِيًّا

اى زكريا ما تو را به پسرى كه نامش يحيى است مژده می دهيم كه قبلا همنامى براى او قرار نداده ايم

`o zachariah, we give you good tidings of a son, and he shall be called john (yahya); a name we have never given before. `

قَالَ رَبِّ أَنَّى يَكُونُ لِي غُلَامٌ وَكَانَتِ امْرَأَتِي عَاقِرًا وَقَدْ بَلَغْتُ مِنَ الْكِبَرِ عِتِيًّا

گفت پروردگارا چگونه مرا پسرى خواهد بود و حال آنكه زنم نازاست و من از سالخوردگى ناتوان شده ام

`how shall i have a son, lord, ` he asked, `when my wife is barren, and i am advanced in years? `

قَالَ كَذَلِكَ قَالَ رَبُّكَ هُوَ عَلَيَّ هَيِّنٌ وَقَدْ خَلَقْتُكَ مِن قَبْلُ وَلَمْ تَكُ شَيْئًا

[فرشته] گفت [فرمان] چنين است پروردگار تو گفته كه اين [كار] بر من آسان است و تو را در حالى كه چيزى نبودى قبلا آفريده ام

he replied: `it shall be so; your lord says: "it is easy for me, indeed, i created you before time when you were not a thing."

قَالَ رَبِّ اجْعَل لِّي آيَةً قَالَ آيَتُكَ أَلَّا تُكَلِّمَ النَّاسَ ثَلَاثَ لَيَالٍ سَوِيًّا

گفت پروردگارا نشانه اى براى من قرار ده فرمود نشانه تو اين است كه سه شبانه [روز] با اينكه سالمى با مردم سخن نمی گويى

he (zachariah) said: `lord, make for me a sign. ` he replied: `your sign is that you shall not speak to people for three nights being without fault. `

فَخَرَجَ عَلَى قَوْمِهِ مِنَ الْمِحْرَابِ فَأَوْحَى إِلَيْهِمْ أَن سَبِّحُوا بُكْرَةً وَعَشِيًّا

پس از محراب بر قوم خويش درآمد و ايشان را آگاه گردانيد كه روز و شب به نيايش بپردازيد

then he came out from the sanctuary to his nation, and gestured to them to exalt (their lord) at the dawn and at the evening.

يَا يَحْيَى خُذِ الْكِتَابَ بِقُوَّةٍ وَآتَيْنَاهُ الْحُكْمَ صَبِيًّا

اى يحيى كتاب [خدا] را به جد و جهد بگير و از كودكى به او نبوت داديم

(we said): `o john, hold fast to the book`, and we bestowed on him judgment while yet a child

وَحَنَانًا مِّن لَّدُنَّا وَزَكَاةً وَكَانَ تَقِيًّا

و [نيز] از جانب خود مهربانى و پاكى [به او داديم] و تقواپيشه بود

and tenderness from us and purity, and he was cautious;

وَبَرًّا بِوَالِدَيْهِ وَلَمْ يَكُن جَبَّارًا عَصِيًّا

و با پدر و مادر خود نيك رفتار بود و زورگويى نافرمان نبود

honoring his parents, being neither arrogant nor rebellious.

وَسَلَامٌ عَلَيْهِ يَوْمَ وُلِدَ وَيَوْمَ يَمُوتُ وَيَوْمَ يُبْعَثُ حَيًّا

و درود بر او روزى كه زاده شد و روزى كه می ميرد و روزى كه زنده برانگيخته می شود

peace be upon him on the day he was born and the day he dies, and on him the day when he is raised up alive.

وَاذْكُرْ فِي الْكِتَابِ مَرْيَمَ إِذِ انتَبَذَتْ مِنْ أَهْلِهَا مَكَانًا شَرْقِيًّا

و در اين كتاب از مريم ياد كن آنگاه كه از كسان خود در مكانى شرقى به كنارى شتافت

and mention in the book, mary, how she withdrew from her people to an eastern place and she took a veil apart from them;

فَاتَّخَذَتْ مِن دُونِهِمْ حِجَابًا فَأَرْسَلْنَا إِلَيْهَا رُوحَنَا فَتَمَثَّلَ لَهَا بَشَرًا سَوِيًّا

و در برابر آنان پرده اى بر خود گرفت پس روح خود را به سوى او فرستاديم تا به [شكل] بشرى خوش اندام بر او نمايان شد

we sent to her our spirit (gabriel) in the resemblance of a perfect human.

قَالَتْ إِنِّي أَعُوذُ بِالرَّحْمَن مِنكَ إِن كُنتَ تَقِيًّا

[مريم] گفت اگر پرهيزگارى من از تو به خداى رحمان پناه می برم

(and when she saw him) she said: `i take refuge in the merciful from you! if you are fearful. `

قَالَ إِنَّمَا أَنَا رَسُولُ رَبِّكِ لِأَهَبَ لَكِ غُلَامًا زَكِيًّا

گفت من فقط فرستاده پروردگار توام براى اينكه به تو پسرى پاكيزه ببخشم

`i am the messenger of your lord, ` he replied, `and have come to give you a pure boy. `

قَالَتْ أَنَّى يَكُونُ لِي غُلَامٌ وَلَمْ يَمْسَسْنِي بَشَرٌ وَلَمْ أَكُ بَغِيًّا

گفت چگونه مرا پسرى باشد با آنكه دست بشرى به من نرسيده و بدكار نبوده ام

`how shall i bear a son, ` she answered, `when i am not touched by a human and not unchaste? `

قَالَ كَذَلِكِ قَالَ رَبُّكِ هُوَ عَلَيَّ هَيِّنٌ وَلِنَجْعَلَهُ آيَةً لِلنَّاسِ وَرَحْمَةً مِّنَّا وَكَانَ أَمْرًا مَّقْضِيًّا

گفت [فرمان] چنين است پروردگار تو گفته كه آن بر من آسان است و تا او را نشانه اى براى مردم و رحمتى از جانب خويش قرار دهيم و [اين] دستورى قطعى بود

"even so" he replied, "as such your lord has said: `easy it is for me. and we shall make him a sign to mankind and a mercy from us. it is a matter decreed.`"

فَحَمَلَتْهُ فَانتَبَذَتْ بِهِ مَكَانًا قَصِيًّا

پس [مريم] به او [=عيسى] آبستن شد و با او به مكان دورافتاده اى پناه جست

thereupon she carried him, and retired to a far off place.

فَأَجَاءهَا الْمَخَاضُ إِلَى جِذْعِ النَّخْلَةِ قَالَتْ يَا لَيْتَنِي مِتُّ قَبْلَ هَذَا وَكُنتُ نَسْيًا مَّنسِيًّا

تا درد زايمان او را به سوى تنه درخت خرمايى كشانيد گفت اى كاش پيش از اين مرده بودم و يكسر فراموش شده بودم

and when the birthpangs came upon her by the trunk of a palmtree, she said: `oh, would that i had died before this and become a thing forgotten! `

فَنَادَاهَا مِن تَحْتِهَا أَلَّا تَحْزَنِي قَدْ جَعَلَ رَبُّكِ تَحْتَكِ سَرِيًّا

پس از زير [پاى] او [فرشته] وى را ندا داد كه غم مدار پروردگارت زير [پاى] تو چشمه آبى پديد آورده است

he called from below to her: `do not sorrow, look, your lord has provided a rivulet below you,

وَهُزِّي إِلَيْكِ بِجِذْعِ النَّخْلَةِ تُسَاقِطْ عَلَيْكِ رُطَبًا جَنِيًّا

و تنه درخت خرما را به طرف خود [بگير و] بتكان بر تو خرماى تازه می ريزد

and shake the trunk of this palmtree it will drop fresh ripe dates upon you.

فَكُلِي وَاشْرَبِي وَقَرِّي عَيْنًا فَإِمَّا تَرَيِنَّ مِنَ الْبَشَرِ أَحَدًا فَقُولِي إِنِّي نَذَرْتُ لِلرَّحْمَنِ صَوْمًا فَلَنْ أُكَلِّمَ الْيَوْمَ إِنسِيًّا

و بخور و بنوش و ديده روشن دار پس اگر كسى از آدميان را ديدى بگوى من براى [خداى] رحمان روزه نذر كرده ام و امروز مطلقا با انسانى سخن نخواهم گفت

therefore eat and drink and rejoice with your eyes. if you meet any human say to him: "i have vowed a fast to the merciful and will not speak with anyone today." `

فَأَتَتْ بِهِ قَوْمَهَا تَحْمِلُهُ قَالُوا يَا مَرْيَمُ لَقَدْ جِئْتِ شَيْئًا فَرِيًّا

پس [مريم] در حالى كه او را در آغوش گرفته بود به نزد قومش آورد گفتند اى مريم به راستى كار بسيار ناپسندى مرتكب شده اى

she came to her nation, carrying him; and they said: `o mary, you have committed a monstrous thing.

يَا أُخْتَ هَارُونَ مَا كَانَ أَبُوكِ امْرَأَ سَوْءٍ وَمَا كَانَتْ أُمُّكِ بَغِيًّا

اى خواهر هارون پدرت مرد بدى نبود و مادرت [نيز] بدكاره نبود

o sister of aaron, your father was never an evil man, nor was your mother unchaste. `

فَأَشَارَتْ إِلَيْهِ قَالُوا كَيْفَ نُكَلِّمُ مَن كَانَ فِي الْمَهْدِ صَبِيًّا

[مريم] به سوى [عيسى] اشاره كرد گفتند چگونه با كسى كه در گهواره [و] كودك است سخن بگوييم

so she pointed to him (prophet jesus). but they replied: `how can we speak with a baby in the cradle? `

قَالَ إِنِّي عَبْدُ اللَّهِ آتَانِيَ الْكِتَابَ وَجَعَلَنِي نَبِيًّا

[كودك] گفت منم بنده خدا به من كتاب داده و مرا پيامبر قرار داده است

he (the baby) said: `i am the worshiper of allah. allah has given me the book and made me a prophet.

وَجَعَلَنِي مُبَارَكًا أَيْنَ مَا كُنتُ وَأَوْصَانِي بِالصَّلَاةِ وَالزَّكَاةِ مَا دُمْتُ حَيًّا

و هر جا كه باشم مرا با بركت ساخته و تا زنده ام به نماز و زكات سفارش كرده است

he made me to be blessed wherever i am, and he has charged me with prayer and charity for as long as i shall live.

وَبَرًّا بِوَالِدَتِي وَلَمْ يَجْعَلْنِي جَبَّارًا شَقِيًّا

و مرا نسبت به مادرم نيكوكار كرده و زورگو و نافرمانم نگردانيده است

(he has made me) kind to my mother; he has not made me arrogant, unprosperous.

وَالسَّلَامُ عَلَيَّ يَوْمَ وُلِدتُّ وَيَوْمَ أَمُوتُ وَيَوْمَ أُبْعَثُ حَيًّا

و درود بر من روزى كه زاده شدم و روزى كه می ميرم و روزى كه زنده برانگيخته می شوم

peace be upon me on the day i was born, and on the day i die; and on the day when i shall be raised up alive. `

ذَلِكَ عِيسَى ابْنُ مَرْيَمَ قَوْلَ الْحَقِّ الَّذِي فِيهِ يَمْتَرُونَ

اين است [ماجراى] عيسى پسر مريم [همان] گفتار درستى كه در آن شك می كنند

such was (prophet) jesus, the son of mary. a saying of truth, concerning what they doubt.

مَا كَانَ لِلَّهِ أَن يَتَّخِذَ مِن وَلَدٍ سُبْحَانَهُ إِذَا قَضَى أَمْرًا فَإِنَّمَا يَقُولُ لَهُ كُن فَيَكُونُ

خدا را نسزد كه فرزندى برگيرد منزه است او چون كارى را اراده كند همين قدر به آن می گويد موجود شو پس بی درنگ موجود می شود

it is not for allah to take a son! exaltations to him! when he decrees a thing he only says: `be, ` and it is.

وَإِنَّ اللَّهَ رَبِّي وَرَبُّكُمْ فَاعْبُدُوهُ هَذَا صِرَاطٌ مُّسْتَقِيمٌ

و در حقيقت خداست كه پروردگار من و پروردگار شماست پس او را بپرستيد اين است راه راست

indeed, allah is my lord and your lord therefore worship him. that is the straight path.

فَاخْتَلَفَ الْأَحْزَابُ مِن بَيْنِهِمْ فَوَيْلٌ لِّلَّذِينَ كَفَرُوا مِن مَّشْهَدِ يَوْمٍ عَظِيمٍ

اما دسته ها[ى گوناگون] از ميان آنها به اختلاف پرداختند پس واى بر كسانى كه كافر شدند از مشاهده روزى دهشتناك

but the parties have fallen into variance among themselves, then woe to those who disbelieve for the scene of a dreadful day.

أَسْمِعْ بِهِمْ وَأَبْصِرْ يَوْمَ يَأْتُونَنَا لَكِنِ الظَّالِمُونَ الْيَوْمَ فِي ضَلَالٍ مُّبِينٍ

چه شنوا و بينايند روزى كه به سوى ما می آيند ولى ستمگران امروز در گمراهى آشكارند

how well they will hear and see on the day when they come before us! the evildoers are today in clear error.

وَأَنذِرْهُمْ يَوْمَ الْحَسْرَةِ إِذْ قُضِيَ الْأَمْرُ وَهُمْ فِي غَفْلَةٍ وَهُمْ لَا يُؤْمِنُونَ

و آنان را از روز حسرت بيم ده آنگاه كه داورى انجام گيرد و حال آنكه آنها [اكنون] در غفلتند و سر ايمان آوردن ندارند

warn them of that day of anguish, when the matter is determined whilst heedlessly they disbelieve.

إِنَّا نَحْنُ نَرِثُ الْأَرْضَ وَمَنْ عَلَيْهَا وَإِلَيْنَا يُرْجَعُونَ

ماييم كه زمين را با هر كه در آن است به ميراث می بريم و [همه] به سوى ما بازگردانيده می شوند

for we shall inherit the earth and all that are on it. to us, they shall return.

وَاذْكُرْ فِي الْكِتَابِ إِبْرَاهِيمَ إِنَّهُ كَانَ صِدِّيقًا نَّبِيًّا

و در اين كتاب به ياد ابراهيم پرداز زيرا او پيامبرى بسيار راستگوى بود

mention in the book abraham; he was truthful and a prophet.

إِذْ قَالَ لِأَبِيهِ يَا أَبَتِ لِمَ تَعْبُدُ مَا لَا يَسْمَعُ وَلَا يُبْصِرُ وَلَا يُغْنِي عَنكَ شَيْئًا

چون به پدرش گفت پدر جان چرا چيزى را كه نمی شنود و نمی بيند و از تو چيزى را دور نمی كند می پرستى

he said to his father: `o father, why worship that which can neither see nor hear, nor helps you in anything?

يَا أَبَتِ إِنِّي قَدْ جَاءنِي مِنَ الْعِلْمِ مَا لَمْ يَأْتِكَ فَاتَّبِعْنِي أَهْدِكَ صِرَاطًا سَوِيًّا

اى پدر به راستى مرا از دانش [وحى حقايقى به دست] آمده كه تو را نيامده است پس از من پيروى كن تا تو را به راهى راست هدايت نمايم

father, knowledge has come to me which has not come you, therefore, follow me. i will guide you to a level path.

يَا أَبَتِ لَا تَعْبُدِ الشَّيْطَانَ إِنَّ الشَّيْطَانَ كَانَ لِلرَّحْمَنِ عَصِيًّا

پدر جان شيطان را مپرست كه شيطان [خداى] رحمان را عصيانگر است

father, do not worship satan; for satan has rebelled against the merciful.

يَا أَبَتِ إِنِّي أَخَافُ أَن يَمَسَّكَ عَذَابٌ مِّنَ الرَّحْمَن فَتَكُونَ لِلشَّيْطَانِ وَلِيًّا

پدر جان من می ترسم از جانب [خداى] رحمان عذابى به تو رسد و تو يار شيطان باشى

father, i fear that the punishment of the merciful will fall upon you and you will become a guide of satan. `

قَالَ أَرَاغِبٌ أَنتَ عَنْ آلِهَتِي يَا إِبْراهِيمُ لَئِن لَّمْ تَنتَهِ لَأَرْجُمَنَّكَ وَاهْجُرْنِي مَلِيًّا

گفت اى ابراهيم آيا تو از خدايان من متنفرى اگر باز نايستى تو را سنگسار خواهم كرد و [برو] براى مدتى طولانى از من دور شو

but he replied: `do you shrink away from my gods, abraham? surely, if you do not cease i will stone you, so leave me for awhile. `

قَالَ سَلَامٌ عَلَيْكَ سَأَسْتَغْفِرُ لَكَ رَبِّي إِنَّهُ كَانَ بِي حَفِيًّا

[ابراهيم] گفت درود بر تو باد به زودى از پروردگارم براى تو آمرزش می خواهم زيرا او همواره نسبت به من پر مهر بوده است

`peace be on you, ` he (abraham) said, `i shall call upon my lord to forgive you, for to me he has been gracious.

وَأَعْتَزِلُكُمْ وَمَا تَدْعُونَ مِن دُونِ اللَّهِ وَأَدْعُو رَبِّي عَسَى أَلَّا أَكُونَ بِدُعَاء رَبِّي شَقِيًّا

و از شما و [از] آنچه غير از خدا می خوانيد كناره می گيرم و پروردگارم را می خوانم اميدوارم كه در خواندن پروردگارم نااميد نباشم

now i will go away from you and that you call upon, other than allah. i will call on my lord. perhaps i shall not be unblessed in calling my lord. `

فَلَمَّا اعْتَزَلَهُمْ وَمَا يَعْبُدُونَ مِن دُونِ اللَّهِ وَهَبْنَا لَهُ إِسْحَاقَ وَيَعْقُوبَ وَكُلًّا جَعَلْنَا نَبِيًّا

و چون از آنها و [از] آنچه به جاى خدا می پرستيدند كناره گرفت اسحاق و يعقوب را به او عطا كرديم و همه را پيامبر گردانيديم

so when he turned away from them and those they worshipped, other than allah, we gave him isaac and jacob. each of them we made a prophet,

وَوَهَبْنَا لَهُم مِّن رَّحْمَتِنَا وَجَعَلْنَا لَهُمْ لِسَانَ صِدْقٍ عَلِيًّا

و از رحمت خويش به آنان ارزانى داشتيم و ذكر خير بلندى برايشان قرار داديم

and we gave them of our mercy and we appointed to them a truthful, highly sincere tongue,

وَاذْكُرْ فِي الْكِتَابِ مُوسَى إِنَّهُ كَانَ مُخْلَصًا وَكَانَ رَسُولًا نَّبِيًّا

و در اين كتاب از موسى ياد كن زيرا كه او پاكدل و فرستاده اى پيامبر بود

mention in the book, moses. he was devoted, a messenger, and a prophet.

وَنَادَيْنَاهُ مِن جَانِبِ الطُّورِ الْأَيْمَنِ وَقَرَّبْنَاهُ نَجِيًّا

و از جانب راست طور او را ندا داديم و در حالى كه با وى راز گفتيم او را به خود نزديك ساختيم

we called out to him from the right side of the mountain, and drew him near in (divine) conversation.

وَوَهَبْنَا لَهُ مِن رَّحْمَتِنَا أَخَاهُ هَارُونَ نَبِيًّا

و به رحمت خويش برادرش هارون پيامبر را به او بخشيديم

from our mercy we gave him, his brother aaron, a prophet.

وَاذْكُرْ فِي الْكِتَابِ إِسْمَاعِيلَ إِنَّهُ كَانَ صَادِقَ الْوَعْدِ وَكَانَ رَسُولًا نَّبِيًّا

و در اين كتاب از اسماعيل ياد كن زيرا كه او درست وعده و فرستاده اى پيامبر بود

and mention in the book, ishmael; he too was true to his promise, a messenger and a prophet.

وَكَانَ يَأْمُرُ أَهْلَهُ بِالصَّلَاةِ وَالزَّكَاةِ وَكَانَ عِندَ رَبِّهِ مَرْضِيًّا

و خاندان خود را به نماز و زكات فرمان می داد و همواره نزد پروردگارش پسنديده[رفتار] بود

and he ordered his people to pray and to give charity and his lord was pleased with him.

وَاذْكُرْ فِي الْكِتَابِ إِدْرِيسَ إِنَّهُ كَانَ صِدِّيقًا نَّبِيًّا

و در اين كتاب از ادريس ياد كن كه او راستگويى پيامبر بود

and mention in the book, idris; he too was of the truth and a prophet,

وَرَفَعْنَاهُ مَكَانًا عَلِيًّا

و [ما] او را به مقامى بلند ارتقا داديم

we raised him to a high place.

أُوْلَئِكَ الَّذِينَ أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَيْهِم مِّنَ النَّبِيِّينَ مِن ذُرِّيَّةِ آدَمَ وَمِمَّنْ حَمَلْنَا مَعَ نُوحٍ وَمِن ذُرِّيَّةِ إِبْرَاهِيمَ وَإِسْرَائِيلَ وَمِمَّنْ هَدَيْنَا وَاجْتَبَيْنَا إِذَا تُتْلَى عَلَيْهِمْ آيَاتُ الرَّحْمَن خَرُّوا سُجَّدًا وَبُكِيًّا

آنان كسانى از پيامبران بودند كه خداوند بر ايشان نعمت ارزانى داشت از فرزندان آدم بودند و از كسانى كه همراه نوح [بر كشتى] سوار كرديم و از فرزندان ابراهيم و اسرائيل و از كسانى كه [آنان را] هدايت نموديم و برگزيديم [و] هر گاه آيات [خداى] رحمان بر ايشان خوانده می شد سجده كنان و گريان به خاك می افتادند

these are whom allah has blessed among the prophets from among the seed of adam and of those whom we bore with noah; the descendants of abraham, of israel, and of those whom we have guided and chose. for when the verses of the merciful were recited to them, they fell down prostrate, weeping.

فَخَلَفَ مِن بَعْدِهِمْ خَلْفٌ أَضَاعُوا الصَّلَاةَ وَاتَّبَعُوا الشَّهَوَاتِ فَسَوْفَ يَلْقَوْنَ غَيًّا

آنگاه پس از آنان جانشينانى به جاى ماندند كه نماز را تباه ساخته و از هوسها پيروى كردند و به زودى [سزاى] گمراهى [خود] را خواهند ديد

but the generation that succeeded them wasted their prayers and followed their desires, so they shall encounter error

إِلَّا مَن تَابَ وَآمَنَ وَعَمِلَ صَالِحًا فَأُوْلَئِكَ يَدْخُلُونَ الْجَنَّةَ وَلَا يُظْلَمُونَ شَيْئًا

مگر آنان كه توبه كرده و ايمان آورده و كار شايسته انجام دادند كه آنان به بهشت درمی آيند و ستمى بر ايشان نخواهد رفت

except he who repents and believes and does good works; those shall be admitted to paradise and shall not be wronged in any way.

جَنَّاتِ عَدْنٍ الَّتِي وَعَدَ الرَّحْمَنُ عِبَادَهُ بِالْغَيْبِ إِنَّهُ كَانَ وَعْدُهُ مَأْتِيًّا

باغهاى جاودانى كه [خداى] رحمان به بندگانش در جهان ناپيدا وعده داده است در حقيقت وعده او انجام شدنى است

(they shall enter the) gardens of eden, which the merciful has promised his worshipers in the unseen. indeed, his promise shall come.

لَا يَسْمَعُونَ فِيهَا لَغْوًا إِلَّا سَلَامًا وَلَهُمْ رِزْقُهُمْ فِيهَا بُكْرَةً وَعَشِيًّا

در آنجا سخن بيهوده اى نمی شنوند جز درود و روزی شان صبح و شام در آنجا [آماده] است

there, they shall hear no idle talk, but only peace. and there they shall be given their provision at dawn and at the evening.

تِلْكَ الْجَنَّةُ الَّتِي نُورِثُ مِنْ عِبَادِنَا مَن كَانَ تَقِيًّا

اين همان بهشتى است كه به هر يك از بندگان ما كه پرهيزگار باشند به ميراث می دهيم

that is the paradise which we shall give the cautious worshipers to inherit.

وَمَا نَتَنَزَّلُ إِلَّا بِأَمْرِ رَبِّكَ لَهُ مَا بَيْنَ أَيْدِينَا وَمَا خَلْفَنَا وَمَا بَيْنَ ذَلِكَ وَمَا كَانَ رَبُّكَ نَسِيًّا

و [ما فرشتگان] جز به فرمان پروردگارت نازل نمی شويم آنچه پيش روى ما و آنچه پشت سر ما و آنچه ميان اين دو است [همه] به او اختصاص دارد و پروردگارت هرگز فراموشكار نبوده است

(gabriel said:) `we do not descend except at the command of your lord. to him belongs all that is before us and all that is behind us, and all that lies between. your lord does not forget.

رَبُّ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَمَا بَيْنَهُمَا فَاعْبُدْهُ وَاصْطَبِرْ لِعِبَادَتِهِ هَلْ تَعْلَمُ لَهُ سَمِيًّا

پروردگار آسمانها و زمين و آنچه ميان آن دو است پس او را بپرست و در پرستش او شكيبا باش آيا براى او همنامى می شناسى

lord of the heavens and the earth and all that is between them, so worship him, be patient in his worship. do you know any that can be named with his name! `

وَيَقُولُ الْإِنسَانُ أَئِذَا مَا مِتُّ لَسَوْفَ أُخْرَجُ حَيًّا

و انسان می گويد آيا وقتى بميرم راستى زنده [از قبر] بيرون آورده می شوم

the human says: `what, when i am dead, shall i be raised to life? `

أَوَلَا يَذْكُرُ الْإِنسَانُ أَنَّا خَلَقْنَاهُ مِن قَبْلُ وَلَمْ يَكُ شَيْئًا

آيا انسان به ياد نمی آورد كه ما او را قبلا آفريده ايم و حال آنكه چيزى نبوده است

will the human not remember that we created him before when he was not a thing.

فَوَرَبِّكَ لَنَحْشُرَنَّهُمْ وَالشَّيَاطِينَ ثُمَّ لَنُحْضِرَنَّهُمْ حَوْلَ جَهَنَّمَ جِثِيًّا

پس به پروردگارت سوگند كه آنها را با شياطين محشور خواهيم ساخت سپس در حالى كه به زانو درآمده اند آنان را گرداگرد دوزخ حاضر خواهيم كرد

by your lord, we will gather them and the satans, and we shall parade them hobbling on their knees in gehenna:

ثُمَّ لَنَنزِعَنَّ مِن كُلِّ شِيعَةٍ أَيُّهُمْ أَشَدُّ عَلَى الرَّحْمَنِ عِتِيًّا

آنگاه از هر دسته اى كسانى از آنان را كه بر [خداى] رحمان سركش تر بوده اند بيرون خواهيم كشيد

from every party we will pluck out whichever of them was the most hardened in disdain of the most merciful.

ثُمَّ لَنَحْنُ أَعْلَمُ بِالَّذِينَ هُمْ أَوْلَى بِهَا صِلِيًّا

پس از آن به كسانى كه براى درآمدن به [جهنم] سزاوارترند خود داناتريم

we alone know who deserves most to be burned therein.

وَإِن مِّنكُمْ إِلَّا وَارِدُهَا كَانَ عَلَى رَبِّكَ حَتْمًا مَّقْضِيًّا

و هيچ كس از شما نيست مگر [اينكه] در آن وارد می گردد اين [امر] همواره بر پروردگارت حكمى قطعى است

there is not one of you who shall not go down to it: such is a thing decreed, determined by your lord.

ثُمَّ نُنَجِّي الَّذِينَ اتَّقَوا وَّنَذَرُ الظَّالِمِينَ فِيهَا جِثِيًّا

آنگاه كسانى را كه پرهيزگار بوده اند می رهانيم و ستمگران را به زانو درافتاده در [دوزخ] رها می كنيم

then, we will save those who were cautious of us, but the harmdoers shall be left there hobbling on their knees.

وَإِذَا تُتْلَى عَلَيْهِمْ آيَاتُنَا بَيِّنَاتٍ قَالَ الَّذِينَ كَفَرُوا لِلَّذِينَ آمَنُوا أَيُّ الْفَرِيقَيْنِ خَيْرٌ مَّقَامًا وَأَحْسَنُ نَدِيًّا

و چون آيات روشن ما بر آنان خوانده شود كسانى كه كفر ورزيده اند به آنان كه ايمان آورده اند می گويند كدام يك از [ما] دو گروه جايگاهش بهتر و محفلش آراسته تر است

when our clear verses are recited to them the unbelievers say to the believers: `which of the two parties has a better position or company? `

وَكَمْ أَهْلَكْنَا قَبْلَهُم مِّن قَرْنٍ هُمْ أَحْسَنُ أَثَاثًا وَرِئْيًا

و چه بسيار نسلها را پيش از آنان نابود كرديم كه اثاثى بهتر و ظاهرى فريباتر داشتند

how many generations have we destroyed before them, who were far greater in riches and more boastful!

قُلْ مَن كَانَ فِي الضَّلَالَةِ فَلْيَمْدُدْ لَهُ الرَّحْمَنُ مَدًّا حَتَّى إِذَا رَأَوْا مَا يُوعَدُونَ إِمَّا الْعَذَابَ وَإِمَّا السَّاعَةَ فَسَيَعْلَمُونَ مَنْ هُوَ شَرٌّ مَّكَانًا وَأَضْعَفُ جُندًا

بگو هر كه در گمراهى است [خداى] رحمان به او تا زمانى مهلت می دهد تا وقتى آنچه به آنان وعده داده می شود يا عذاب يا روز رستاخيز را ببينند پس به زودى خواهند دانست جايگاه چه كسى بدتر و سپاهش ناتوان تر است

say: `whosoever is in error, let the most merciful prolong his life span until they see that which they were threatened, be it a punishment, or the hour. then shall they know whose is the worst place and who is weaker in hosts. `

وَيَزِيدُ اللَّهُ الَّذِينَ اهْتَدَوْا هُدًى وَالْبَاقِيَاتُ الصَّالِحَاتُ خَيْرٌ عِندَ رَبِّكَ ثَوَابًا وَخَيْرٌ مَّرَدًّا

و خداوند كسانى را كه هدايت يافته اند بر هدايتشان می افزايد و نيكيهاى ماندگار نزد پروردگارت از حيث پاداش بهتر و خوش فرجام تر است

allah will increase those who were guided in guidance and things that abide. good deeds are better in reward with your lord, and, better in return.

أَفَرَأَيْتَ الَّذِي كَفَرَ بِآيَاتِنَا وَقَالَ لَأُوتَيَنَّ مَالًا وَوَلَدًا

آيا ديدى آن كسى را كه به آيات ما كفر ورزيد و گفت قطعا به من مال و فرزند [بسيار] داده خواهد شد

have you seen he who disbelieves our verses and yet says: `i shall surely be given wealth and children! `

أَاطَّلَعَ الْغَيْبَ أَمِ اتَّخَذَ عِندَ الرَّحْمَنِ عَهْدًا

آيا بر غيب آگاه شده يا از [خداى] رحمان عهدى گرفته است

has he gained knowledge of the unseen? or taken a covenant with the merciful?

كَلَّا سَنَكْتُبُ مَا يَقُولُ وَنَمُدُّ لَهُ مِنَ الْعَذَابِ مَدًّا

نه چنين است به زودى آنچه را می گويد می نويسيم و عذاب را براى او خواهيم افزود

on the contrary, we will write down what he says and prolong the length of his punishment.

وَنَرِثُهُ مَا يَقُولُ وَيَأْتِينَا فَرْدًا

و آنچه را می گويد از او به ارث می بريم و تنها به سوى ما خواهد آمد

we shall inherit that of which he speaks and he will come before us alone.

وَاتَّخَذُوا مِن دُونِ اللَّهِ آلِهَةً لِّيَكُونُوا لَهُمْ عِزًّا

و به جاى خدا معبودانى اختيار كردند تا براى آنان [مايه] عزت باشد

and they have taken gods, other than allah, that they might be a power from them.

كَلَّا سَيَكْفُرُونَ بِعِبَادَتِهِمْ وَيَكُونُونَ عَلَيْهِمْ ضِدًّا

نه چنين است به زودى [آن معبودان] عبادت ايشان را انكار می كنند و دشمن آنان می گردند

indeed no! they will renounce their worship and turn against them.

أَلَمْ تَرَ أَنَّا أَرْسَلْنَا الشَّيَاطِينَ عَلَى الْكَافِرِينَ تَؤُزُّهُمْ أَزًّا

آيا ندانستى كه ما شيطانها را بر كافران گماشته ايم تا آنان را [به گناهان] تحريك كنند

have you not seen how we send down to the unbelievers satans who prick them?

فَلَا تَعْجَلْ عَلَيْهِمْ إِنَّمَا نَعُدُّ لَهُمْ عَدًّا

پس بر ضد آنان شتاب مكن كه ما [روزها] را براى آنها شماره می كنيم

therefore, do not hasten (things) against them, for we count out to them a number,

يَوْمَ نَحْشُرُ الْمُتَّقِينَ إِلَى الرَّحْمَنِ وَفْدًا

[ياد كن] روزى را كه پرهيزگاران را به سوى [خداى] رحمان گروه گروه محشور می كنيم

and on the day when we will ceremonially gather the righteous to the merciful,

وَنَسُوقُ الْمُجْرِمِينَ إِلَى جَهَنَّمَ وِرْدًا

و مجرمان را با حال تشنگى به سوى دوزخ می رانيم

and drive the evildoers as herds, into gehenna

لَا يَمْلِكُونَ الشَّفَاعَةَ إِلَّا مَنِ اتَّخَذَ عِندَ الرَّحْمَنِ عَهْدًا

[آنان] اختيار شفاعت را ندارند جز آن كس كه از جانب [خداى] رحمان پيمانى گرفته است

who have no power of intercession, except those who have taken a covenant with the merciful.

وَقَالُوا اتَّخَذَ الرَّحْمَنُ وَلَدًا

و گفتند [خداى] رحمان فرزندى اختيار كرده است

and they say: `the merciful has taken a son. `

لَقَدْ جِئْتُمْ شَيْئًا إِدًّا

واقعا چيز زشتى را [بر زبان] آورديد

surely, you have brought a monstrous thing!

تَكَادُ السَّمَاوَاتُ يَتَفَطَّرْنَ مِنْهُ وَتَنشَقُّ الْأَرْضُ وَتَخِرُّ الْجِبَالُ هَدًّا

چيزى نمانده است كه آسمانها از اين [سخن] بشكافند و زمين چاك خورد و كوهها به شدت فرو ريزند

thereby the heavens are nearly torn and the earth split asunder, and mountains fall crashing down

أَن دَعَوْا لِلرَّحْمَنِ وَلَدًا

از اينكه براى [خداى] رحمان فرزندى قايل شدند

because they have ascribed a son to the merciful.

وَمَا يَنبَغِي لِلرَّحْمَنِ أَن يَتَّخِذَ وَلَدًا

[خداى] رحمان را نسزد كه فرزندى اختيار كند

it is not for the merciful to take a son!

إِن كُلُّ مَن فِي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ إِلَّا آتِي الرَّحْمَنِ عَبْدًا

هر كه در آسمانها و زمين است جز بنده وار به سوى [خداى] رحمان نمی آيد

there is none in the heavens and earth except he comes to the merciful as a worshiper.

لَقَدْ أَحْصَاهُمْ وَعَدَّهُمْ عَدًّا

و يقينا آنها را به حساب آورده و به دقت شماره كرده است

he has counted them and exactly numbered all;

وَكُلُّهُمْ آتِيهِ يَوْمَ الْقِيَامَةِ فَرْدًا

و روز قيامت همه آنها تنها به سوى او خواهند آمد

and each one shall come to him on the day of resurrection, alone.

إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ سَيَجْعَلُ لَهُمُ الرَّحْمَنُ وُدًّا

كسانى كه ايمان آورده و كارهاى شايسته كرده اند به زودى [خداى] رحمان براى آنان محبتى [در دلها] قرار می دهد

those who believe and do righteous deeds, the merciful will assign for them love.

فَإِنَّمَا يَسَّرْنَاهُ بِلِسَانِكَ لِتُبَشِّرَ بِهِ الْمُتَّقِينَ وَتُنذِرَ بِهِ قَوْمًا لُّدًّا

در حقيقت ما اين [قرآن] را بر زبان تو آسان ساختيم تا پرهيزگاران را بدان نويد و مردم ستيزه جو را بدان بيم دهى

we have made it easy in your own tongue in order that you proclaim the glad tidings to the cautious and give warning to a stubborn nation.

وَكَمْ أَهْلَكْنَا قَبْلَهُم مِّن قَرْنٍ هَلْ تُحِسُّ مِنْهُم مِّنْ أَحَدٍ أَوْ تَسْمَعُ لَهُمْ رِكْزًا

و چه بسيار نسلها كه پيش از آنان هلاك كرديم آيا كسى از آنان را می يابى يا صدايى از ايشان می شنوى

how many generations have we destroyed before them! do you sense even one of them, or hear a whisper from them?

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ

به نام خداوند رحمتگر مهربان

In the name of Allah, Most Gracious, Most Merciful

طه

طه

taha.

مَا أَنزَلْنَا عَلَيْكَ الْقُرْآنَ لِتَشْقَى

قرآن را بر تو نازل نكرديم تا به رنج افتى

we have not sent down the koran to you for you to be tired,

إِلَّا تَذْكِرَةً لِّمَن يَخْشَى

جز اينكه براى هر كه می ترسد پندى باشد

but as a reminder to he who fears.

تَنزِيلًا مِّمَّنْ خَلَقَ الْأَرْضَ وَالسَّمَاوَاتِ الْعُلَى

[كتابى است] نازل شده از جانب كسى كه زمين و آسمانهاى بلند را آفريده است

it is a sending down from him who has created the earth, and the high heavens,

الرَّحْمَنُ عَلَى الْعَرْشِ اسْتَوَى

خداى رحمان كه بر عرش استيلا يافته است

the merciful willed to the throne.

لَهُ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الْأَرْضِ وَمَا بَيْنَهُمَا وَمَا تَحْتَ الثَّرَى

آنچه در آسمانها و آنچه در زمين و آنچه ميان آن دو و آنچه زير خاك است از آن اوست

to him belongs all that is in the heavens and the earth, and all that lies between them, and underneath the soil.

وَإِن تَجْهَرْ بِالْقَوْلِ فَإِنَّهُ يَعْلَمُ السِّرَّ وَأَخْفَى

و اگر سخن به آواز گويى او نهان و نهان تر را می داند

if you speak loudly; he has indeed knowledge of the secret and the hidden.

اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ لَهُ الْأَسْمَاء الْحُسْنَى

خدايى كه جز او معبودى نيست [و] نامهاى نيكو به او اختصاص دارد

allah, there is no god except he. to him belong the most beautiful names.

وَهَلْ أَتَاكَ حَدِيثُ مُوسَى

و آيا خبر موسى به تو رسيد

has the story of moses reached you?

إِذْ رَأَى نَارًا فَقَالَ لِأَهْلِهِ امْكُثُوا إِنِّي آنَسْتُ نَارًا لَّعَلِّي آتِيكُم مِّنْهَا بِقَبَسٍ أَوْ أَجِدُ عَلَى النَّارِ هُدًى

هنگامى كه آتشى ديد پس به خانواده خود گفت درنگ كنيد زيرا من آتشى ديدم اميد كه پاره اى از آن براى شما بياورم يا در پرتو آتش راه [خود را باز] يابم

when he saw a fire, he said to his family: `stay here, for i can see a fire. perhaps i can bring you a lighted torch or find at the fire guidance. `

فَلَمَّا أَتَاهَا نُودِي يَا مُوسَى

پس چون بدان رسيد ندا داده شد كه اى موسى

when he reached it, he was called: `o moses,

إِنِّي أَنَا رَبُّكَ فَاخْلَعْ نَعْلَيْكَ إِنَّكَ بِالْوَادِ الْمُقَدَّسِ طُوًى

اين منم پروردگار تو پای پوش خويش بيرون آور كه تو در وادى مقدس طوى هستى

i am your lord. take off your shoes, for you are in towa, the sacred valley.

وَأَنَا اخْتَرْتُكَ فَاسْتَمِعْ لِمَا يُوحَى

و من تو را برگزيده ام پس بدانچه وحى می شود گوش فرا ده

i have chosen you. therefore, listen to what shall be revealed.

إِنَّنِي أَنَا اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنَا فَاعْبُدْنِي وَأَقِمِ الصَّلَاةَ لِذِكْرِي

منم من خدايى كه جز من خدايى نيست پس مرا پرستش كن و به ياد من نماز برپا دار

indeed, i am allah. there is no god except me. worship me, and establish the prayer of my remembrance.

إِنَّ السَّاعَةَ ءاَتِيَةٌ أَكَادُ أُخْفِيهَا لِتُجْزَى كُلُّ نَفْسٍ بِمَا تَسْعَى

در حقيقت قيامت فرارسنده است می خواهم آن را پوشيده دارم تا هر كسى به [موجب] آنچه می كوشد جزا يابد

the hour is coming. i almost conceal it, so that every soul will be recompensed for its labors.

فَلاَ يَصُدَّنَّكَ عَنْهَا مَنْ لاَ يُؤْمِنُ بِهَا وَاتَّبَعَ هَوَاهُ فَتَرْدَى

پس هرگز نبايد كسى كه به آن ايمان ندارد و از هوس خويش پيروى كرده است تو را از [ايمان به] آن باز دارد كه هلاك خواهى شد

do not let those who disbelieve in it and follow their desires bar you from it, or you will perish.

وَمَا تِلْكَ بِيَمِينِكَ يَا مُوسَى

و اى موسى در دست راست تو چيست

what is that in your right hand, moses? `

قَالَ هِيَ عَصَايَ أَتَوَكَّأُ عَلَيْهَا وَأَهُشُّ بِهَا عَلَى غَنَمِي وَلِيَ فِيهَا مَآرِبُ أُخْرَى

گفت اين عصاى من است بر آن تكيه می دهم و با آن براى گوسفندانم برگ مى تكانم و كارهاى ديگرى هم براى من از آن برمی آيد

`it is my staff," moses replied, "upon it i lean and with it i beat down leaves to feed my sheep and for me there are other uses in it. `

قَالَ أَلْقِهَا يَا مُوسَى

فرمود اى موسى آن را بينداز

he said: `moses, cast it down. `

فَأَلْقَاهَا فَإِذَا هِيَ حَيَّةٌ تَسْعَى

پس آن را انداخت و ناگاه مارى شد كه به سرعت می خزيد

so he cast it down, and thereupon it turned into a sliding serpent.

قَالَ خُذْهَا وَلَا تَخَفْ سَنُعِيدُهَا سِيرَتَهَا الْأُولَى

فرمود آن را بگير و مترس به زودى آن را به حال نخستينش بازخواهيم گردانيد

`take it, and do not fear, ` he said, `we will restore it to its former state.

وَاضْمُمْ يَدَكَ إِلَى جَنَاحِكَ تَخْرُجْ بَيْضَاء مِنْ غَيْرِ سُوءٍ آيَةً أُخْرَى

و دست خود را به پهلويت ببر سپيد بی گزند برمی آيد [اين] معجزه اى ديگر است

now, put your hand under your armpit. it shall come out white, without evil, a second sign.

لِنُرِيَكَ مِنْ آيَاتِنَا الْكُبْرَى

تا به تو معجزات بزرگ خود را بنمايانيم

but we shall show you some of our greatest signs.

اذْهَبْ إِلَى فِرْعَوْنَ إِنَّهُ طَغَى

به سوى فرعون برو كه او به سركشى برخاسته است

24 go to pharaoh, he has become insolent. `

قَالَ رَبِّ اشْرَحْ لِي صَدْرِي

گفت پروردگارا سينه ام را گشاده گردان

`lord, ` said moses, `expand my chest,

وَيَسِّرْ لِي أَمْرِي

و كارم را براى من آسان ساز

and ease my task for me.

وَاحْلُلْ عُقْدَةً مِّن لِّسَانِي

و از زبانم گره بگشاى

unloose the knot upon my tongue,

يَفْقَهُوا قَوْلِي

[تا] سخنم را بفهمند

that they may understand my speech.

وَاجْعَل لِّي وَزِيرًا مِّنْ أَهْلِي

و براى من دستيارى از كسانم قرار ده

appoint for me a minister from my family

هَارُونَ أَخِي

هارون برادرم را

aaron, my brother.

اشْدُدْ بِهِ أَزْرِي

پشتم را به او استوار كن

by him confirm my strength

وَأَشْرِكْهُ فِي أَمْرِي

و او را شريك كارم گردان

and let him share my task,

كَيْ نُسَبِّحَكَ كَثِيرًا

تا تو را فراوان تسبيح گوييم

so that we exalt you

وَنَذْكُرَكَ كَثِيرًا

و بسيار به ياد تو باشيم

and remember you abundantly.

إِنَّكَ كُنتَ بِنَا بَصِيرًا

زيرا تو همواره به [حال] ما بينايى

you are surely seeing us. `

قَالَ قَدْ أُوتِيتَ سُؤْلَكَ يَا مُوسَى

فرمود اى موسى خواسته ات به تو داده شد

he replied: `moses, your request is granted.

وَلَقَدْ مَنَنَّا عَلَيْكَ مَرَّةً أُخْرَى

و به راستى بار ديگر [هم] بر تو منت نهاديم

we had already shown you favor

إِذْ أَوْحَيْنَا إِلَى أُمِّكَ مَا يُوحَى

هنگامى كه به مادرت آنچه را كه [بايد] وحى می شد وحى كرديم

when we revealed what was to be made known to your mother,

أَنِ اقْذِفِيهِ فِي التَّابُوتِ فَاقْذِفِيهِ فِي الْيَمِّ فَلْيُلْقِهِ الْيَمُّ بِالسَّاحِلِ يَأْخُذْهُ عَدُوٌّ لِّي وَعَدُوٌّ لَّهُ وَأَلْقَيْتُ عَلَيْكَ مَحَبَّةً مِّنِّي وَلِتُصْنَعَ عَلَى عَيْنِي

كه او را در صندوقچه اى بگذار سپس در دريايش افكن تا دريا [=رود نيل] او را به كرانه اندازد [و] دشمن من و دشمن وى او را برگيرد و مهرى از خودم بر تو افكندم تا زير نظر من پرورش يابى

saying: "put him in the box and cast it into the river. the river will cast him on to the bank, and he shall be taken up by an enemy of mine and an enemy of his." i lavished my love on you, and to be formed in my sight.

إِذْ تَمْشِي أُخْتُكَ فَتَقُولُ هَلْ أَدُلُّكُمْ عَلَى مَن يَكْفُلُهُ فَرَجَعْنَاكَ إِلَى أُمِّكَ كَيْ تَقَرَّ عَيْنُهَا وَلَا تَحْزَنَ وَقَتَلْتَ نَفْسًا فَنَجَّيْنَاكَ مِنَ الْغَمِّ وَفَتَنَّاكَ فُتُونًا فَلَبِثْتَ سِنِينَ فِي أَهْلِ مَدْيَنَ ثُمَّ جِئْتَ عَلَى قَدَرٍ يَا مُوسَى

آنگاه كه خواهر تو می رفت و می گفت آيا شما را بر كسى كه عهده دار او گردد دلالت كنم پس تو را به سوى مادرت بازگردانيديم تا ديده اش روشن شود و غم نخورد و [سپس] شخصى را كشتى و [ما] تو را از اندوه رهانيديم و تو را بارها آزموديم و سالى چند در ميان اهل مدين ماندى سپس اى موسى در زمان مقدر [و مقتضى] آمدى

your sister went (to them) and said: `shall i guide you to one who will nurse him? ` and so we restored you to your mother, so that her eyes might rejoice and that she might not sorrow. and when you killed a soul we saved you from grief and then we tried you with many trials. you stayed among the people of midian for a number of years, and then, moses, you came here according to a decree.

وَاصْطَنَعْتُكَ لِنَفْسِي

و تو را براى خود پروردم

i have chosen you for me.

اذْهَبْ أَنتَ وَأَخُوكَ بِآيَاتِي وَلَا تَنِيَا فِي ذِكْرِي

تو و برادرت معجزه هاى مرا [براى مردم] ببريد و در يادكردن من سستى مكنيد

go, you and your brother with my signs, and do not be negligent of my remembrance.

اذْهَبَا إِلَى فِرْعَوْنَ إِنَّهُ طَغَى

به سوى فرعون برويد كه او به سركشى برخاسته

go to pharaoh, for he has become insolent.

فَقُولَا لَهُ قَوْلًا لَّيِّنًا لَّعَلَّهُ يَتَذَكَّرُ أَوْ يَخْشَى

و با او سخنى نرم گوييد شايد كه پند پذيرد يا بترسد

speak to him with gentle words; perhaps he will ponder or fear. `

قَالَا رَبَّنَا إِنَّنَا نَخَافُ أَن يَفْرُطَ عَلَيْنَا أَوْ أَن يَطْغَى

آن دو گفتند پروردگارا ما می ترسيم كه [او] آسيبى به ما برساند يا آنكه سركشى كند

`o our lord, ` both said, `we fear lest he may be excessive against us or become insolent. `

قَالَ لَا تَخَافَا إِنَّنِي مَعَكُمَا أَسْمَعُ وَأَرَى

فرمود مترسيد من همراه شمايم می شنوم و می بينم

he replied: `have no fear i shall be with you, both hearing and seeing.

فَأْتِيَاهُ فَقُولَا إِنَّا رَسُولَا رَبِّكَ فَأَرْسِلْ مَعَنَا بَنِي إِسْرَائِيلَ وَلَا تُعَذِّبْهُمْ قَدْ جِئْنَاكَ بِآيَةٍ مِّن رَّبِّكَ وَالسَّلَامُ عَلَى مَنِ اتَّبَعَ الْهُدَى

پس به سوى او برويد و بگوييد ما دو فرستاده پروردگار توايم پس فرزندان اسرائيل را با ما بفرست و عذابشان مكن به راستى ما براى تو از جانب پروردگارت معجزه اى آورده ايم و بر هر كس كه از هدايت پيروى كند درود باد

both of you go to him (pharaoh) and say: "we are the messengers of your lord. let the children of israel depart with us, and do not punish them. we have come to you with a sign from your lord; peace be on him who follows guidance!

إِنَّا قَدْ أُوحِيَ إِلَيْنَا أَنَّ الْعَذَابَ عَلَى مَن كَذَّبَ وَتَوَلَّى

در حقيقت به سوى ما وحى آمده كه عذاب بر كسى است كه تكذيب كند و روى گرداند

it is revealed to us that a punishment will fall on those who belie and turn away."

قَالَ فَمَن رَّبُّكُمَا يَا مُوسَى

[فرعون] گفت اى موسى پروردگار شما دو تن كيست

he (pharaoh) said: `moses, who is the lord of you both? `

قَالَ رَبُّنَا الَّذِي أَعْطَى كُلَّ شَيْءٍ خَلْقَهُ ثُمَّ هَدَى

گفت پروردگار ما كسى است كه هر چيزى را خلقتى كه درخور اوست داده سپس آن را هدايت فرموده است

`our lord, ` he replied, `is he who gave everything its creation and then guided it. `

قَالَ فَمَا بَالُ الْقُرُونِ الْأُولَى

گفت حال نسلهاى گذشته چون است

he (pharaoh) asked: `how was it then, with the former generations? `

قَالَ عِلْمُهَا عِندَ رَبِّي فِي كِتَابٍ لَّا يَضِلُّ رَبِّي وَلَا يَنسَى

گفت علم آن در كتابى نزد پروردگار من است پروردگارم نه خطا می كند و نه فراموش می نمايد

he (moses) answered: `the knowledge of them is in a book with my lord. my lord neither goes astray, nor forgets.

الَّذِي جَعَلَ لَكُمُ الْأَرْضَ مَهْدًا وَسَلَكَ لَكُمْ فِيهَا سُبُلًا وَأَنزَلَ مِنَ السَّمَاءِ مَاءً فَأَخْرَجْنَا بِهِ أَزْوَاجًا مِّن نَّبَاتٍ شَتَّى

همان كسى كه زمين را برايتان گهواره اى ساخت و براى شما در آن راهها ترسيم كرد و از آسمان آبى فرود آورد پس به وسيله آن رستنيهاى گوناگون جفت جفت بيرون آورديم

it is he who has made for you the earth as a cradle and threaded roads for you and sends down water from the sky with which we bring forth every kind of plant.

كُلُوا وَارْعَوْا أَنْعَامَكُمْ إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَاتٍ لِّأُوْلِي النُّهَى

بخوريد و دامهايتان را بچرانيد كه قطعا در اينها براى خردمندان نشانه هايى است

you eat and let your cattle graze. ` surely, in this there are signs for those of understanding.

مِنْهَا خَلَقْنَاكُمْ وَفِيهَا نُعِيدُكُمْ وَمِنْهَا نُخْرِجُكُمْ تَارَةً أُخْرَى

از اين [زمين] شما را آفريده ايم در آن شما را بازمی گردانيم و بار ديگر شما را از آن بيرون می آوريم

we created you from it (the earth), and to it we shall restore you; and from it we will bring you forth yet a second time.

وَلَقَدْ أَرَيْنَاهُ آيَاتِنَا كُلَّهَا فَكَذَّبَ وَأَبَى

در حقيقت [ما] همه آيات خود را به [فرعون] نشان داديم ولى [او آنها را] دروغ پنداشت و نپذيرفت

so we showed him (pharaoh) our signs, all of them, but he belied and refused them.

قَالَ أَجِئْتَنَا لِتُخْرِجَنَا مِنْ أَرْضِنَا بِسِحْرِكَ يَا مُوسَى

گفت اى موسى آمده اى تا با سحر خود ما را از سرزمينمان بيرون كنى

he said: `moses, have you come to drive us from our land with your sorcery?

فَلَنَأْتِيَنَّكَ بِسِحْرٍ مِّثْلِهِ فَاجْعَلْ بَيْنَنَا وَبَيْنَكَ مَوْعِدًا لَّا نُخْلِفُهُ نَحْنُ وَلَا أَنتَ مَكَانًا سُوًى

ما [هم] قطعا براى تو سحرى مثل آن خواهيم آورد پس ميان ما و خودت موعدى بگذار كه نه ما آن را خلاف كنيم و نه تو [آن هم] در جايى هموار

we will indeed bring sorcery similar to yours. appoint a meeting place between us and you, in a place which is agreeable to both which neither we nor you shall not fail (to keep). `

قَالَ مَوْعِدُكُمْ يَوْمُ الزِّينَةِ وَأَن يُحْشَرَ النَّاسُ ضُحًى

[موسى] گفت موعد شما روز جشن باشد كه مردم پيش از ظهر گرد می آيند

he (moses) replied: `your meeting shall be on the day of the feast, and let the people be assembled by midmorning. `

فَتَوَلَّى فِرْعَوْنُ فَجَمَعَ كَيْدَهُ ثُمَّ أَتَى

پس فرعون رفت و [همه] نيرنگ خود را گرد آورد و بازآمد

so pharaoh withdrew and gathered his guile, then returned,

قَالَ لَهُم مُّوسَى وَيْلَكُمْ لَا تَفْتَرُوا عَلَى اللَّهِ كَذِبًا فَيُسْحِتَكُمْ بِعَذَابٍ وَقَدْ خَابَ مَنِ افْتَرَى

موسى به [ساحران] گفت واى بر شما به خدا دروغ مبنديد كه شما را به عذابى [سخت] هلاك می كند و هر كه دروغ بندد نوميد می گردد

and moses said to them: `alas! do not forge a lie against allah lest he destroys you with a punishment. indeed, whosoever forges has failed. `

فَتَنَازَعُوا أَمْرَهُم بَيْنَهُمْ وَأَسَرُّوا النَّجْوَى

[ساحران] ميان خود در باره كارشان به نزاع برخاستند و به نجوا پرداختند

they disputed upon their plan with one another, and spoke in secret

قَالُوا إِنْ هَذَانِ لَسَاحِرَانِ يُرِيدَانِ أَن يُخْرِجَاكُم مِّنْ أَرْضِكُم بِسِحْرِهِمَا وَيَذْهَبَا بِطَرِيقَتِكُمُ الْمُثْلَى

[فرعونيان] گفتند قطعا اين دو تن ساحرند [و] می خواهند شما را با سحر خود از سرزمينتان بيرون كنند و آيين والاى شما را براندازند

saying: `these two are sorcerers whose aim is to drive you from your land by their sorcery and destroy your noble ways.

فَأَجْمِعُوا كَيْدَكُمْ ثُمَّ ائْتُوا صَفًّا وَقَدْ أَفْلَحَ الْيَوْمَ مَنِ اسْتَعْلَى

پس نيرنگ خود را گرد آوريد و به صف پيش آييد در حقيقت امروز هر كه فايق آيد خوشبخت می شود

gather your guile and then lineup a rank those who gain the upper hand today shall indeed prosper. `

قَالُوا يَا مُوسَى إِمَّا أَن تُلْقِيَ وَإِمَّا أَن نَّكُونَ أَوَّلَ مَنْ أَلْقَى

[ساحران] گفتند اى موسى يا تو می افكنى يا [ما] نخستين كس باشيم كه مى اندازيم

they said to moses: `will you throw down or shall we be the first?

قَالَ بَلْ أَلْقُوا فَإِذَا حِبَالُهُمْ وَعِصِيُّهُمْ يُخَيَّلُ إِلَيْهِ مِن سِحْرِهِمْ أَنَّهَا تَسْعَى

گفت [نه] بلكه شما بيندازيد پس ناگهان ريسمانها و چوبدستی هايشان بر اثر سحرشان در خيال او [چنين] می نمود كه آنها به شتاب می خزند

moses replied: `no, you throw first. ` and by their sorcery it seemed to him that their ropes and staffs were sliding.

فَأَوْجَسَ فِي نَفْسِهِ خِيفَةً مُّوسَى

و موسى در خود بيمى احساس كرد

moses became fearful within himself.

قُلْنَا لَا تَخَفْ إِنَّكَ أَنتَ الْأَعْلَى

گفتيم مترس كه تو خود برترى

but we said to him: `do not be afraid; you shall surely be the uppermost.

وَأَلْقِ مَا فِي يَمِينِكَ تَلْقَفْ مَا صَنَعُوا إِنَّمَا صَنَعُوا كَيْدُ سَاحِرٍ وَلَا يُفْلِحُ السَّاحِرُ حَيْثُ أَتَى

و آنچه در دست راست دارى بينداز تا هر چه را ساخته اند ببلعد در حقيقت آنچه سرهم بندى كرده اند افسون افسونگر است و افسونگر هر جا برود رستگار نمى شود

throw that which is in your right hand. it will swallow up that which they have made, for that which they made is but the guile of a sorcerer. wherever he goes the sorcerer does not prosper. `

فَأُلْقِيَ السَّحَرَةُ سُجَّدًا قَالُوا آمَنَّا بِرَبِّ هَارُونَ وَمُوسَى

پس ساحران به سجده درافتادند گفتند به پروردگار موسى و هارون ايمان آورديم

thereafter the sorcerers threw themselves down, prostrating, saying: `we believe in the lord of aaron and moses. `

قَالَ آمَنتُمْ لَهُ قَبْلَ أَنْ آذَنَ لَكُمْ إِنَّهُ لَكَبِيرُكُمُ الَّذِي عَلَّمَكُمُ السِّحْرَ فَلَأُقَطِّعَنَّ أَيْدِيَكُمْ وَأَرْجُلَكُم مِّنْ خِلَافٍ وَلَأُصَلِّبَنَّكُمْ فِي جُذُوعِ النَّخْلِ وَلَتَعْلَمُنَّ أَيُّنَا أَشَدُّ عَذَابًا وَأَبْقَى

[فرعون] گفت آيا پيش از آنكه به شما اجازه دهم به او ايمان آورديد قطعا او بزرگ شماست كه به شما سحر آموخته است پس بی شك دستهاى شما و پاهايتان را يكى از راست و يكى از چپ قطع می كنم و شما را بر تنه هاى درخت خرما به دار می آويزم تا خوب بدانيد عذاب كدام يك از ما سخت تر و پايدارتر است

`have you believed him before i have given you permission! ` he (pharaoh) said. `indeed, he (must be) your chief, the one who taught you sorcery. i will cut off on opposite sides a hand and a foot then crucify you on the trunks of palmtrees. indeed, you shall know whose punishment is more stern, and more lasting! `

قَالُوا لَن نُّؤْثِرَكَ عَلَى مَا جَاءنَا مِنَ الْبَيِّنَاتِ وَالَّذِي فَطَرَنَا فَاقْضِ مَا أَنتَ قَاضٍ إِنَّمَا تَقْضِي هَذِهِ الْحَيَاةَ الدُّنْيَا

گفتند ما هرگز تو را بر معجزاتى كه به سوى ما آمده و [بر] آن كس كه ما را پديد آورده است ترجيح نخواهيم داد پس هر حكمى می خواهى بكن كه تنها در اين زندگى دنياست كه [تو] حكم می رانى

their reply was: `we will not prefer you over the clear signs that have come to us, nor over him who has created us. so decide upon whatever you decide, you can only decided upon things in this present life.

إِنَّا آمَنَّا بِرَبِّنَا لِيَغْفِرَ لَنَا خَطَايَانَا وَمَا أَكْرَهْتَنَا عَلَيْهِ مِنَ السِّحْرِ وَاللَّهُ خَيْرٌ وَأَبْقَى

ما به پروردگارمان ايمان آورديم تا گناهان ما و آن سحرى كه ما را بدان واداشتى بر ما ببخشايد و خدا بهتر و پايدارتر است

we believe in our lord so that he forgives us our sins and the sorcery you have forced us to practice. allah is better, and everlasting. `

إِنَّهُ مَن يَأْتِ رَبَّهُ مُجْرِمًا فَإِنَّ لَهُ جَهَنَّمَ لَا يَمُوتُ فِيهَا وَلَا يَحْيى

در حقيقت هر كه به نزد پروردگارش گنهكار رود جهنم براى اوست در آن نه می ميرد و نه زندگى می يابد

gehenna (hell) awaits whosoever comes before his lord as a sinner, there he shall neither die nor live.

وَمَنْ يَأْتِهِ مُؤْمِنًا قَدْ عَمِلَ الصَّالِحَاتِ فَأُوْلَئِكَ لَهُمُ الدَّرَجَاتُ الْعُلَى

و هر كه مؤمن به نزد او رود در حالى كه كارهاى شايسته انجام داده باشد براى آنان درجات والا خواهد بود

but for whosoever comes before him as a believer and having done good works there awaits the most highest degree;

جَنَّاتُ عَدْنٍ تَجْرِي مِن تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ خَالِدِينَ فِيهَا وَذَلِكَ جَزَاء مَن تَزَكَّى

بهشتهاى عدن كه از زير [درختان] آن جويبارها روان است جاودانه در آن می مانند و اين است پاداش كسى كه به پاكى گرايد

living for ever in the gardens of eden, underneath which rivers flow. such shall be the recompense of he who purifies himself.

وَلَقَدْ أَوْحَيْنَا إِلَى مُوسَى أَنْ أَسْرِ بِعِبَادِي فَاضْرِبْ لَهُمْ طَرِيقًا فِي الْبَحْرِ يَبَسًا لَّا تَخَافُ دَرَكًا وَلَا تَخْشَى

و در حقيقت به موسى وحى كرديم كه بندگانم را شبانه ببر و راهى خشك در دريا براى آنان باز كن كه نه از فرارسيدن [دشمن] بترسى و نه [از غرق شدن] بيمناك باشى

to moses we also revealed: `set forth with my worshipers by night and strike for them a dry path in the sea. do not fear that you will be overtaken, neither be afraid. `

فَأَتْبَعَهُمْ فِرْعَوْنُ بِجُنُودِهِ فَغَشِيَهُم مِّنَ الْيَمِّ مَا غَشِيَهُمْ

پس فرعون با لشكريانش آنها را دنبال كرد و[لى] از دريا آنچه آنان را فرو پوشانيد فرو پوشانيد

pharaoh pursued them with his legions so they were overwhelmed from the sea with that which drowned them.

وَأَضَلَّ فِرْعَوْنُ قَوْمَهُ وَمَا هَدَى

و فرعون قوم خود را گمراه كرد و هدايت ننمود

for pharaoh had misled his nation, and did not guide them.

يَا بَنِي إِسْرَائِيلَ قَدْ أَنجَيْنَاكُم مِّنْ عَدُوِّكُمْ وَوَاعَدْنَاكُمْ جَانِبَ الطُّورِ الْأَيْمَنَ وَنَزَّلْنَا عَلَيْكُمُ الْمَنَّ وَالسَّلْوَى

اى فرزندان اسرائيل در حقيقت [ما] شما را از [دست] دشمنتان رهانيديم و در جانب راست طور با شما وعده نهاديم و بر شما ترنجبين و بلدرچين فرو فرستاديم

children of israel! we saved you from your enemies and made a covenant with you on the right side of the mountain. we sent down manna and quails.

كُلُوا مِن طَيِّبَاتِ مَا رَزَقْنَاكُمْ وَلَا تَطْغَوْا فِيهِ فَيَحِلَّ عَلَيْكُمْ غَضَبِي وَمَن يَحْلِلْ عَلَيْهِ غَضَبِي فَقَدْ هَوَى

از خوراكيهاى پاكيزه اى كه روزى شما كرديم بخوريد و[لى] در آن زياده روى مكنيد كه خشم من بر شما فرود آيد و هر كس خشم من بر او فرود آيد قطعا در [ورطه] هلاكت افتاده است

`eat of the good things with which we have provided you and do not transgress therein lest my anger should fall upon you, and upon whosoever my anger falls has assuredly fallen,

وَإِنِّي لَغَفَّارٌ لِّمَن تَابَ وَآمَنَ وَعَمِلَ صَالِحًا ثُمَّ اهْتَدَى

و به يقين من آمرزنده كسى هستم كه توبه كند و ايمان بياورد و كار شايسته نمايد و به راه راست راهسپر شود

but to whosoever repents, believes and does good deeds, and is at last guided, i am forgiving. `

وَمَا أَعْجَلَكَ عَن قَوْمِكَ يَا مُوسَى

و اى موسى چه چيز تو را [دور] از قوم خودت به شتاب واداشته است

`moses, why have you come with such haste from your nation? `

قَالَ هُمْ أُولَاء عَلَى أَثَرِي وَعَجِلْتُ إِلَيْكَ رَبِّ لِتَرْضَى

گفت اينان در پى منند و من اى پروردگارم به سويت شتافتم تا خشنود شوى

moses replied: `they are following me. my lord, i made haste only so that i might please you. `

قَالَ فَإِنَّا قَدْ فَتَنَّا قَوْمَكَ مِن بَعْدِكَ وَأَضَلَّهُمُ السَّامِرِيُّ

فرمود در حقيقت ما قوم تو را پس از [عزيمت] تو آزموديم و سامرى آنها را گمراه ساخت

he (allah) said: `we tempted your nation in your absence, and the samaritan has misled them into error. `

فَرَجَعَ مُوسَى إِلَى قَوْمِهِ غَضْبَانَ أَسِفًا قَالَ يَا قَوْمِ أَلَمْ يَعِدْكُمْ رَبُّكُمْ وَعْدًا حَسَنًا أَفَطَالَ عَلَيْكُمُ الْعَهْدُ أَمْ أَرَدتُّمْ أَن يَحِلَّ عَلَيْكُمْ غَضَبٌ مِّن رَّبِّكُمْ فَأَخْلَفْتُم مَّوْعِدِي

پس موسى خشمگين و اندوهناك به سوى قوم خود برگشت [و] گفت اى قوم من آيا پروردگارتان به شما وعده نيكو نداد آيا اين مدت بر شما طولانى می نمود يا خواستيد خشمى از پروردگارتان بر شما فرود آيد كه با وعده من مخالفت كرديد

with great anger and sorrow, moses returned to his nation. `my nation, ` he said, `did your lord not make you a fine promise? did the time of the covenant seem long to you? or did you desire that the anger of your lord should fall upon you so that you failed in your coming to my appointment? `

قَالُوا مَا أَخْلَفْنَا مَوْعِدَكَ بِمَلْكِنَا وَلَكِنَّا حُمِّلْنَا أَوْزَارًا مِّن زِينَةِ الْقَوْمِ فَقَذَفْنَاهَا فَكَذَلِكَ أَلْقَى السَّامِرِيُّ

گفتند ما به اختيار خود با تو خلاف وعده نكرديم ولى از زينت آلات قوم بارهايى سنگين بر دوش داشتيم و آنها را افكنديم و [خود] سامرى [هم زينت آلاتش را] همين گونه بينداخت

they replied: `we have not failed in our promise to you through our choosing. we were laden with fardels, even the ornaments of the nation, and threw them just as the samaritan had thrown them (into the fire),

فَأَخْرَجَ لَهُمْ عِجْلًا جَسَدًا لَهُ خُوَارٌ فَقَالُوا هَذَا إِلَهُكُمْ وَإِلَهُ مُوسَى فَنَسِيَ

پس براى آنان پيكر گوساله اى كه صدايى داشت بيرون آورد و [او و پيروانش] گفتند اين خداى شما و خداى موسى است و [پيمان خدا را] فراموش كرد

and made a calf for them, a figure that lowed. "this," they said, "is your god and the god of moses but whom he has forgotten."

أَفَلَا يَرَوْنَ أَلَّا يَرْجِعُ إِلَيْهِمْ قَوْلًا وَلَا يَمْلِكُ لَهُمْ ضَرًّا وَلَا نَفْعًا

مگر نمی بينند كه [گوساله] پاسخ سخن آنان را نمی دهد و به حالشان سود و زيانى ندارد

what! did they not see that it did not speak a word to them in return, and for them it could own neither harm nor benefit?

وَلَقَدْ قَالَ لَهُمْ هَارُونُ مِن قَبْلُ يَا قَوْمِ إِنَّمَا فُتِنتُم بِهِ وَإِنَّ رَبَّكُمُ الرَّحْمَنُ فَاتَّبِعُونِي وَأَطِيعُوا أَمْرِي

و در حقيقت هارون قبلا به آنان گفته بود اى قوم من شما به وسيله اين [گوساله] مورد آزمايش قرار گرفته ايد و پروردگار شما [خداى] رحمان است پس مرا پيروى كنيد و فرمان مرا پذيرا باشيد

aaron had said to them before: `my nation, you have been tempted by it. your lord is the merciful. follow me and obey my order. `

قَالُوا لَن نَّبْرَحَ عَلَيْهِ عَاكِفِينَ حَتَّى يَرْجِعَ إِلَيْنَا مُوسَى

گفتند ما هرگز از پرستش آن دست بر نخواهيم داشت تا موسى به سوى ما بازگردد

they replied: `we will not stop; we will cling to it until moses returns to us.`

قَالَ يَا هَارُونُ مَا مَنَعَكَ إِذْ رَأَيْتَهُمْ ضَلُّوا

[موسى] گفت اى هارون وقتى ديدى آنها گمراه شدند چه چيز مانع تو شد

he (moses) said to aaron: `when you saw them in error, what prevented you,

أَلَّا تَتَّبِعَنِ أَفَعَصَيْتَ أَمْرِي

كه از من پيروى كنى آيا از فرمانم سر باز زدى

from following after me, did you disobey my order? `

قَالَ يَا ابْنَ أُمَّ لَا تَأْخُذْ بِلِحْيَتِي وَلَا بِرَأْسِي إِنِّي خَشِيتُ أَن تَقُولَ فَرَّقْتَ بَيْنَ بَنِي إِسْرَائِيلَ وَلَمْ تَرْقُبْ قَوْلِي

گفت اى پسر مادرم نه ريش مرا بگير و نه [موى] سرم را من ترسيدم بگويى ميان بنی اسرائيل تفرقه انداختى و سخنم را مراعات نكردى

`son of my mother, ` he replied, `do not seize my beard nor my head. i was afraid that you might say: "you have divided the children of israel and did not uphold my word."

قَالَ فَمَا خَطْبُكَ يَا سَامِرِيُّ

[موسى] گفت اى سامرى منظور تو چه بود

`you, samaritan, ` said he (moses), `what was your business? `

قَالَ بَصُرْتُ بِمَا لَمْ يَبْصُرُوا بِهِ فَقَبَضْتُ قَبْضَةً مِّنْ أَثَرِ الرَّسُولِ فَنَبَذْتُهَا وَكَذَلِكَ سَوَّلَتْ لِي نَفْسِي

گفت به چيزى كه [ديگران] به آن پى نبردند پى بردم و به قدر مشتى از رد پاى فرستاده [خدا جبرئيل] برداشتم و آن را در پيكر [گوساله] انداختم و نفس من برايم چنين فريبكارى كرد

he replied: `i saw what they did not see and seized a handful of dust from the foot print of the messenger and so i cast it this my soul prompted me to do. `

قَالَ فَاذْهَبْ فَإِنَّ لَكَ فِي الْحَيَاةِ أَن تَقُولَ لَا مِسَاسَ وَإِنَّ لَكَ مَوْعِدًا لَّنْ تُخْلَفَهُ وَانظُرْ إِلَى إِلَهِكَ الَّذِي ظَلْتَ عَلَيْهِ عَاكِفًا لَّنُحَرِّقَنَّهُ ثُمَّ لَنَنسِفَنَّهُ فِي الْيَمِّ نَسْفًا

گفت پس برو كه بهره تو در زندگى اين باشد كه [به هر كه نزديك تو آمد] بگويى [به من] دست مزنيد و تو را موعدى خواهد بود كه هرگز از آن تخلف نخواهى كرد و [اينك] به آن خدايى كه پيوسته ملازمش بودى بنگر آن را قطعا می سوزانيم و خاكسترش می كنيم [و] در دريا فرو می پاشيم

`begone! your lot in this life is to cry: "untouchable!" ` said he (moses). `an appointment awaits you that you cannot fail to keep. look at your god which you clung to indeed we will burn it and scatter its ashes upon the sea. `

إِنَّمَا إِلَهُكُمُ اللَّهُ الَّذِي لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ وَسِعَ كُلَّ شَيْءٍ عِلْمًا

معبود شما تنها آن خدايى است كه جز او معبودى نيست و دانش او همه چيز را در بر گرفته است

your god is only one, allah. there is no god, except he, alone. his knowledge encompasses all things.

كَذَلِكَ نَقُصُّ عَلَيْكَ مِنْ أَنبَاء مَا قَدْ سَبَقَ وَقَدْ آتَيْنَاكَ مِن لَّدُنَّا ذِكْرًا

اين گونه از اخبار پيشين بر تو حكايت می رانيم و مسلما به تو از جانب خود قرآنى داده ايم

and so we narrate to you the stories of the past, and we have given you a remembrance from us.

مَنْ أَعْرَضَ عَنْهُ فَإِنَّهُ يَحْمِلُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ وِزْرًا

هر كس از [پيروى] آن روى برتابد روز قيامت بار گناهى بر دوش می گيرد

whosoever has turned away from it shall bear a burden on the day of resurrection.

خَالِدِينَ فِيهِ وَسَاء لَهُمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ حِمْلًا

پيوسته در آن [حال] می ماند و چه بد بارى روز قيامت خواهند داشت

and live in it for ever; how evil will that burden be for them on the day of resurrection.

يَوْمَ يُنفَخُ فِي الصُّورِ وَنَحْشُرُ الْمُجْرِمِينَ يَوْمَئِذٍ زُرْقًا

[همان] روزى كه در صور دميده می شود و در آن روز مجرمان را كبودچشم برمی انگيزيم

the day when the horn shall be blown. on that day, we shall assemble all the sinners with blued eyes,

يَتَخَافَتُونَ بَيْنَهُمْ إِن لَّبِثْتُمْ إِلَّا عَشْرًا

ميان خود به طور پنهانى با يكديگر می گويند شما [در دنيا] جز ده [روز بيش] نمانده ايد

and they shall murmur among themselves: `you have stayed away but ten (days and nights). `

نَحْنُ أَعْلَمُ بِمَا يَقُولُونَ إِذْ يَقُولُ أَمْثَلُهُمْ طَرِيقَةً إِن لَّبِثْتُمْ إِلَّا يَوْمًا

ما داناتريم به آنچه می گويند آنگاه كه نيك آيين ترين آنان می گويد جز يك روز بيش نمانده ايد

we know well what they will say. the most just among them in the matter will declare: `you have stayed away but one day. `

وَيَسْأَلُونَكَ عَنِ الْجِبَالِ فَقُلْ يَنسِفُهَا رَبِّي نَسْفًا

و از تو در باره كوهها می پرسند بگو پروردگارم آنها را [در قيامت] ريز ريز خواهد ساخت

they will question you about the mountains. say: `my lord will scatter them as ashes

فَيَذَرُهَا قَاعًا صَفْصَفًا

پس آنها را پهن و هموار خواهد كرد

and leave them a desolate waste,

لَا تَرَى فِيهَا عِوَجًا وَلَا أَمْتًا

نه در آن كژى می بينى و نه ناهموارى

with neither crookedness nor any curving to be seen therein. `

يَوْمَئِذٍ يَتَّبِعُونَ الدَّاعِيَ لَا عِوَجَ لَهُ وَخَشَعَت الْأَصْوَاتُ لِلرَّحْمَنِ فَلَا تَسْمَعُ إِلَّا هَمْسًا

در آن روز [همه مردم] داعى [حق] را كه هيچ انحرافى در او نيست پيروى می كنند و صداها در مقابل [خداى] رحمان خاشع می گردد و جز صدايى آهسته نمی شنوى

on that day, they will follow the summoner, who is not crooked, their voices hushed before the merciful, and you shall hear nothing except a murmuring.

يَوْمَئِذٍ لَّا تَنفَعُ الشَّفَاعَةُ إِلَّا مَنْ أَذِنَ لَهُ الرَّحْمَنُ وَرَضِيَ لَهُ قَوْلًا

در آن روز شفاعت [به كسى] سود نبخشد مگر كسى را كه [خداى] رحمان اجازه دهد و سخنش او را پسند آيد

on that day intercession will not benefit them except him that has received the permission of the merciful and whose words are pleased by him.

يَعْلَمُ مَا بَيْنَ أَيْدِيهِمْ وَمَا خَلْفَهُمْ وَلَا يُحِيطُونَ بِهِ عِلْمًا

آنچه را كه آنان در پيش دارند و آنچه را كه پشت سر گذاشته اند می داند و حال آنكه ايشان بدان دانشى ندارند

he knows what is before them and behind them, and they do not comprehend him in knowledge.

وَعَنَتِ الْوُجُوهُ لِلْحَيِّ الْقَيُّومِ وَقَدْ خَابَ مَنْ حَمَلَ ظُلْمًا

و چهره ها براى آن [خداى] زنده پاينده خضوع می كنند و آن كس كه ظلمى بر دوش دارد نوميد می ماند

(all) faces shall be humbled before the living one, the eternal. those who are burdened with wrong doing shall have failed,

وَمَن يَعْمَلْ مِنَ الصَّالِحَاتِ وَهُوَ مُؤْمِنٌ فَلَا يَخَافُ ظُلْمًا وَلَا هَضْمًا

و هر كس كارهاى شايسته كند در حالى كه مؤمن باشد نه از ستمى می هراسد و نه از كاسته شدن [حقش]

but those who have believed and done good works shall fear neither wrong nor injustice.

وَكَذَلِكَ أَنزَلْنَاهُ قُرْآنًا عَرَبِيًّا وَصَرَّفْنَا فِيهِ مِنَ الْوَعِيدِ لَعَلَّهُمْ يَتَّقُونَ أَوْ يُحْدِثُ لَهُمْ ذِكْرًا

و اين گونه آن را [به صورت] قرآنى عربى نازل كرديم و در آن از انواع هشدارها سخن آورديم شايد آنان راه تقوا در پيش گيرند يا [اين كتاب] پندى تازه براى آنان بياورد

as such we sent it down, an arabic koran, and explained in it threats in order that they be cautious, or, that it prompts the remembrance in them.

فَتَعَالَى اللَّهُ الْمَلِكُ الْحَقُّ وَلَا تَعْجَلْ بِالْقُرْآنِ مِن قَبْلِ أَن يُقْضَى إِلَيْكَ وَحْيُهُ وَقُل رَّبِّ زِدْنِي عِلْمًا

پس بلندمرتبه است خدا فرمانرواى بر حق و در [خواندن] قرآن پيش از آنكه وحى آن بر تو پايان يابد شتاب مكن و بگو پروردگارا بر دانشم بيفزاى

highly exalted be allah, the true king! do not hasten with the koran before its revelation has been completed to you, but say: `lord, increase me in knowledge. `

وَلَقَدْ عَهِدْنَا إِلَى آدَمَ مِن قَبْلُ فَنَسِيَ وَلَمْ نَجِدْ لَهُ عَزْمًا

و به يقين پيش از اين با آدم پيمان بستيم و[لى آن را] فراموش كرد و براى او عزمى [استوار] نيافتيم

we made a covenant with adam, but he forgot and we found in him no constancy.

وَإِذْ قُلْنَا لِلْمَلَائِكَةِ اسْجُدُوا لِآدَمَ فَسَجَدُوا إِلَّا إِبْلِيسَ أَبَى

و [ياد كن] هنگامى را كه به فرشتگان گفتيم براى آدم سجده كنيد پس جز ابليس كه سر باز زد [همه] سجده كردند

and when we said to the angels: `prostrate yourselves before adam, ` they all prostrated themselves except iblis, who refused.

فَقُلْنَا يَا آدَمُ إِنَّ هَذَا عَدُوٌّ لَّكَ وَلِزَوْجِكَ فَلَا يُخْرِجَنَّكُمَا مِنَ الْجَنَّةِ فَتَشْقَى

پس گفتيم اى آدم در حقيقت اين [ابليس] براى تو و همسرت دشمنى [خطرناك] است زنهار تا شما را از بهشت به در نكند تا تيره بخت گردى

`adam, ` we said, `this is you and your wife`s enemy. do not let him expel you from the garden, so that you (adam) will be tired.

إِنَّ لَكَ أَلَّا تَجُوعَ فِيهَا وَلَا تَعْرَى

در حقيقت براى تو در آنجا اين [امتياز] است كه نه گرسنه می شوى و نه برهنه می مانى

it has been given to you so that you shall neither become hungry nor naked therein;

وَأَنَّكَ لَا تَظْمَأُ فِيهَا وَلَا تَضْحَى

و [هم] اينكه در آنجا نه تشنه می گردى و نه آفتاب زده

there, (you shall) neither thirst, nor suffer from the sun. `

فَوَسْوَسَ إِلَيْهِ الشَّيْطَانُ قَالَ يَا آدَمُ هَلْ أَدُلُّكَ عَلَى شَجَرَةِ الْخُلْدِ وَمُلْكٍ لَّا يَبْلَى

پس شيطان او را وسوسه كرد گفت اى آدم آيا تو را به درخت جاودانگى و ملكى كه زايل نمی شود راه نمايم

but satan whispered to him saying: `adam, shall i direct you the tree of eternity and a kingdom which never decays? `

فَأَكَلَا مِنْهَا فَبَدَتْ لَهُمَا سَوْآتُهُمَا وَطَفِقَا يَخْصِفَانِ عَلَيْهِمَا مِن وَرَقِ الْجَنَّةِ وَعَصَى آدَمُ رَبَّهُ فَغَوَى

آنگاه از آن [درخت ممنوع] خوردند و برهنگى آنان برايشان نمايان شد و شروع كردند به چسبانيدن برگهاى بهشت بر خود و [اين گونه] آدم به پروردگار خود عصيان ورزيد و بيراهه رفت

they both ate of it, and their shameful parts appeared to them, whereupon they began to stitch upon themselves leaves from the garden. and so it was, adam erred and disobeyed his lord.

ثُمَّ اجْتَبَاهُ رَبُّهُ فَتَابَ عَلَيْهِ وَهَدَى

سپس پروردگارش او را برگزيد و بر او ببخشود و [وى را] هدايت كرد

but afterwards his lord chose him; he turned again towards him and guided him.

قَالَ اهْبِطَا مِنْهَا جَمِيعًا بَعْضُكُمْ لِبَعْضٍ عَدُوٌّ فَإِمَّا يَأْتِيَنَّكُم مِّنِّي هُدًى فَمَنِ اتَّبَعَ هُدَايَ فَلَا يَضِلُّ وَلَا يَشْقَى

فرمود همگى از آن [مقام] فرود آييد در حالى كه بعضى از شما دشمن بعضى ديگر است پس اگر براى شما از جانب من رهنمودى رسد هر كس از هدايتم پيروى كند نه گمراه می شود و نه تيره بخت

`both of you, together, go down out of it (the garden) each of you an enemy to the other, ` he said: `but, if my guidance comes to you, whosoever follows my guidance shall neither go astray nor be unprosperous;

وَمَنْ أَعْرَضَ عَن ذِكْرِي فَإِنَّ لَهُ مَعِيشَةً ضَنكًا وَنَحْشُرُهُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ أَعْمَى

و هر كس از ياد من دل بگرداند در حقيقت زندگى تنگ [و سختى] خواهد داشت و روز رستاخيز او را نابينا محشور می كنيم

but whosoever turns away from my remembrance, his life shall be narrow and on the day of resurrection we shall raise him blind. `

قَالَ رَبِّ لِمَ حَشَرْتَنِي أَعْمَى وَقَدْ كُنتُ بَصِيرًا

می گويد پروردگارا چرا مرا نابينا محشور كردى با آنكه بينا بودم

`my lord, ` he will say: `why have you raised me blind when i was able to see? `

قَالَ كَذَلِكَ أَتَتْكَ آيَاتُنَا فَنَسِيتَهَا وَكَذَلِكَ الْيَوْمَ تُنسَى

می فرمايد همان طور كه نشانه هاى ما بر تو آمد و آن را به فراموشى سپردى امروز همان گونه فراموش می شوى

he (allah) will say: `it is so, our verses came to you and you forgot them. so this day you are forgotten. `

وَكَذَلِكَ نَجْزِي مَنْ أَسْرَفَ وَلَمْ يُؤْمِن بِآيَاتِ رَبِّهِ وَلَعَذَابُ الْآخِرَةِ أَشَدُّ وَأَبْقَى

و اين گونه هر كه را به افراط گراييده و به نشانه هاى پروردگارش نگرويده است سزا می دهيم و قطعا شكنجه آخرت سخت تر و پايدارتر است

in this way we recompense the prodigal who disbelieves the verses of his lord. but the punishment of the everlasting life is more terrible and everlasting.

أَفَلَمْ يَهْدِ لَهُمْ كَمْ أَهْلَكْنَا قَبْلَهُم مِّنَ الْقُرُونِ يَمْشُونَ فِي مَسَاكِنِهِمْ إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَاتٍ لِّأُوْلِي النُّهَى

آيا براى هدايتشان كافى نبود كه [ببينند] چه نسلها را پيش از آنان نابود كرديم كه [اينك آنها] در سراهاى ايشان راه می روند به راستى براى خردمندان در اين [امر] نشانه هايى [عبرت انگيز] است

is it not a guidance to them, how many generations we destroyed before them in whose dwelling places they walk? surely, in this there are signs for those of reason.

وَلَوْلَا كَلِمَةٌ سَبَقَتْ مِن رَّبِّكَ لَكَانَ لِزَامًا وَأَجَلٌ مُسَمًّى

و اگر سخنى از پروردگارت پيشى نگرفته و موعدى معين مقرر نشده بود قطعا [عذاب آنها] لازم می آمد

except for a word that preceded from your lord, and a stated term, it had been fastened.

فَاصْبِرْ عَلَى مَا يَقُولُونَ وَسَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّكَ قَبْلَ طُلُوعِ الشَّمْسِ وَقَبْلَ غُرُوبِهَا وَمِنْ آنَاء اللَّيْلِ فَسَبِّحْ وَأَطْرَافَ النَّهَارِ لَعَلَّكَ تَرْضَى

پس بر آنچه می گويند شكيبا باش و پيش از بر آمدن آفتاب و قبل از فرو شدن آن با ستايش پروردگارت [او را] تسبيح گوى و برخى از ساعات شب و حوالى روز را به نيايش پرداز باشد كه خشنود گردى

therefore, be patient with what they say, and exalt with the praise of your lord before sunrise and before sunset. and in the watches of the night and at the edges of the day, exalt him, so that you will be pleasing.

وَلَا تَمُدَّنَّ عَيْنَيْكَ إِلَى مَا مَتَّعْنَا بِهِ أَزْوَاجًا مِّنْهُمْ زَهْرَةَ الْحَيَاةِ الدُّنيَا لِنَفْتِنَهُمْ فِيهِ وَرِزْقُ رَبِّكَ خَيْرٌ وَأَبْقَى

و زنهار به سوى آنچه اصنافى از ايشان را از آن برخوردار كرديم [و فقط] زيور زندگى دنياست تا ايشان را در آن بيازماييم ديدگان خود مدوز و [بدان كه] روزى پروردگار تو بهتر و پايدارتر است

do not stretch your eyes at the flower of this life which we have given couples to enjoy, it is with this that we might try them; and the provision of your lord is better, and more enduring.

وَأْمُرْ أَهْلَكَ بِالصَّلَاةِ وَاصْطَبِرْ عَلَيْهَا لَا نَسْأَلُكَ رِزْقًا نَّحْنُ نَرْزُقُكَ وَالْعَاقِبَةُ لِلتَّقْوَى

و كسان خود را به نماز فرمان ده و خود بر آن شكيبا باش ما از تو جوياى روزى نيستيم ما به تو روزى می دهيم و فرجام [نيك] براى پرهيزگارى است

order your family to pray and be patient in it. we do not ask you for provisions, rather, it is we who provide for you. and the final outcome is for the cautious.

وَقَالُوا لَوْلَا يَأْتِينَا بِآيَةٍ مِّن رَّبِّهِ أَوَلَمْ تَأْتِهِم بَيِّنَةُ مَا فِي الصُّحُفِ الْأُولَى

و گفتند چرا از جانب پروردگارش معجزه اى براى ما نمی آورد آيا دليل روشن آنچه در صحيفه هاى پيشين است براى آنان نيامده است

they say: `why does he not bring us a sign from his lord? ` did not a clear sign come to them in the preceding scrolls?

وَلَوْ أَنَّا أَهْلَكْنَاهُم بِعَذَابٍ مِّن قَبْلِهِ لَقَالُوا رَبَّنَا لَوْلَا أَرْسَلْتَ إِلَيْنَا رَسُولًا فَنَتَّبِعَ آيَاتِكَ مِن قَبْلِ أَن نَّذِلَّ وَنَخْزَى

و اگر ما آنان را قبل از [آمدن قرآن] به عذابى هلاك می كرديم قطعا می گفتند پروردگارا چرا پيامبرى به سوى ما نفرستادى تا پيش از آنكه خوار و رسوا شويم از آيات تو پيروى كنيم

had we destroyed them with a punishment before this, they would have said: `our lord, why did you not send us a messenger so that we could have followed your verses before we were humiliated and degraded. `

قُلْ كُلٌّ مُّتَرَبِّصٌ فَتَرَبَّصُوا فَسَتَعْلَمُونَ مَنْ أَصْحَابُ الصِّرَاطِ السَّوِيِّ وَمَنِ اهْتَدَى

بگو همه در انتظارند پس در انتظار باشيد زودا كه بدانيد ياران راه راست كيانند و چه كسى راه يافته است

say: `everyone is waiting; so wait. indeed, you shall know who are the companions of the even path, and those who are guided. `