بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ

به نام خداوند رحمتگر مهربان

In the name of Allah, Most Gracious, Most Merciful

اقْتَرَبَ لِلنَّاسِ حِسَابُهُمْ وَهُمْ فِي غَفْلَةٍ مَّعْرِضُونَ

براى مردم [وقت] حسابشان نزديك شده است و آنان در بی خبرى رويگردانند

the reckoning for mankind is drawing near, yet they are heedless and turn away.

مَا يَأْتِيهِم مِّن ذِكْرٍ مَّن رَّبِّهِم مُّحْدَثٍ إِلَّا اسْتَمَعُوهُ وَهُمْ يَلْعَبُونَ

هيچ پند تازه اى از پروردگارشان نيامد مگر اينكه بازی كنان آن را شنيدند

no recent revival of the remembrance comes to them from their lord, except that they play with it as they listen

لَاهِيَةً قُلُوبُهُمْ وَأَسَرُّواْ النَّجْوَى الَّذِينَ ظَلَمُواْ هَلْ هَذَا إِلَّا بَشَرٌ مِّثْلُكُمْ أَفَتَأْتُونَ السِّحْرَ وَأَنتُمْ تُبْصِرُونَ

در حالى كه دلهايشان مشغول است و آنانكه ستم كردند پنهانى به نجوا برخاستند كه آيا اين [مرد] جز بشرى مانند شماست آيا ديده و دانسته به سوى سحر می رويد

their hearts are diverted. the harmdoers mutter to one another: `is this anything else but a human like yourself? what, will you follow sorcery with your eyes open? `

قَالَ رَبِّي يَعْلَمُ الْقَوْلَ فِي السَّمَاء وَالأَرْضِ وَهُوَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ

[پيامبر] گفت پروردگارم [هر] گفتار[ى] را در آسمان و زمين می داند و اوست شنواى دانا

he said: `my lord has knowledge of what is said in the heavens and on earth. he is the hearer, the knower. `

بَلْ قَالُواْ أَضْغَاثُ أَحْلاَمٍ بَلِ افْتَرَاهُ بَلْ هُوَ شَاعِرٌ فَلْيَأْتِنَا بِآيَةٍ كَمَا أُرْسِلَ الأَوَّلُونَ

بلكه گفتند خوابهاى شوريده است [نه] بلكه آن را بربافته بلكه او شاعرى است پس همان گونه كه براى پيشينيان هم عرضه شد بايد براى ما نشانه اى بياورد

some say: `no, it is only mixed dreams. ` `no, he has forged it himself`, or, `no, he is a poet! let him bring us a sign, just as the ancient ones were sent as messengers. `

مَا آمَنَتْ قَبْلَهُم مِّن قَرْيَةٍ أَهْلَكْنَاهَا أَفَهُمْ يُؤْمِنُونَ

قبل از آنان [نيز مردم] هيچ شهرى كه آن را نابود كرديم [به آيات ما] ايمان نياوردند پس آيا اينان [به معجزه] ايمان می آورند

of the villages we destroyed, there was not one that believed. what, will they not believe?

وَمَا أَرْسَلْنَا قَبْلَكَ إِلاَّ رِجَالًا نُّوحِي إِلَيْهِمْ فَاسْأَلُواْ أَهْلَ الذِّكْرِ إِن كُنتُمْ لاَ تَعْلَمُونَ

و پيش از تو [نيز] جز مردانى را كه به آنان وحى می كرديم گسيل نداشتيم اگر نمی دانيد از پژوهندگان كتابهاى آسمانى بپرسيد

we never sent (anyone) before you except men to whom we revealed to them. `ask the people of the remembrance if you do not know. `

وَمَا جَعَلْنَاهُمْ جَسَدًا لَّا يَأْكُلُونَ الطَّعَامَ وَمَا كَانُوا خَالِدِينَ

و ايشان را جسدى كه غذا نخورند قرار نداديم و جاويدان [هم] نبودند

nor did we make them bodies that ate no food, nor were they immortal.

ثُمَّ صَدَقْنَاهُمُ الْوَعْدَ فَأَنجَيْنَاهُمْ وَمَن نَّشَاء وَأَهْلَكْنَا الْمُسْرِفِينَ

سپس وعده [خود] به آنان را راست گردانيديم و آنها و هر كه را خواستيم نجات داديم و افراطكاران را به هلاكت رسانيديم

then we were true to the promise, we saved them together with those whom we willed, and destroyed the transgressors.

لَقَدْ أَنزَلْنَا إِلَيْكُمْ كِتَابًا فِيهِ ذِكْرُكُمْ أَفَلَا تَعْقِلُونَ

در حقيقت ما كتابى به سوى شما نازل كرديم كه ياد شما در آن است آيا نمی انديشيد

now, we have sent down to you a book in which is your remembrance. will you not understand?

وَكَمْ قَصَمْنَا مِن قَرْيَةٍ كَانَتْ ظَالِمَةً وَأَنشَأْنَا بَعْدَهَا قَوْمًا آخَرِينَ

و چه بسيار شهرها را كه [مردمش] ستمكار بودند در هم شكستيم و پس از آنها قومى ديگر پديد آورديم

how many harmdoing villages have we shattered and replaced them with another nation.

فَلَمَّا أَحَسُّوا بَأْسَنَا إِذَا هُم مِّنْهَا يَرْكُضُونَ

پس چون عذاب ما را احساس كردند بناگاه از آن می گريختند

and when they felt our might they fled from it.

لَا تَرْكُضُوا وَارْجِعُوا إِلَى مَا أُتْرِفْتُمْ فِيهِ وَمَسَاكِنِكُمْ لَعَلَّكُمْ تُسْأَلُونَ

[هان] مگريزيد و به سوى آنچه در آن متنعم بوديد و [به سوى] سراهايتان بازگرديد باشد كه شما مورد پرسش قرار گيريد

`do not run away. return to your luxury that you rejoiced in, and your homes in order that you be questioned! `

قَالُوا يَا وَيْلَنَا إِنَّا كُنَّا ظَالِمِينَ

گفتند اى واى بر ما كه ما واقعا ستمگر بوديم

they said: `alas for us we were harmdoers! `

فَمَا زَالَت تِّلْكَ دَعْوَاهُمْ حَتَّى جَعَلْنَاهُمْ حَصِيدًا خَامِدِينَ

سخنشان پيوسته همين بود تا آنان را دروشده بی جان گردانيديم

and this they did not stop crying out until we made them stubble, silent, and still.

وَمَا خَلَقْنَا السَّمَاء وَالْأَرْضَ وَمَا بَيْنَهُمَا لَاعِبِينَ

و آسمان و زمين و آنچه را كه ميان آن دو است به بازيچه نيافريديم

it was not in play that we created the heavens and the earth and all that lies between them.

لَوْ أَرَدْنَا أَن نَّتَّخِذَ لَهْوًا لَّاتَّخَذْنَاهُ مِن لَّدُنَّا إِن كُنَّا فَاعِلِينَ

اگر می خواستيم بازيچه اى بگيريم قطعا آن را از پيش خود اختيار می كرديم

had we wished to take to us an amusement we would have taken it to us from ours had we done so.

بَلْ نَقْذِفُ بِالْحَقِّ عَلَى الْبَاطِلِ فَيَدْمَغُهُ فَإِذَا هُوَ زَاهِقٌ وَلَكُمُ الْوَيْلُ مِمَّا تَصِفُونَ

بلكه حق را بر باطل فرو می افكنيم پس آن را در هم می شكند و بناگاه آن نابود می گردد واى بر شما از آنچه وصف می كنيد

no, we hurl truth at falsehood, and it shall conquer it, and see, falsehood vanishes. woe to you for all you have described.

وَلَهُ مَن فِي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَمَنْ عِندَهُ لَا يَسْتَكْبِرُونَ عَنْ عِبَادَتِهِ وَلَا يَسْتَحْسِرُونَ

و هر كه در آسمانها و زمين است براى اوست و كسانى كه نزد اويند از پرستش وى تكبر نمی ورزند و درمانده نمی شوند

to him belongs whosoever is in the heavens and the earth. those who are with him are not too proud to worship him, nor are they ever wearied.

يُسَبِّحُونَ اللَّيْلَ وَالنَّهَارَ لَا يَفْتُرُونَ

شبانه روز بی آنكه سستى ورزند نيايش می كنند

they never fail to exalt him either at night or in the day.

أَمِ اتَّخَذُوا آلِهَةً مِّنَ الْأَرْضِ هُمْ يُنشِرُونَ

آيا براى خود خدايانى از زمين اختيار كرده اند كه آنها [مردگان را] زنده می كنند

or, have they taken earthly gods who revive the dead?

لَوْ كَانَ فِيهِمَا آلِهَةٌ إِلَّا اللَّهُ لَفَسَدَتَا فَسُبْحَانَ اللَّهِ رَبِّ الْعَرْشِ عَمَّا يَصِفُونَ

اگر در آنها [=زمين و آسمان] جز خدا خدايانى [ديگر] وجود داشت قطعا [زمين و آسمان] تباه می شد پس منزه است خدا پروردگار عرش از آنچه وصف می كنند

had there been gods in heaven or earth, other than allah, both would indeed have been ruined. exalted be allah, lord of the throne, above that they describe.

لَا يُسْأَلُ عَمَّا يَفْعَلُ وَهُمْ يُسْأَلُونَ

در آنچه [خدا] انجام می دهد چون و چرا راه ندارد و[لى] آنان [=انسانها] سؤال خواهند شد

he is not to be questioned about what he does, but they shall be questioned.

أَمِ اتَّخَذُوا مِن دُونِهِ آلِهَةً قُلْ هَاتُوا بُرْهَانَكُمْ هَذَا ذِكْرُ مَن مَّعِيَ وَذِكْرُ مَن قَبْلِي بَلْ أَكْثَرُهُمْ لَا يَعْلَمُونَ الْحَقَّ فَهُم مُّعْرِضُونَ

آيا به جاى او خدايانى براى خود گرفته اند بگو برهانتان را بياوريد اين است يادنامه هر كه با من است و يادنامه هر كه پيش از من بوده [نه] بلكه بيشترشان حق را نمی شناسند و در نتيجه از آن رويگردانند

have they taken gods, other than him? say: `bring us your proof! here is the remembrance of he who is with me and the remembrance of those before me. ` but no, most of them do not know the truth, therefore they turn away.

وَمَا أَرْسَلْنَا مِن قَبْلِكَ مِن رَّسُولٍ إِلَّا نُوحِي إِلَيْهِ أَنَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنَا فَاعْبُدُونِ

و پيش از تو هيچ پيامبرى نفرستاديم مگر اينكه به او وحى كرديم كه خدايى جز من نيست پس مرا بپرستيد

we never sent a messenger before you except that we revealed to him saying: `there is no god except me, therefore, worship me. `

وَقَالُوا اتَّخَذَ الرَّحْمَنُ وَلَدًا سُبْحَانَهُ بَلْ عِبَادٌ مُّكْرَمُونَ

و گفتند [خداى] رحمان فرزندى اختيار كرده منزه است او بلكه [فرشتگان] بندگانى ارجمندند

they say `the merciful has taken a son. ` exaltations to him! no, they are only his honored worshipers,

لَا يَسْبِقُونَهُ بِالْقَوْلِ وَهُم بِأَمْرِهِ يَعْمَلُونَ

كه در سخن بر او پيشى نمی گيرند و خود به دستور او كار می كنند

who do not surpass him in speech, and do as he commands.

يَعْلَمُ مَا بَيْنَ أَيْدِيهِمْ وَمَا خَلْفَهُمْ وَلَا يَشْفَعُونَ إِلَّا لِمَنِ ارْتَضَى وَهُم مِّنْ خَشْيَتِهِ مُشْفِقُونَ

آنچه فراروى آنان و آنچه پشت سرشان است می داند و جز براى كسى كه [خدا] رضايت دهد شفاعت نمی كنند و خود از بيم او هراسانند

he knows what is before them and what is behind them. they intercede for none except for him whom he is well pleased, and they tremble in awe of him.

وَمَن يَقُلْ مِنْهُمْ إِنِّي إِلَهٌ مِّن دُونِهِ فَذَلِكَ نَجْزِيهِ جَهَنَّمَ كَذَلِكَ نَجْزِي الظَّالِمِينَ

و هر كس از آنان بگويد من [نيز] جز او خدايى هستم او را به دوزخ كيفر می دهيم [آرى] سزاى ستمكاران را اين گونه می دهيم

if any one of them says: `i am a god other than him, ` we will recompense him with gehenna (hell). as such we recompense the harmdoers.

أَوَلَمْ يَرَ الَّذِينَ كَفَرُوا أَنَّ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ كَانَتَا رَتْقًا فَفَتَقْنَاهُمَا وَجَعَلْنَا مِنَ الْمَاء كُلَّ شَيْءٍ حَيٍّ أَفَلَا يُؤْمِنُونَ

آيا كسانى كه كفر ورزيدند ندانستند كه آسمانها و زمين هر دو به هم پيوسته بودند و ما آن دو را از هم جدا ساختيم و هر چيز زنده اى را از آب پديد آورديم آيا [باز هم] ايمان نمی آورند

have the unbelievers not seen that the heavens and the earth were sewn up as one (solid) mass, then we unstitched them, and that we made every living thing of water? will they not believe!

وَجَعَلْنَا فِي الْأَرْضِ رَوَاسِيَ أَن تَمِيدَ بِهِمْ وَجَعَلْنَا فِيهَا فِجَاجًا سُبُلًا لَعَلَّهُمْ يَهْتَدُونَ

و در زمين كوههايى استوار نهاديم تا مبادا [زمين] آنان [=مردم] را بجنباند و در آن راههايى فراخ پديد آورديم باشد كه راه يابند

we set firm mountains upon the earth lest it should shake with them, and we placed therein ravines to be paths so that they might be guided.

وَجَعَلْنَا السَّمَاء سَقْفًا مَّحْفُوظًا وَهُمْ عَنْ آيَاتِهَا مُعْرِضُونَ

و آسمان را سقفى محفوظ قرار داديم و[لى] آنان از [مطالعه در] نشانه هاى آن اعراض می كنند

we established the heaven as a well protected roof, yet they still turn away from its signs.

وَهُوَ الَّذِي خَلَقَ اللَّيْلَ وَالنَّهَارَ وَالشَّمْسَ وَالْقَمَرَ كُلٌّ فِي فَلَكٍ يَسْبَحُونَ

و اوست آن كسى كه شب و روز و خورشيد و ماه را پديد آورده است هر كدام از اين دو در مدارى [معين] شناورند

it is he who created the night and the day, and the sun and the moon; each floating in an orbit.

وَمَا جَعَلْنَا لِبَشَرٍ مِّن قَبْلِكَ الْخُلْدَ أَفَإِن مِّتَّ فَهُمُ الْخَالِدُونَ

و پيش از تو براى هيچ بشرى جاودانگى [در دنيا] قرار نداديم آيا اگر تو از دنيا بروى آنان جاويدانند

we have never assigned immortality to a human before you, therefore, if you yourself die, will they live for ever?

كُلُّ نَفْسٍ ذَائِقَةُ الْمَوْتِ وَنَبْلُوكُم بِالشَّرِّ وَالْخَيْرِ فِتْنَةً وَإِلَيْنَا تُرْجَعُونَ

هر نفسى چشنده مرگ است و شما را از راه آزمايش به بد و نيك خواهيم آزمود و به سوى ما بازگردانيده می شويد

every soul shall taste death. we will try you with a trial of evil and good. then, to us you shall be returned.

وَإِذَا رَآكَ الَّذِينَ كَفَرُوا إِن يَتَّخِذُونَكَ إِلَّا هُزُوًا أَهَذَا الَّذِي يَذْكُرُ آلِهَتَكُمْ وَهُم بِذِكْرِ الرَّحْمَنِ هُمْ كَافِرُونَ

و كسانى كه كافر شدند چون تو را ببينند فقط به مسخره ات می گيرند [و می گويند] آيا اين همان كس است كه خدايانتان را [به بدى] ياد می كند در حالى كه آنان خود ياد [خداى] رحمان را منكرند

when the unbelievers see you, they take you only for mockery, saying: `is this he who talks about your gods? ` while they are unbelievers in the remembrance of the merciful.

خُلِقَ الْإِنسَانُ مِنْ عَجَلٍ سَأُرِيكُمْ آيَاتِي فَلَا تَسْتَعْجِلُونِ

انسان از شتاب آفريده شده است به زودى آياتم را به شما نشان می دهم پس [عذاب را] به شتاب از من مخواهيد

the human was created of haste. indeed, i will show you my signs; so do not ask me to hasten them.

وَيَقُولُونَ مَتَى هَذَا الْوَعْدُ إِن كُنتُمْ صَادِقِينَ

و می گويند اگر راست می گوييد اين وعده [قيامت] كى خواهد بود

they say: `if you are truthful, when will this promise come? `

لَوْ يَعْلَمُ الَّذِينَ كَفَرُوا حِينَ لَا يَكُفُّونَ عَن وُجُوهِهِمُ النَّارَ وَلَا عَن ظُهُورِهِمْ وَلَا هُمْ يُنصَرُونَ

كاش آنان كه كافر شده اند می دانستند آنگاه كه آتش را نه از چهره هاى خود و نه از پشتشان بازنمی توانند داشت و خود مورد حمايت قرار نمی گيرند [چه حالى خواهند داشت]

if the unbelievers only knew when they will be unable to shield either their faces or their backs from the fire; when they will not be helped!

بَلْ تَأْتِيهِم بَغْتَةً فَتَبْهَتُهُمْ فَلَا يَسْتَطِيعُونَ رَدَّهَا وَلَا هُمْ يُنظَرُونَ

بلكه [آتش] به طور ناگهانى به آنان می رسد و ايشان را بهت زده می كند [به گونه اى] كه نه می توانند آن را برگردانند و نه به آنان مهلت داده می شود

it will overtake them suddenly, dumbfounding them. they shall be unable to ward it off, and they shall not be respited.

وَلَقَدِ اسْتُهْزِئَ بِرُسُلٍ مِّن قَبْلِكَ فَحَاقَ بِالَّذِينَ سَخِرُوا مِنْهُم مَّا كَانُوا بِهِ يَسْتَهْزِئُون

و مسلما پيامبران پيش از تو [نيز] مورد ريشخند قرار گرفتند پس كسانى كه آنان را مسخره می كردند [سزاى] آنچه كه آن را به ريشخند می گرفتند گريبانگيرشان شد

before you, other messengers were mocked, but the mockers were encompassed by the very thing they mocked.

قُلْ مَن يَكْلَؤُكُم بِاللَّيْلِ وَالنَّهَارِ مِنَ الرَّحْمَنِ بَلْ هُمْ عَن ذِكْرِ رَبِّهِم مُّعْرِضُونَ

بگو چه كسى شما را شب و روز از [عذاب] رحمان حفظ می كند [نه] بلكه آنان از ياد پروردگارشان رويگردانند

say: `who will guard you, by night and by day from the merciful? ` but no, they turn away from their lord`s remembrance.

أَمْ لَهُمْ آلِهَةٌ تَمْنَعُهُم مِّن دُونِنَا لَا يَسْتَطِيعُونَ نَصْرَ أَنفُسِهِمْ وَلَا هُم مِّنَّا يُصْحَبُونَ

[]آيا براى آنان خدايانى غير از ماست كه از ايشان حمايت كنند [آن خدايان] نه می توانند خود را يارى كنند و نه از جانب ما يارى شوند

or have they gods to defend them, other than us? indeed, they are unable to help themselves, neither shall they be guarded in safety from us.

بَلْ مَتَّعْنَا هَؤُلَاء وَآبَاءهُمْ حَتَّى طَالَ عَلَيْهِمُ الْعُمُرُ أَفَلَا يَرَوْنَ أَنَّا نَأْتِي الْأَرْضَ نَنقُصُهَا مِنْ أَطْرَافِهَا أَفَهُمُ الْغَالِبُونَ

[نه] بلكه اينها و پدرانشان را برخوردار كرديم تا عمرشان به درازا كشيد آيا نمی بينند كه ما می آييم و زمين را از جوانب آن فرو می كاهيم آيا باز هم آنان پيروزند

we gave days of enjoyment to them and their fathers until their life became long. are they unable to see how we come to their land and reduce its borders. or, is it they who are the victors?

قُلْ إِنَّمَا أُنذِرُكُم بِالْوَحْيِ وَلَا يَسْمَعُ الصُّمُّ الدُّعَاء إِذَا مَا يُنذَرُونَ

بگو من شما را فقط به وسيله وحى هشدار می دهم و[لى] چون كران بيم داده شوند دعوت را نمی شنوند

say: `i warn you only by the revelation. ` but the deaf hear nothing when they are warned.

وَلَئِن مَّسَّتْهُمْ نَفْحَةٌ مِّنْ عَذَابِ رَبِّكَ لَيَقُولُنَّ يَا وَيْلَنَا إِنَّا كُنَّا ظَالِمِينَ

و اگر شمه اى از عذاب پروردگارت به آنان برسد خواهند گفت اى واى بر ما كه ستمكار بوديم

but if just a breath of your lord`s punishment were to touch them, they would say: `woe for us, we were harmdoers! `

وَنَضَعُ الْمَوَازِينَ الْقِسْطَ لِيَوْمِ الْقِيَامَةِ فَلَا تُظْلَمُ نَفْسٌ شَيْئًا وَإِن كَانَ مِثْقَالَ حَبَّةٍ مِّنْ خَرْدَلٍ أَتَيْنَا بِهَا وَكَفَى بِنَا حَاسِبِينَ

و ترازوهاى داد را در روز رستاخيز می نهيم پس هيچ كس [در] چيزى ستم نمی بيند و اگر [عمل] هموزن دانه خردلى باشد آن را می آوريم و كافى است كه ما حسابرس باشيم

on the day of resurrection we shall set up just scales, so that no soul shall in the least be wronged, even though it be the weight of a grain of mustard seed we will bring it we suffice as reckoners.

وَلَقَدْ آتَيْنَا مُوسَى وَهَارُونَ الْفُرْقَانَ وَضِيَاء وَذِكْرًا لِّلْمُتَّقِينَ

و در حقيقت به موسى و هارون فرقان داديم و [كتابشان] براى پرهيزگاران روشنايى و اندرزى است

we gave moses and aaron the criterion, and gave them a light and a remembrance for the cautious:

الَّذِينَ يَخْشَوْنَ رَبَّهُم بِالْغَيْبِ وَهُم مِّنَ السَّاعَةِ مُشْفِقُونَ

[همان] كسانى كه از پروردگارشان در نهان می ترسند و از قيامت هراسناكند

those who fear allah in the unseen, tremble because of the hour.

وَهَذَا ذِكْرٌ مُّبَارَكٌ أَنزَلْنَاهُ أَفَأَنتُمْ لَهُ مُنكِرُونَ

و اين [كتاب] كه آن را نازل كرده ايم پندى خجسته است آيا باز هم آن را انكار می كنيد

this is a blessed remembrance which we have sent down. do you disbelieve it?

وَلَقَدْ آتَيْنَا إِبْرَاهِيمَ رُشْدَهُ مِن قَبْلُ وَكُنَّا بِه عَالِمِينَ

و در حقيقت پيش از آن به ابراهيم رشد [فكرى]اش را داديم و ما به [شايستگى] او دانا بوديم

before this we gave abraham his virtue, for we knew him.

إِذْ قَالَ لِأَبِيهِ وَقَوْمِهِ مَا هَذِهِ التَّمَاثِيلُ الَّتِي أَنتُمْ لَهَا عَاكِفُونَ

آنگاه كه به پدر خود و قومش گفت اين مجسمه هايى كه شما ملازم آنها شده ايد چيستند

he said to his father and to his nation: `what, are these the statues to which you cling? `

قَالُوا وَجَدْنَا آبَاءنَا لَهَا عَابِدِينَ

گفتند پدران خود را پرستندگان آنها يافتيم

they replied: `we found our fathers worshipping them. `

قَالَ لَقَدْ كُنتُمْ أَنتُمْ وَآبَاؤُكُمْ فِي ضَلَالٍ مُّبِينٍ

گفت قطعا شما و پدرانتان در گمراهى آشكارى بوديد

he said: `truly, you and your fathers are in clear error. `

قَالُوا أَجِئْتَنَا بِالْحَقِّ أَمْ أَنتَ مِنَ اللَّاعِبِينَ

گفتند آيا حق را براى ما آورده اى يا تو از شوخی كنندگانى

they said: `is it the truth you have brought us, or are you one of those that play? `

قَالَ بَل رَّبُّكُمْ رَبُّ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ الَّذِي فَطَرَهُنَّ وَأَنَا عَلَى ذَلِكُم مِّنَ الشَّاهِدِينَ

گفت [نه] بلكه پروردگارتان پروردگار آسمانها و زمين است همان كسى كه آنها را پديد آورده است و من بر اين [واقعيت] از گواهانم

`no, ` he answered, `your lord is the lord of the heavens and the earth, the originator of them, and i am among those bearing witness to it.

وَتَاللَّهِ لَأَكِيدَنَّ أَصْنَامَكُم بَعْدَ أَن تُوَلُّوا مُدْبِرِينَ

و سوگند به خدا كه پس از آنكه پشت كرديد و رفتيد قطعا در كار بتانتان تدبيرى خواهم كرد

by allah, i will certainly outwit your idols as soon as you have turned your backs and gone. `

فَجَعَلَهُمْ جُذَاذًا إِلَّا كَبِيرًا لَّهُمْ لَعَلَّهُمْ إِلَيْهِ يَرْجِعُونَ

پس آنها را جز بزرگترشان را ريز ريز كرد باشد كه ايشان به سراغ آن بروند

he broke them all into pieces, except their great one so that they might return to it.

قَالُوا مَن فَعَلَ هَذَا بِآلِهَتِنَا إِنَّهُ لَمِنَ الظَّالِمِينَ

گفتند چه كسى با خدايان ما چنين [معامله اى] كرده كه او واقعا از ستمكاران است

`who has done this to our gods? ` they exclaimed. `he must surely be a harmdoer. `

قَالُوا سَمِعْنَا فَتًى يَذْكُرُهُمْ يُقَالُ لَهُ إِبْرَاهِيمُ

گفتند شنيديم جوانى از آنها [به بدى] ياد می كرد كه به او ابراهيم گفته می شود

`we have heard a young man called abraham mention them` they replied.

قَالُوا فَأْتُوا بِهِ عَلَى أَعْيُنِ النَّاسِ لَعَلَّهُمْ يَشْهَدُونَ

گفتند پس او را در برابر ديدگان مردم بياوريد باشد كه آنان شهادت دهند

they said: `then bring him here so that the people may see, so that they may bear witness. `

قَالُوا أَأَنتَ فَعَلْتَ هَذَا بِآلِهَتِنَا يَا إِبْرَاهِيمُ

گفتند اى ابراهيم آيا تو با خدايان ما چنين كردى

`abraham, ` they said, `was it you who did this to our gods? `

قَالَ بَلْ فَعَلَهُ كَبِيرُهُمْ هَذَا فَاسْأَلُوهُمْ إِن كَانُوا يَنطِقُونَ

گفت [نه] بلكه آن را اين بزرگترشان كرده است اگر سخن می گويند از آنها بپرسيد

`no, ` he replied. `it was their great one amongst them that did it. ask them, if they are able to speak. `

فَرَجَعُوا إِلَى أَنفُسِهِمْ فَقَالُوا إِنَّكُمْ أَنتُمُ الظَّالِمُونَ

پس به خود آمده و [به يكديگر] گفتند در حقيقت شما ستمكاريد

so they returned one to another saying, `surely, it is you who are the harmdoers! `

ثُمَّ نُكِسُوا عَلَى رُؤُوسِهِمْ لَقَدْ عَلِمْتَ مَا هَؤُلَاء يَنطِقُونَ

سپس سرافكنده شدند [و گفتند] قطعا دانسته اى كه اينها سخن نمی گويند

but then they reversed their minds: `you know they do not speak. `

قَالَ أَفَتَعْبُدُونَ مِن دُونِ اللَّهِ مَا لَا يَنفَعُكُمْ شَيْئًا وَلَا يَضُرُّكُمْ

گفت آيا جز خدا چيزى را می پرستيد كه هيچ سود و زيانى به شما نمی رساند

he said: `would you then worship that, instead of allah, which can neither help nor harm you?

أُفٍّ لَّكُمْ وَلِمَا تَعْبُدُونَ مِن دُونِ اللَّهِ أَفَلَا تَعْقِلُونَ

اف بر شما و بر آنچه غير از خدا می پرستيد مگر نمی انديشيد

shame on you and on that you worship other than allah! have you no understanding? `

قَالُوا حَرِّقُوهُ وَانصُرُوا آلِهَتَكُمْ إِن كُنتُمْ فَاعِلِينَ

گفتند اگر كارى می كنيد او را بسوزانيد و خدايانتان را يارى دهيد

they said: `burn him and help your gods, if you are going to do anything! `

قُلْنَا يَا نَارُ كُونِي بَرْدًا وَسَلَامًا عَلَى إِبْرَاهِيمَ

گفتيم اى آتش براى ابراهيم سرد و بی آسيب باش

`o fire, ` we said, `be coolness and safety for abraham. `

وَأَرَادُوا بِهِ كَيْدًا فَجَعَلْنَاهُمُ الْأَخْسَرِينَ

و خواستند به او نيرنگى بزنند و[لى] آنان را زيانكارترين [مردم] قرار داديم

they sought to outwit him, but we made them the worst of losers.

وَنَجَّيْنَاهُ وَلُوطًا إِلَى الْأَرْضِ الَّتِي بَارَكْنَا فِيهَا لِلْعَالَمِينَ

و او و لوط را [براى رفتن] به سوى آن سرزمينى كه براى جهانيان در آن بركت نهاده بوديم رهانيديم

we saved him and lot, and brought them to the land which we had blessed for all the worlds.

وَوَهَبْنَا لَهُ إِسْحَاقَ وَيَعْقُوبَ نَافِلَةً وَكُلًّا جَعَلْنَا صَالِحِينَ

و اسحاق و يعقوب را [به عنوان نعمتى] افزون به او بخشوديم و همه را از شايستگان قرار داديم

we gave him, in excess, isaac, and jacob (for a grandson); and we made each righteous

وَجَعَلْنَاهُمْ أَئِمَّةً يَهْدُونَ بِأَمْرِنَا وَأَوْحَيْنَا إِلَيْهِمْ فِعْلَ الْخَيْرَاتِ وَإِقَامَ الصَّلَاةِ وَإِيتَاء الزَّكَاةِ وَكَانُوا لَنَا عَابِدِينَ

و آنان را پيشوايانى قرار داديم كه به فرمان ما هدايت می كردند و به ايشان انجام دادن كارهاى نيك و برپاداشتن نماز و دادن زكات را وحى كرديم و آنان پرستنده ما بودند

and appointed them leaders to guide by our command and we revealed to them to do good deeds, and to establish the prayer, and the giving of charity, and they were for us worshipers.

وَلُوطًا آتَيْنَاهُ حُكْمًا وَعِلْمًا وَنَجَّيْنَاهُ مِنَ الْقَرْيَةِ الَّتِي كَانَت تَّعْمَلُ الْخَبَائِثَ إِنَّهُمْ كَانُوا قَوْمَ سَوْءٍ فَاسِقِينَ

و به لوط حكمت و دانش عطا كرديم و او را از آن شهرى كه [مردمش] كارهاى پليد [جنسى] می كردند نجات داديم به راستى آنها گروه بد و منحرفى بودند

to lot, we gave judgment and knowledge and saved him from the village that had been committing corrupt deeds; for they were an evil nation and were debauched.

وَأَدْخَلْنَاهُ فِي رَحْمَتِنَا إِنَّهُ مِنَ الصَّالِحِينَ

و او را در رحمت خويش داخل كرديم زيرا او از شايستگان بود

we admitted him to our mercy, he was among the righteous.

وَنُوحًا إِذْ نَادَى مِن قَبْلُ فَاسْتَجَبْنَا لَهُ فَنَجَّيْنَاهُ وَأَهْلَهُ مِنَ الْكَرْبِ الْعَظِيمِ

و نوح را [ياد كن] آنگاه كه پيش از [ساير پيامبران] ندا كرد پس ما او را اجابت كرديم و وى را با خانواده اش از بلاى بزرگ رهانيديم

and (remember) noah, when he supplicated to us, we answered him, and we saved him and his nation from great distress,

وَنَصَرْنَاهُ مِنَ الْقَوْمِ الَّذِينَ كَذَّبُوا بِآيَاتِنَا إِنَّهُمْ كَانُوا قَوْمَ سَوْءٍ فَأَغْرَقْنَاهُمْ أَجْمَعِينَ

و او را در برابر مردمى كه نشانه هاى ما را به دروغ گرفته بودند پيروزى بخشيديم چرا كه آنان مردم بدى بودند پس همه ايشان را غرق كرديم

and helped him against the nation who had belied our signs. they were an evil nation; we drowned them all.

وَدَاوُودَ وَسُلَيْمَانَ إِذْ يَحْكُمَانِ فِي الْحَرْثِ إِذْ نَفَشَتْ فِيهِ غَنَمُ الْقَوْمِ وَكُنَّا لِحُكْمِهِمْ شَاهِدِينَ

و داوود و سليمان را [ياد كن] هنگامى كه در باره آن كشتزار كه گوسفندان مردم شب هنگام در آن چريده بودند داورى می كردند و [ما] شاهد داورى آنان بوديم

and david and solomon they passed judgment upon the tilled land on which the people?s sheep had strayed. we bore witness to their judgment, and

فَفَهَّمْنَاهَا سُلَيْمَانَ وَكُلًّا آتَيْنَا حُكْمًا وَعِلْمًا وَسَخَّرْنَا مَعَ دَاوُودَ الْجِبَالَ يُسَبِّحْنَ وَالطَّيْرَ وَكُنَّا فَاعِلِينَ

پس آن [داورى] را به سليمان فهمانديم و به هر يك [از آن دو] حكمت و دانش عطا كرديم و كوهها را با داوود و پرندگان به نيايش واداشتيم و ما كننده [اين كار] بوديم

we made solomon to understand it, and to both we gave judgment and knowledge. and with david we subjected the mountains and birds to exalt (allah). all this we have done.

وَعَلَّمْنَاهُ صَنْعَةَ لَبُوسٍ لَّكُمْ لِتُحْصِنَكُم مِّن بَأْسِكُمْ فَهَلْ أَنتُمْ شَاكِرُونَ

و به [داوود] فن زره [سازى] آموختيم تا شما را از [خطرات] جنگتان حفظ كند پس آيا شما سپاسگزاريد

we taught him the craft of making garments that fortify you against your own violence. are you thankful?

وَلِسُلَيْمَانَ الرِّيحَ عَاصِفَةً تَجْرِي بِأَمْرِهِ إِلَى الْأَرْضِ الَّتِي بَارَكْنَا فِيهَا وَكُنَّا بِكُلِّ شَيْءٍ عَالِمِينَ

و براى سليمان تندباد را [رام كرديم] كه به فرمان او به سوى سرزمينى كه در آن بركت نهاده بوديم جريان می يافت و ما به هر چيزى دانا بوديم

to solomon the raging wind ran at his command to the land which we had blessed. we have knowledge of all things.

وَمِنَ الشَّيَاطِينِ مَن يَغُوصُونَ لَهُ وَيَعْمَلُونَ عَمَلًا دُونَ ذَلِكَ وَكُنَّا لَهُمْ حَافِظِينَ

و برخى از شياطين بودند كه براى او غواصى و كارهايى غير از آن می كردند و ما مراقب [حال] آنها بوديم

and some of the satans dived for him and others did work as well. we were watching over them.

وَأَيُّوبَ إِذْ نَادَى رَبَّهُ أَنِّي مَسَّنِيَ الضُّرُّ وَأَنتَ أَرْحَمُ الرَّاحِمِينَ

و ايوب را [ياد كن] هنگامى كه پروردگارش را ندا داد كه به من آسيب رسيده است و تويى مهربانترين مهربانان

and job when he called to his lord: `affliction has befallen me, and you are the most merciful of the merciful. `

فَاسْتَجَبْنَا لَهُ فَكَشَفْنَا مَا بِهِ مِن ضُرٍّ وَآتَيْنَاهُ أَهْلَهُ وَمِثْلَهُم مَّعَهُمْ رَحْمَةً مِّنْ عِندِنَا وَذِكْرَى لِلْعَابِدِينَ

پس [دعاى] او را اجابت نموديم و آسيب وارده بر او را برطرف كرديم و كسان او و نظيرشان را همراه با آنان [مجددا] به وى عطا كرديم [تا] رحمتى از جانب ما و عبرتى براى عبادت كنندگان [باشد]

we answered him and removed his affliction, and we gave his people, and those like them that were with them, mercy from us, as a reminder to those who worship.

وَإِسْمَاعِيلَ وَإِدْرِيسَ وَذَا الْكِفْلِ كُلٌّ مِّنَ الصَّابِرِينَ

و اسماعيل و ادريس و ذوالكفل را [ياد كن] كه همه از شكيبايان بودند

and ishmael, idris, and thulkifl (the son of job) each were patient.

وَأَدْخَلْنَاهُمْ فِي رَحْمَتِنَا إِنَّهُم مِّنَ الصَّالِحِينَ

و آنان را در رحمت خود داخل نموديم چرا كه ايشان از شايستگان بودند

we admitted them to our mercy, for they were of the righteous.

وَذَا النُّونِ إِذ ذَّهَبَ مُغَاضِبًا فَظَنَّ أَن لَّن نَّقْدِرَ عَلَيْهِ فَنَادَى فِي الظُّلُمَاتِ أَن لَّا إِلَهَ إِلَّا أَنتَ سُبْحَانَكَ إِنِّي كُنتُ مِنَ الظَّالِمِينَ

و ذوالنون را [ياد كن] آنگاه كه خشمگين رفت و پنداشت كه ما هرگز بر او قدرتى نداريم تا در [دل] تاريكيها ندا درداد كه معبودى جز تو نيست منزهى تو راستى كه من از ستمكاران بودم

and thulnun (prophet jonah), he went away in anger thinking we had no power over him. but in the darkness he cried: `there is no god except you. exaltations to you! i was among the harmdoers. `

فَاسْتَجَبْنَا لَهُ وَنَجَّيْنَاهُ مِنَ الْغَمِّ وَكَذَلِكَ نُنجِي الْمُؤْمِنِينَ

پس [دعاى] او را برآورده كرديم و او را از اندوه رهانيديم و مؤمنان را [نيز] چنين نجات می دهيم

we heard his prayer and saved him from grief. as such we shall save the believers.

وَزَكَرِيَّا إِذْ نَادَى رَبَّهُ رَبِّ لَا تَذَرْنِي فَرْدًا وَأَنتَ خَيْرُ الْوَارِثِينَ

و زكريا را [ياد كن] هنگامى كه پروردگار خود را خواند پروردگارا مرا تنها مگذار و تو بهترين ارث برندگانى

and zachariah when he called to his lord saying: `lord, do not let me remain by myself; you are the best of inheritors. `

فَاسْتَجَبْنَا لَهُ وَوَهَبْنَا لَهُ يَحْيَى وَأَصْلَحْنَا لَهُ زَوْجَهُ إِنَّهُمْ كَانُوا يُسَارِعُونَ فِي الْخَيْرَاتِ وَيَدْعُونَنَا رَغَبًا وَرَهَبًا وَكَانُوا لَنَا خَاشِعِينَ

پس [دعاى] او را اجابت نموديم و يحيى را بدو بخشيديم و همسرش را براى او شايسته [و آماده حمل] كرديم زيرا آنان در كارهاى نيك شتاب می نمودند و ما را از روى رغبت و بيم می خواندند و در برابر ما فروتن بودند

so we answered him, and gave him john, curing his wife (of sterility). they raced with each other in good works and called on us out of yearning and awe, and they were humble to us.

وَالَّتِي أَحْصَنَتْ فَرْجَهَا فَنَفَخْنَا فِيهَا مِن رُّوحِنَا وَجَعَلْنَاهَا وَابْنَهَا آيَةً لِّلْعَالَمِينَ

و آن [زن را ياد كن] كه خود را پاكدامن نگاه داشت و از روح خويش در او دميديم و او و پسرش را براى جهانيان آيتى قرار داديم

and she (mary) who guarded her virginity. we breathed into her of our spirit (gabriel), and made her and her son a sign for the worlds.

إِنَّ هَذِهِ أُمَّتُكُمْ أُمَّةً وَاحِدَةً وَأَنَا رَبُّكُمْ فَاعْبُدُونِ

اين است امت شما كه امتى يگانه است و منم پروردگار شما پس مرا بپرستيد

indeed, this nation of yours is one nation, and i am your lord, therefore worship me.

وَتَقَطَّعُوا أَمْرَهُم بَيْنَهُمْ كُلٌّ إِلَيْنَا رَاجِعُونَ

و[لى] دينشان را ميان خود پاره پاره كردند همه به سوى ما بازمی گردند

but they (the christians and jews) split their affair between them all shall return to us.

فَمَن يَعْمَلْ مِنَ الصَّالِحَاتِ وَهُوَ مُؤْمِنٌ فَلَا كُفْرَانَ لِسَعْيِهِ وَإِنَّا لَهُ كَاتِبُونَ

پس هر كه كارهاى شايسته انجام دهد و مؤمن [هم] باشد براى تلاش او ناسپاسى نخواهد بود و ماييم كه به سود او ثبت می كنيم

the endeavors of he who believes and does good works shall not go unthanked. we write it down for him.

وَحَرَامٌ عَلَى قَرْيَةٍ أَهْلَكْنَاهَا أَنَّهُمْ لَا يَرْجِعُونَ

و بر [مردم] شهرى كه آن را هلاك كرده ايم بازگشتشان [به دنيا] حرام است

(it is ordained that) no village we have destroyed shall return

حَتَّى إِذَا فُتِحَتْ يَأْجُوجُ وَمَأْجُوجُ وَهُم مِّن كُلِّ حَدَبٍ يَنسِلُونَ

تا وقتى كه ياجوج و ماجوج [راهشان] گشوده شود و آنها از هر پشته اى بتازند

till gog and magog are let loose and slide down out of every slope;

وَاقْتَرَبَ الْوَعْدُ الْحَقُّ فَإِذَا هِيَ شَاخِصَةٌ أَبْصَارُ الَّذِينَ كَفَرُوا يَا وَيْلَنَا قَدْ كُنَّا فِي غَفْلَةٍ مِّنْ هَذَا بَلْ كُنَّا ظَالِمِينَ

و وعده حق نزديك گردد ناگهان ديدگان كسانى كه كفر ورزيده اند خيره می شود [و می گويند] اى واى بر ما كه از اين [روز] در غفلت بوديم بلكه ما ستمگر بوديم

when the true promise draws near; the eyes of the unbelievers will stare (and they will say): `alas for us! of this we have been heedless. we have been harmdoers. `

إِنَّكُمْ وَمَا تَعْبُدُونَ مِن دُونِ اللَّهِ حَصَبُ جَهَنَّمَ أَنتُمْ لَهَا وَارِدُونَ

در حقيقت شما و آنچه غير از خدا می پرستيد هيزم دوزخيد شما در آن وارد خواهيد شد

you and all those who you were worshipping, other than allah, shall be the fuel of gehenna; there you shall all go down to it.

لَوْ كَانَ هَؤُلَاء آلِهَةً مَّا وَرَدُوهَا وَكُلٌّ فِيهَا خَالِدُونَ

اگر اينها خدايانى [واقعى] بودند در آن وارد نمی شدند و حال آنكه جملگى در آن ماندگارند

if those had been gods, they would never have gone down to it, but in it they shall live for ever.

لَهُمْ فِيهَا زَفِيرٌ وَهُمْ فِيهَا لَا يَسْمَعُونَ

براى آنها در آنجا ناله اى زار است و در آنجا [چيزى] نمی شنوند

there is groaning for them therein, and they do not hear.

إِنَّ الَّذِينَ سَبَقَتْ لَهُم مِّنَّا الْحُسْنَى أُوْلَئِكَ عَنْهَا مُبْعَدُونَ

بی گمان كسانى كه قبلا از جانب ما به آنان وعده نيكو داده شده است از آن [آتش] دور داشته خواهند شد

but those whom we have surpassed with the finest (rank) from us shall be far removed from it,

لَا يَسْمَعُونَ حَسِيسَهَا وَهُمْ فِي مَا اشْتَهَتْ أَنفُسُهُمْ خَالِدُونَ

صداى آن را نمی شنوند و آنان در ميان آنچه دلهايشان بخواهد جاودانند

neither shall they hear any of its whisper, but shall live for ever in that their souls desired.

لَا يَحْزُنُهُمُ الْفَزَعُ الْأَكْبَرُ وَتَتَلَقَّاهُمُ الْمَلَائِكَةُ هَذَا يَوْمُكُمُ الَّذِي كُنتُمْ تُوعَدُونَ

دلهره بزرگ آنان را غمگين نمی كند و فرشتگان از آنها استقبال می كنند [و به آنان می گويند] اين همان روزى است كه به شما وعده می دادند

the greatest terror shall not grieve them, and the angels will receive them: `this is the day you have been promised. `

يَوْمَ نَطْوِي السَّمَاء كَطَيِّ السِّجِلِّ لِلْكُتُبِ كَمَا بَدَأْنَا أَوَّلَ خَلْقٍ نُّعِيدُهُ وَعْدًا عَلَيْنَا إِنَّا كُنَّا فَاعِلِينَ

روزى كه آسمان را همچون در پيچيدن صفحه نامه ها در می پيچيم همان گونه كه بار نخست آفرينش را آغاز كرديم دوباره آن را بازمی گردانيم وعده اى است بر عهده ما كه ما انجام دهنده آنيم

on that day, we shall roll up the heaven like a written scroll is rolled. as we originated the first creation, so will we bring it back again. this is a binding promise on us which we shall assuredly fulfill.

وَلَقَدْ كَتَبْنَا فِي الزَّبُورِ مِن بَعْدِ الذِّكْرِ أَنَّ الْأَرْضَ يَرِثُهَا عِبَادِيَ الصَّالِحُونَ

و در حقيقت در زبور پس از تورات نوشتيم كه زمين را بندگان شايسته ما به ارث خواهند برد

we have written in the psalms, after the remembrance: `the righteous among my worshipers shall inherit the earth. `

إِنَّ فِي هَذَا لَبَلَاغًا لِّقَوْمٍ عَابِدِينَ

به راستى در اين [امور] براى مردم عبادت پيشه ابلاغى [حقيقى] است

surely, in this is a proclamation to a worshiping nation.

وَمَا أَرْسَلْنَاكَ إِلَّا رَحْمَةً لِّلْعَالَمِينَ

و تو را جز رحمتى براى جهانيان نفرستاديم

we have not sent you (prophet muhammad) except as a mercy to all the worlds.

قُلْ إِنَّمَا يُوحَى إِلَيَّ أَنَّمَا إِلَهُكُمْ إِلَهٌ وَاحِدٌ فَهَلْ أَنتُم مُّسْلِمُونَ

بگو جز اين نيست كه به من وحى می شود كه خداى شما خدايى يگانه است پس آيا مسلمان می شويد

say: `it is revealed to me that your god is one god, do you then surrender? `

فَإِن تَوَلَّوْا فَقُلْ آذَنتُكُمْ عَلَى سَوَاء وَإِنْ أَدْرِي أَقَرِيبٌ أَم بَعِيدٌ مَّا تُوعَدُونَ

پس اگر روى برتافتند بگو به [همه] شما به طور يكسان اعلام كردم و نمی دانم آنچه وعده داده شده ايد آيا نزديك است يا دور

if they turn back, say: `i have warned you all alike, though i cannot tell whether what you are promised is imminent or distant.

إِنَّهُ يَعْلَمُ الْجَهْرَ مِنَ الْقَوْلِ وَيَعْلَمُ مَا تَكْتُمُونَ

[آرى] او سخن آشكار را می داند و آنچه را پوشيده می داريد می داند

he knows your spoken words and what you hide.

وَإِنْ أَدْرِي لَعَلَّهُ فِتْنَةٌ لَّكُمْ وَمَتَاعٌ إِلَى حِينٍ

و نمی دانم شايد آن براى شما آزمايشى و تا چند گاهى [وسيله] برخوردارى باشد

and i do not know if this is a trial for you and an enjoyment for a time. `

قَالَ رَبِّ احْكُم بِالْحَقِّ وَرَبُّنَا الرَّحْمَنُ الْمُسْتَعَانُ عَلَى مَا تَصِفُونَ

گفت پروردگارا [خودت] به حق داورى كن و به رغم آنچه وصف می كنيد پروردگار ما همان بخشايشگر دستگير است

he said: `my lord, judge in truth. our lord is the merciful whose help is ever to be sought against what you describe. `