بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ

به نام خداوند رحمتگر مهربان

In the name of Allah, Most Gracious, Most Merciful

قَدْ أَفْلَحَ الْمُؤْمِنُونَ

به راستى كه مؤمنان رستگار شدند

prosperous are the believers,

الَّذِينَ هُمْ فِي صَلَاتِهِمْ خَاشِعُونَ

همانان كه در نمازشان فروتنند

who are humble in their prayers;

وَالَّذِينَ هُمْ عَنِ اللَّغْوِ مُعْرِضُونَ

و آنان كه از بيهوده رويگردانند

who turn away from idle talk;

وَالَّذِينَ هُمْ لِلزَّكَاةِ فَاعِلُونَ

و آنان كه زكات می پردازند

who give charity,

وَالَّذِينَ هُمْ لِفُرُوجِهِمْ حَافِظُونَ

و كسانى كه پاكدامنند

who guard their privates,

إِلَّا عَلَى أَزْوَاجِهِمْ أوْ مَا مَلَكَتْ أَيْمَانُهُمْ فَإِنَّهُمْ غَيْرُ مَلُومِينَ

مگر در مورد همسرانشان يا كنيزانى كه به دست آورده اند كه در اين صورت بر آنان نكوهشى نيست

except with their wives and what their right hand possess, and then they are not blamed.

فَمَنِ ابْتَغَى وَرَاء ذَلِكَ فَأُوْلَئِكَ هُمُ الْعَادُونَ

پس هر كه فراتر از اين جويد آنان از حد درگذرندگانند

those who seek beyond that are transgressors.

وَالَّذِينَ هُمْ لِأَمَانَاتِهِمْ وَعَهْدِهِمْ رَاعُونَ

و آنان كه امانتها و پيمان خود را رعايت می كنند

(prosperous are those) who preserve their trusts and pledges

وَالَّذِينَ هُمْ عَلَى صَلَوَاتِهِمْ يُحَافِظُونَ

و آنان كه بر نمازهايشان مواظبت می نمايند

and those who observe their prayers.

أُوْلَئِكَ هُمُ الْوَارِثُونَ

آنانند كه خود وارثانند

those are the heirs

الَّذِينَ يَرِثُونَ الْفِرْدَوْسَ هُمْ فِيهَا خَالِدُونَ

همانان كه بهشت را به ارث می برند و در آنجا جاودان می مانند

who will inherit paradise; they shall live there for ever.

وَلَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنسَانَ مِن سُلَالَةٍ مِّن طِينٍ

و به يقين انسان را از عصاره اى از گل آفريديم

we created the human from an essence of clay:

ثُمَّ جَعَلْنَاهُ نُطْفَةً فِي قَرَارٍ مَّكِينٍ

سپس او را [به صورت] نطفه اى در جايگاهى استوار قرار داديم

then we made him, a drop, in a secure receptacle (the womb).

ثُمَّ خَلَقْنَا النُّطْفَةَ عَلَقَةً فَخَلَقْنَا الْعَلَقَةَ مُضْغَةً فَخَلَقْنَا الْمُضْغَةَ عِظَامًا فَكَسَوْنَا الْعِظَامَ لَحْمًا ثُمَّ أَنشَأْنَاهُ خَلْقًا آخَرَ فَتَبَارَكَ اللَّهُ أَحْسَنُ الْخَالِقِينَ

آنگاه نطفه را به صورت علقه درآورديم پس آن علقه را [به صورت] مضغه گردانيديم و آنگاه مضغه را استخوانهايى ساختيم بعد استخوانها را با گوشتى پوشانيديم آنگاه [جنين را در] آفرينشى ديگر پديد آورديم آفرين باد بر خدا كه بهترين آفرينندگان است

then we created of the drop, a clot (of congealed blood) and we created the clot into bitesize tissue, then we created the bitesize tissue into bones, then we clothed the bones with flesh, and then produced it an other creation. blessed is allah, the best of creators!

ثُمَّ إِنَّكُمْ بَعْدَ ذَلِكَ لَمَيِّتُونَ

بعد از اين [مراحل] قطعا خواهيد مرد

after that you shall surely die,

ثُمَّ إِنَّكُمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ تُبْعَثُونَ

آنگاه شما در روز رستاخيز برانگيخته خواهيد شد

and be resurrected on the day of resurrection.

وَلَقَدْ خَلَقْنَا فَوْقَكُمْ سَبْعَ طَرَائِقَ وَمَا كُنَّا عَنِ الْخَلْقِ غَافِلِينَ

و به راستى [ما] بالاى سر شما هفت راه [آسمانى] آفريديم و از [كار] آفرينش غافل نبوده ايم

we have created seven ways above you; of our creation, we are never inattentive.

وَأَنزَلْنَا مِنَ السَّمَاءِ مَاءً بِقَدَرٍ فَأَسْكَنَّاهُ فِي الْأَرْضِ وَإِنَّا عَلَى ذَهَابٍ بِهِ لَقَادِرُونَ

و از آسمان آبى به اندازه [معين] فرود آورديم و آن را در زمين جاى داديم و ما براى از بين بردن آن مسلما تواناييم

we sent down water from the sky in due measure, and lodged it in the earth, and we are able to take it all away.

فَأَنشَأْنَا لَكُم بِهِ جَنَّاتٍ مِّن نَّخِيلٍ وَأَعْنَابٍ لَّكُمْ فِيهَا فَوَاكِهُ كَثِيرَةٌ وَمِنْهَا تَأْكُلُونَ

پس براى شما به وسيله آن باغهايى از درختان خرما و انگور پديدار كرديم كه در آنها براى شما ميوه هاى فراوان است و از آنها می خوريد

with it, we produced for you gardens of palms and vines, yielding abundant fruit for you to eat.

وَشَجَرَةً تَخْرُجُ مِن طُورِ سَيْنَاء تَنبُتُ بِالدُّهْنِ وَصِبْغٍ لِّلْآكِلِينَ

و از طور سينا درختى برمی آيد كه روغن و نان خورشى براى خورندگان است

also, a tree which grows on the tor of sinai and gives oil and relish for its eaters.

وَإِنَّ لَكُمْ فِي الْأَنْعَامِ لَعِبْرَةً نُّسقِيكُم مِّمَّا فِي بُطُونِهَا وَلَكُمْ فِيهَا مَنَافِعُ كَثِيرَةٌ وَمِنْهَا تَأْكُلُونَ

و البته براى شما در دامها[ى گله درس] عبرتى است از [شيرى] كه در شكم آنهاست به شما می نوشانيم و براى شما در آنها سودهاى فراوان است و از آنها می خوريد

in the cattle, too, is a lesson for you. we let you drink of that which is in their bellies, and there are many benefits in them for you, and you eat of them,

وَعَلَيْهَا وَعَلَى الْفُلْكِ تُحْمَلُونَ

و بر آنها و بر كشتيها سوار می شويد

and upon them and on the ships you are carried.

وَلَقَدْ أَرْسَلْنَا نُوحًا إِلَى قَوْمِهِ فَقَالَ يَا قَوْمِ اعْبُدُوا اللَّهَ مَا لَكُم مِّنْ إِلَهٍ غَيْرُهُ أَفَلَا تَتَّقُونَ

و به يقين نوح را به سوى قومش فرستاديم پس [به آنان] گفت اى قوم من خدا را بپرستيد شما را جز او خدايى نيست مگر پروا نداريد

we sent noah to his nation. `worship allah, my nation, ` he said, `for you have no god except he. will you not be cautious? `

فَقَالَ الْمَلَأُ الَّذِينَ كَفَرُوا مِن قَوْمِهِ مَا هَذَا إِلَّا بَشَرٌ مِّثْلُكُمْ يُرِيدُ أَن يَتَفَضَّلَ عَلَيْكُمْ وَلَوْ شَاء اللَّهُ لَأَنزَلَ مَلَائِكَةً مَّا سَمِعْنَا بِهَذَا فِي آبَائِنَا الْأَوَّلِينَ

و اشراف قومش كه كافر بودند گفتند اين [مرد] جز بشرى چون شما نيست می خواهد بر شما برترى جويد و اگر خدا می خواست قطعا فرشتگانى می فرستاد [ما]در ميان پدران نخستين خود چنين [چيزى] نشنيده ايم

the unbelieving assembly of his nation said: `this is but a human like you, who desires to gain superiority over you. had allah willed, he could have sent down angels. we never heard of this among our ancient forefathers.

إِنْ هُوَ إِلَّا رَجُلٌ بِهِ جِنَّةٌ فَتَرَبَّصُوا بِهِ حَتَّى حِينٍ

او نيست جز مردى كه در وى [حال] جنون است پس تا چندى در باره اش دست نگاه داريد

he is nothing else except a man who is mad, so watch him for awhile.

قَالَ رَبِّ انصُرْنِي بِمَا كَذَّبُونِ

[نوح] گفت پروردگارا از آن روى كه دروغزنم خواندند مرا يارى كن

he (noah) said: `lord, help me, for they belie me. `

فَأَوْحَيْنَا إِلَيْهِ أَنِ اصْنَعِ الْفُلْكَ بِأَعْيُنِنَا وَوَحْيِنَا فَإِذَا جَاء أَمْرُنَا وَفَارَ التَّنُّورُ فَاسْلُكْ فِيهَا مِن كُلٍّ زَوْجَيْنِ اثْنَيْنِ وَأَهْلَكَ إِلَّا مَن سَبَقَ عَلَيْهِ الْقَوْلُ مِنْهُمْ وَلَا تُخَاطِبْنِي فِي الَّذِينَ ظَلَمُوا إِنَّهُم مُّغْرَقُونَ

پس به او وحى كرديم كه زير نظر ما و [به] وحى ما كشتى را بساز و چون فرمان ما دررسيد و تنور به فوران آمد پس در آن از هر نوع [حيوانى] دو تا [يكى نر و ديگرى ماده] با خانواده ات بجز كسى از آنان كه حكم [عذاب ] بر او پيشى گرفته است وارد كن در باره كسانى كه ظلم كرده اند با من سخن مگوى زيرا آنها غرق خواهند شد

we said to him: `make the ark under our eye, and our revelation, and then when our command comes and the oven gushes water, take onboard a pair from every kind and your family, except him against whom the decision has already been passed. do not address me concerning those who have done evil; they shall be drowned.

فَإِذَا اسْتَوَيْتَ أَنتَ وَمَن مَّعَكَ عَلَى الْفُلْكِ فَقُلِ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي نَجَّانَا مِنَ الْقَوْمِ الظَّالِمِينَ

و چون تو با آنان كه همراه تواند بر كشتى نشستى بگو ستايش خدايى را كه ما را از [چنگ] گروه ظالمان رهانيد

and when you and all those with you are seated in the ark, say: `praise be to allah who has saved us from the harmdoing nation. `

وَقُل رَّبِّ أَنزِلْنِي مُنزَلًا مُّبَارَكًا وَأَنتَ خَيْرُ الْمُنزِلِينَ

و بگو پروردگارا مرا در جايى پربركت فرود آور [كه] تو نيكترين مهمان نوازانى

and say: `lord, let me land a blessed landing. you are the best of harborers. `

إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَاتٍ وَإِن كُنَّا لَمُبْتَلِينَ

در حقيقت در اين [ماجرا] عبرتهايى است و قطعا ما آزمايش كننده بوديم

surely, in that are signs, and surely we will put (nations) to the test.

ثُمَّ أَنشَأْنَا مِن بَعْدِهِمْ قَرْنًا آخَرِينَ

سپس بعد از آنان نسل[هايى] ديگر پديد آورديم

then we produced after them another generation

فَأَرْسَلْنَا فِيهِمْ رَسُولًا مِنْهُمْ أَنِ اعْبُدُوا اللَّهَ مَا لَكُم مِّنْ إِلَهٍ غَيْرُهُ أَفَلَا تَتَّقُونَ

و در ميانشان پيامبرى از خودشان روانه كرديم كه خدا را بپرستيد جز او براى شما معبودى نيست آيا سر پرهيزگارى نداريد

and we sent to them a messenger from themselves, saying: `worship allah, for you have no god except he. will you not be cautious? `

وَقَالَ الْمَلَأُ مِن قَوْمِهِ الَّذِينَ كَفَرُوا وَكَذَّبُوا بِلِقَاء الْآخِرَةِ وَأَتْرَفْنَاهُمْ فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا مَا هَذَا إِلَّا بَشَرٌ مِّثْلُكُمْ يَأْكُلُ مِمَّا تَأْكُلُونَ مِنْهُ وَيَشْرَبُ مِمَّا تَشْرَبُونَ

و اشراف قومش كه كافر شده و ديدار آخرت را دروغ پنداشته بودند و در زندگى دنيا آنان را مرفه ساخته بوديم گفتند اين [مرد] جز بشرى چون شما نيست از آنچه می خوريد می خورد و از آنچه می نوشيد می نوشد

the unbelieving assembly of his nation, who belied the encounter of the everlasting life, and on whom we had bestowed ease in this life, said: `this is but a human like yourselves; he eats of what you eat and drinks of what you drink.

وَلَئِنْ أَطَعْتُم بَشَرًا مِثْلَكُمْ إِنَّكُمْ إِذًا لَّخَاسِرُونَ

و اگر بشرى مثل خودتان را اطاعت كنيد در آن صورت قطعا زيانكار خواهيد بود

if you obey a mortal like yourselves, you shall be lost.

أَيَعِدُكُمْ أَنَّكُمْ إِذَا مِتُّمْ وَكُنتُمْ تُرَابًا وَعِظَامًا أَنَّكُم مُّخْرَجُونَ

آيا به شما وعده می دهد كه وقتى مرديد و خاك و استخوان شديد [باز] شما [از گور زنده] بيرون آورده می شويد

what, does he promise you that when you are dead and turned to dust and bones, you will be brought forth?

هَيْهَاتَ هَيْهَاتَ لِمَا تُوعَدُونَ

وه چه دور است آنچه كه وعده داده می شويد

after, after with that which you are promised!

إِنْ هِيَ إِلَّا حَيَاتُنَا الدُّنْيَا نَمُوتُ وَنَحْيَا وَمَا نَحْنُ بِمَبْعُوثِينَ

جز اين زندگانى دنياى ما چيزى نيست می ميريم و زندگى می كنيم و ديگر برانگيخته نخواهيم شد

there is nothing but our present life; we die, and we live, and we shall not be resurrected.

إِنْ هُوَ إِلَّا رَجُلٌ افْتَرَى عَلَى اللَّهِ كَذِبًا وَمَا نَحْنُ لَهُ بِمُؤْمِنِينَ

او جز مردى كه بر خدا دروغ می بندد نيست و ما به او اعتقاد نداريم

he is nothing but a man who has forged against allah a lie, we will never believe him. `

قَالَ رَبِّ انصُرْنِي بِمَا كَذَّبُونِ

گفت پروردگارا از آن روى كه مرا دروغزن خواندند ياريم كن

he said: `help me, lord, they belie me. `

قَالَ عَمَّا قَلِيلٍ لَيُصْبِحُنَّ نَادِمِينَ

فرمود به زودى سخت پشيمان خواهند شد

he replied: `before long, by the morning, they shall be remorseful. `

فَأَخَذَتْهُمُ الصَّيْحَةُ بِالْحَقِّ فَجَعَلْنَاهُمْ غُثَاء فَبُعْدًا لِّلْقَوْمِ الظَّالِمِينَ

پس فرياد [مرگبار] آنان را به حق فرو گرفت و آنها را [چون] خاشاكى كه بر آب افتد گردانيديم دور باد [از رحمت خدا] گروه ستمكاران

and the cry seized them in justice and we made them withered. so begone with the harmdoing nation.

ثُمَّ أَنشَأْنَا مِن بَعْدِهِمْ قُرُونًا آخَرِينَ

آنگاه پس از آنان نسلهاى ديگرى پديد آورديم

after them we produced other generations

مَا تَسْبِقُ مِنْ أُمَّةٍ أَجَلَهَا وَمَا يَسْتَأْخِرُونَ

هيچ امتى نه از اجل خود پيشى می گيرد و نه باز پس می ماند

no nation outstrips its term, nor do they put it back.

ثُمَّ أَرْسَلْنَا رُسُلَنَا تَتْرَا كُلَّ مَا جَاء أُمَّةً رَّسُولُهَا كَذَّبُوهُ فَأَتْبَعْنَا بَعْضَهُم بَعْضًا وَجَعَلْنَاهُمْ أَحَادِيثَ فَبُعْدًا لِّقَوْمٍ لَّا يُؤْمِنُونَ

باز فرستادگان خود را پياپى روانه كرديم هر بار براى [هدايت] امتى پيامبرش آمد او را تكذيب كردند پس [ما امتهاى سركش را] يكى پس از ديگرى آورديم و آنها را مايه عبرت [و زبانزد مردم] گردانيديم دور باد [از رحمت خدا] مردمى كه ايمان نمی آورند

then we sent our messengers in succession. yet whenever its messenger came to a nation they belied him, so we made them follow others, and we made them but as tales, so begone the nation who did not believe!

ثُمَّ أَرْسَلْنَا مُوسَى وَأَخَاهُ هَارُونَ بِآيَاتِنَا وَسُلْطَانٍ مُّبِينٍ

سپس موسى و برادرش هارون را با آيات خود و حجتى آشكار فرستاديم

then we sent moses and his brother aaron with our signs and clear authority

إِلَى فِرْعَوْنَ وَمَلَئِهِ فَاسْتَكْبَرُوا وَكَانُوا قَوْمًا عَالِينَ

به سوى فرعون و سران [قوم] او ولى تكبر نمودند و مردمى گردنكش بودند

to pharaoh and his council, but they were very proud, and they were a tyrannical nation.

فَقَالُوا أَنُؤْمِنُ لِبَشَرَيْنِ مِثْلِنَا وَقَوْمُهُمَا لَنَا عَابِدُونَ

پس گفتند آيا به دو بشر كه مثل خود ما هستند و طايفه آنها بندگان ما می باشند ايمان بياوريم

`what! ` they said, `are we to believe in two mortals like us, whose nation are our worshipers? `

فَكَذَّبُوهُمَا فَكَانُوا مِنَ الْمُهْلَكِينَ

در نتيجه آن دو را دروغزن خواندند پس از زمره هلاك شدگان گشتند

so they belied them, and they were among the destroyed.

وَلَقَدْ آتَيْنَا مُوسَى الْكِتَابَ لَعَلَّهُمْ يَهْتَدُونَ

و به يقين ما به موسى كتاب [آسمانى] داديم باشد كه آنان به راه راست روند

and we gave moses the book, in order that they might be guided.

وَجَعَلْنَا ابْنَ مَرْيَمَ وَأُمَّهُ آيَةً وَآوَيْنَاهُمَا إِلَى رَبْوَةٍ ذَاتِ قَرَارٍ وَمَعِينٍ

و پسر مريم و مادرش را نشانه اى گردانيديم و آن دو را در سرزمين بلندى كه جاى زيست و [داراى] آب زلال بود جاى داديم

we made the son of mary and his mother a sign, and gave them a refuge on a hillside where there was a hollow and a spring.

يَا أَيُّهَا الرُّسُلُ كُلُوا مِنَ الطَّيِّبَاتِ وَاعْمَلُوا صَالِحًا إِنِّي بِمَا تَعْمَلُونَ عَلِيمٌ

اى پيامبران از چيزهاى پاكيزه بخوريد و كار شايسته كنيد كه من به آنچه انجام می دهيد دانايم

messengers! eat of that which is good and do good deeds; i have knowledge of the things you do.

وَإِنَّ هَذِهِ أُمَّتُكُمْ أُمَّةً وَاحِدَةً وَأَنَا رَبُّكُمْ فَاتَّقُونِ

و در حقيقت اين امت شماست كه امتى يگانه است و من پروردگار شمايم پس از من پروا داريد

your nation is but one nation, and i am your lord, therefore fear me.

فَتَقَطَّعُوا أَمْرَهُم بَيْنَهُمْ زُبُرًا كُلُّ حِزْبٍ بِمَا لَدَيْهِمْ فَرِحُونَ

تا كار [دين]شان را ميان خود قطعه قطعه كردند [و] دسته دسته شدند هر دسته اى به آنچه نزدشان بود دل خوش كردند

yet they have split their affairs between themselves into sects, each rejoicing in what it has.

فَذَرْهُمْ فِي غَمْرَتِهِمْ حَتَّى حِينٍ

پس آنها را در ورطه گمراهی شان تا چندى واگذار

leave them in their perplexity for a time.

أَيَحْسَبُونَ أَنَّمَا نُمِدُّهُم بِهِ مِن مَّالٍ وَبَنِينَ

آيا می پندارند كه آنچه از مال و پسران كه بديشان مدد می دهيم

do they think that in giving them wealth and children

نُسَارِعُ لَهُمْ فِي الْخَيْرَاتِ بَل لَّا يَشْعُرُونَ

[از آن روى است كه] می خواهيم به سودشان در خيرات شتاب ورزيم [نه] بلكه نمی فهمند

we hasten in good works for them? no, they are not aware.

إِنَّ الَّذِينَ هُم مِّنْ خَشْيَةِ رَبِّهِم مُّشْفِقُونَ

در حقيقت كسانى كه از بيم پروردگارشان هراسانند

those who tremble in fear of their lord,

وَالَّذِينَ هُم بِآيَاتِ رَبِّهِمْ يُؤْمِنُونَ

و كسانى كه به نشانه هاى پروردگارشان ايمان می آورند

who believe in the verses of their lord;

وَالَّذِينَ هُم بِرَبِّهِمْ لَا يُشْرِكُونَ

و آنان كه به پروردگارشان شرك نمی آورند

who associate none with their lord,

وَالَّذِينَ يُؤْتُونَ مَا آتَوا وَّقُلُوبُهُمْ وَجِلَةٌ أَنَّهُمْ إِلَى رَبِّهِمْ رَاجِعُونَ

و كسانى كه آنچه را دادند [در راه خدا] می دهند در حالى كه دلهايشان ترسان است [و می دانند] كه به سوى پروردگارشان بازخواهند گشت

who give what they give, with their hearts quaking, that they will return to their lord:

أُوْلَئِكَ يُسَارِعُونَ فِي الْخَيْرَاتِ وَهُمْ لَهَا سَابِقُونَ

آنانند كه در كارهاى نيك شتاب می ورزند و آنانند كه در انجام آنها سبقت می جويند

those, hasten in good works, outracing to them.

وَلَا نُكَلِّفُ نَفْسًا إِلَّا وُسْعَهَا وَلَدَيْنَا كِتَابٌ يَنطِقُ بِالْحَقِّ وَهُمْ لَا يُظْلَمُونَ

و هيچ كس را جز به قدر توانش تكليف نمی كنيم و نزد ما كتابى است كه به حق سخن می گويد و آنان مورد ستم قرار نخواهند گرفت

we charge no soul with more than it can bear. we have a book with us which speaks the truth, and they shall not be wronged.

بَلْ قُلُوبُهُمْ فِي غَمْرَةٍ مِّنْ هَذَا وَلَهُمْ أَعْمَالٌ مِن دُونِ ذَلِكَ هُمْ لَهَا عَامِلُونَ

[نه] بلكه دلهاى آنان از اين [حقيقت] در غفلت است و آنان غير از اين [گناهان] كردارهايى [ديگر] دارند كه به انجام آن مبادرت می ورزند

but their hearts are in ignorance of this (koran); and they have deeds besides that which they are doing.

حَتَّى إِذَا أَخَذْنَا مُتْرَفِيهِم بِالْعَذَابِ إِذَا هُمْ يَجْأَرُونَ

تا وقتى خوشگذرانان آنها را به عذاب گرفتار ساختيم بناگاه به زارى درمی آيند

but when we seize with the punishment those of them that live in ease, they groan.

لَا تَجْأَرُوا الْيَوْمَ إِنَّكُم مِّنَّا لَا تُنصَرُونَ

امروز زارى مكنيد كه قطعا شما از جانب ما يارى نخواهيد شد

(we shall say): `do not groan today, surely you shall receive no help from us. `

قَدْ كَانَتْ آيَاتِي تُتْلَى عَلَيْكُمْ فَكُنتُمْ عَلَى أَعْقَابِكُمْ تَنكِصُونَ

در حقيقت آيات من بر شما خوانده می شد و شما بوديد كه همواره به قهقرا می رفتيد

my verses were recited to you, but you turned upon your heels,

مُسْتَكْبِرِينَ بِهِ سَامِرًا تَهْجُرُونَ

در حالى كه از [پذيرفتن] آن تكبر می ورزيديد و شب هنگام [در محافل خود] بدگويى می كرديد

being proud against it, talking foolishness by night.

أَفَلَمْ يَدَّبَّرُوا الْقَوْلَ أَمْ جَاءهُم مَّا لَمْ يَأْتِ آبَاءهُمُ الْأَوَّلِينَ

آيا در [عظمت] اين سخن نينديشيده اند يا چيزى براى آنان آمده كه براى پدران پيشين آنها نيامده است

should they not think upon the saying? or, did anything come upon them that had not come upon their ancient forefathers?

أَمْ لَمْ يَعْرِفُوا رَسُولَهُمْ فَهُمْ لَهُ مُنكِرُونَ

يا پيامبر خود را [درست] نشناخته و [لذا] به انكار او پرداخته اند

or, is it because they do not recognize their messenger that they denied him?

أَمْ يَقُولُونَ بِهِ جِنَّةٌ بَلْ جَاءهُم بِالْحَقِّ وَأَكْثَرُهُمْ لِلْحَقِّ كَارِهُونَ

يا می گويند او جنونى دارد [نه] بلكه [او] حق را براى ايشان آورده و[لى] بيشترشان حقيقت را خوش ندارند

do they say he is mad! no, he came to them with the truth, but most of them hate the truth.

وَلَوِ اتَّبَعَ الْحَقُّ أَهْوَاءهُمْ لَفَسَدَتِ السَّمَاوَاتُ وَالْأَرْضُ وَمَن فِيهِنَّ بَلْ أَتَيْنَاهُم بِذِكْرِهِمْ فَهُمْ عَن ذِكْرِهِم مُّعْرِضُونَ

و اگر حق از هوسهاى آنها پيروى می كرد قطعا آسمانها و زمين و هر كه در آنهاست تباه می شد [نه] بلكه يادنامه شان را به آنان داده ايم ولى آنها از [پيروى] يادنامه خود رويگردانند

had the truth followed their fancies, the heavens, the earth, and all who live in them would have surely been corrupted. no, we brought them their remembrance; but from their remembrance they turn away.

أَمْ تَسْأَلُهُمْ خَرْجًا فَخَرَاجُ رَبِّكَ خَيْرٌ وَهُوَ خَيْرُ الرَّازِقِينَ

يا از ايشان مزدى مطالبه می كنى و مزد پروردگارت بهتر است و اوست كه بهترين روزی دهندگان است

or, do you ask a tribute from them? your lord`s tribute is better. he is the best of providers.

وَإِنَّكَ لَتَدْعُوهُمْ إِلَى صِرَاطٍ مُّسْتَقِيمٍ

و در حقيقت اين تويى كه جدا آنها را به راه راست می خوانى

indeed you are calling them to a straight path,

وَإِنَّ الَّذِينَ لَا يُؤْمِنُونَ بِالْآخِرَةِ عَنِ الصِّرَاطِ لَنَاكِبُونَ

و به راستى كسانى كه به آخرت ايمان ندارند از راه [درست] سخت منحرفند

but those who disbelieve in the everlasting life deviate from the path.

وَلَوْ رَحِمْنَاهُمْ وَكَشَفْنَا مَا بِهِم مِّن ضُرٍّ لَّلَجُّوا فِي طُغْيَانِهِمْ يَعْمَهُونَ

و اگر ايشان را ببخشاييم و آنچه از صدمه بر آنان [وارد آمده] است برطرف كنيم در طغيان خود كوردلانه اصرار می ورزند

if we had mercy on them and removed their afflictions, they would still persist in their insolence, blindly wandering.

وَلَقَدْ أَخَذْنَاهُم بِالْعَذَابِ فَمَا اسْتَكَانُوا لِرَبِّهِمْ وَمَا يَتَضَرَّعُونَ

و به راستى ايشان را به عذاب گرفتار كرديم و[لى] نسبت به پروردگارشان فروتنى نكردند و به زارى درنيامدند

already we have seized them with the punishment, but they neither humbled themselves to their lord, nor did they beseech him,

حَتَّى إِذَا فَتَحْنَا عَلَيْهِم بَابًا ذَا عَذَابٍ شَدِيدٍ إِذَا هُمْ فِيهِ مُبْلِسُونَ

تا وقتى كه درى از عذاب دردناك بر آنان گشوديم بناگاه ايشان در آن [حال] نوميد شدند

when we opened on them a gate of severe punishment, they utterly despaired.

وَهُوَ الَّذِي أَنشَأَ لَكُمُ السَّمْعَ وَالْأَبْصَارَ وَالْأَفْئِدَةَ قَلِيلًا مَّا تَشْكُرُونَ

و اوست آن كس كه براى شما گوش و چشم و دل پديد آورد چه اندك سپاسگزاريد

it was he who produced for you hearing, eyes, and hearts, yet little is that you thank.

وَهُوَ الَّذِي ذَرَأَكُمْ فِي الْأَرْضِ وَإِلَيْهِ تُحْشَرُونَ

و اوست آن كس كه شما را در زمين پديد آورد و به سوى اوست كه گرد آورده خواهيد شد

it was he who scattered you on the earth, and before him you shall be gathered.

وَهُوَ الَّذِي يُحْيِي وَيُمِيتُ وَلَهُ اخْتِلَافُ اللَّيْلِ وَالنَّهَارِ أَفَلَا تَعْقِلُونَ

و اوست آن كس كه زنده می كند و می ميراند و اختلاف شب و روز از اوست مگر نمی انديشيد

it is he who revives and makes to die, and to him belong the alternation of the night and the day. will you not understand!

بَلْ قَالُوا مِثْلَ مَا قَالَ الْأَوَّلُونَ

[نه] بلكه آنان [نيز] مثل آنچه پيشينيان گفته بودند گفتند

no, but they said what the ancients said before them:

قَالُوا أَئِذَا مِتْنَا وَكُنَّا تُرَابًا وَعِظَامًا أَئِنَّا لَمَبْعُوثُونَ

گفتند آيا چون بميريم و خاك و استخوان شويم آيا واقعا باز ما زنده خواهيم شد

`when we are dead and become dust and bones shall we be resurrected?

لَقَدْ وُعِدْنَا نَحْنُ وَآبَاؤُنَا هَذَا مِن قَبْلُ إِنْ هَذَا إِلَّا أَسَاطِيرُ الْأَوَّلِينَ

درست همين را قبلا به ما و پدرانمان وعده دادند اين جز افسانه هاى پيشينيان [چيزى] نيست

we and our fathers have been promised this before. it is but of the ancients` fictitious tales. `

قُل لِّمَنِ الْأَرْضُ وَمَن فِيهَا إِن كُنتُمْ تَعْلَمُونَ

بگو اگر می دانيد [بگوييد] زمين و هر كه در آن است به چه كسى تعلق دارد

say: "if you have knowledge, `to whom belongs the earth? ` and, `whoever is in it? `"

سَيَقُولُونَ لِلَّهِ قُلْ أَفَلَا تَذَكَّرُونَ

خواهند گفت به خدا بگو آيا عبرت نمی گيريد

they will say: `to allah. ` say: `then will you not remember! `

قُلْ مَن رَّبُّ السَّمَاوَاتِ السَّبْعِ وَرَبُّ الْعَرْشِ الْعَظِيمِ

بگو پروردگار آسمانهاى هفتگانه و پروردگار عرش بزرگ كيست

say: `who is the lord of the seven heavens, and of the great throne? `

سَيَقُولُونَ لِلَّهِ قُلْ أَفَلَا تَتَّقُونَ

خواهند گفت خدا بگو آيا پرهيزگارى نمی كنيد

they will say: `allah, ` say: `will you not be cautious? `

قُلْ مَن بِيَدِهِ مَلَكُوتُ كُلِّ شَيْءٍ وَهُوَ يُجِيرُ وَلَا يُجَارُ عَلَيْهِ إِن كُنتُمْ تَعْلَمُونَ

بگو فرمانروايى هر چيزى به دست كيست و اگر می دانيد [كيست آنكه] او پناه می دهد و در پناه كسى نمی رود

say: `in whose hands is the kingdom of all things, he protects, and none protects against him, if you have knowledge! `

سَيَقُولُونَ لِلَّهِ قُلْ فَأَنَّى تُسْحَرُونَ

خواهند گفت خدا بگو پس چگونه دستخوش افسون شده ايد

`allah, ` they will reply. say: `how then can you be so bewitched? `

بَلْ أَتَيْنَاهُم بِالْحَقِّ وَإِنَّهُمْ لَكَاذِبُونَ

[نه] بلكه حقيقت را بر ايشان آورديم و قطعا آنان دروغگويند

no, we have brought the truth to them, but they are liars.

مَا اتَّخَذَ اللَّهُ مِن وَلَدٍ وَمَا كَانَ مَعَهُ مِنْ إِلَهٍ إِذًا لَّذَهَبَ كُلُّ إِلَهٍ بِمَا خَلَقَ وَلَعَلَا بَعْضُهُمْ عَلَى بَعْضٍ سُبْحَانَ اللَّهِ عَمَّا يَصِفُونَ

خدا فرزندى اختيار نكرده و با او معبودى [ديگر] نيست و اگر جز اين بودقطعا هر خدايى آنچه را آفريده [بود] باخود می برد و حتما بعضى از آنان بر بعضى ديگر تفوق می جستند منزه است خدا از آنچه وصف می كنند

allah has not taken to himself any son, there is no other god with him. were this otherwise each god would have taken that which he created, and some of them would have risen above others; exalted is allah beyond that they describe!

عَالِمِ الْغَيْبِ وَالشَّهَادَةِ فَتَعَالَى عَمَّا يُشْرِكُونَ

داناى نهان و آشكار و برتر است از آنچه [با او] شريك می گردانند

(he is) the knower of the unseen and the seen, high exalted be he above that they associate.

قُل رَّبِّ إِمَّا تُرِيَنِّي مَا يُوعَدُونَ

بگو پروردگارا اگر آنچه را كه [از عذاب] به آنان وعده داده شده است به من نشان دهى

say: `lord, if you should show me that which they are promised,

رَبِّ فَلَا تَجْعَلْنِي فِي الْقَوْمِ الظَّالِمِينَ

پروردگارا پس مرا در ميان قوم ستمكار قرار مده

o my lord, do not put me among the harmdoing people. `

وَإِنَّا عَلَى أَن نُّرِيَكَ مَا نَعِدُهُمْ لَقَادِرُونَ

و به راستى كه ما تواناييم كه آنچه را به آنان وعده داده ايم بر تو بنمايانيم

indeed, we are able to show you that which we promised them.

ادْفَعْ بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ السَّيِّئَةَ نَحْنُ أَعْلَمُ بِمَا يَصِفُونَ

بدى را به شيوه اى نيكو دفع كن ما به آنچه وصف می كنند داناتريم

repel evil with that which is better. we know that which they describe.

وَقُل رَّبِّ أَعُوذُ بِكَ مِنْ هَمَزَاتِ الشَّيَاطِينِ

و بگو پروردگارا از وسوسه هاى شيطانها به تو پناه می برم

and say: `o my lord, i seek refuge in you from evil suggestions of the satans.

وَأَعُوذُ بِكَ رَبِّ أَن يَحْضُرُونِ

و پروردگارا از اينكه [آنها] به پيش من حاضر شوند به تو پناه می برم

o my lord, i seek refuge in you lest they attend me. `

حَتَّى إِذَا جَاء أَحَدَهُمُ الْمَوْتُ قَالَ رَبِّ ارْجِعُونِ

تا آنگاه كه مرگ يكى از ايشان فرا رسد می گويد پروردگارا مرا بازگردانيد

until, when death comes to one of them he says: `my lord, let me go back,

لَعَلِّي أَعْمَلُ صَالِحًا فِيمَا تَرَكْتُ كَلَّا إِنَّهَا كَلِمَةٌ هُوَ قَائِلُهَا وَمِن وَرَائِهِم بَرْزَخٌ إِلَى يَوْمِ يُبْعَثُونَ

شايد من در آنچه وانهاده ام كار نيكى انجام دهم نه چنين است اين سخنى است كه او گوينده آن است و پشاپيش آنان برزخى است تا روزى كه برانگيخته خواهند شد

that i should do righteousness in that i forsook. ` no! it is only a word which he will speak. behind them there shall stand a barrier till the day that they shall be resurrected.

فَإِذَا نُفِخَ فِي الصُّورِ فَلَا أَنسَابَ بَيْنَهُمْ يَوْمَئِذٍ وَلَا يَتَسَاءلُونَ

پس آنگاه كه در صور دميده شود [ديگر] ميانشان نسبت خويشاوندى وجود ندارد و از [حال] يكديگر نمی پرسند

and when the horn is blown, on that day their ties of kindred shall be no more, nor will they ask each other.

فَمَن ثَقُلَتْ مَوَازِينُهُ فَأُوْلَئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ

پس كسانى كه كفه ميزان [اعمال] آنان سنگين باشد ايشان رستگارانند

those whose scales are heavy shall prosper,

وَمَنْ خَفَّتْ مَوَازِينُهُ فَأُوْلَئِكَ الَّذِينَ خَسِرُوا أَنفُسَهُمْ فِي جَهَنَّمَ خَالِدُونَ

و كسانى كه كفه ميزان [اعمال]شان سبك باشد آنان به خويشتن زيان زده [و] هميشه در جهنم می مانند

but those whose scales are light shall forfeit their souls and live in gehenna (hell) for ever.

تَلْفَحُ وُجُوهَهُمُ النَّارُ وَهُمْ فِيهَا كَالِحُونَ

آتش چهره آنها را می سوزاند و آنان در آنجا ترش رويند

the fire lashes their faces and therein are shriveled lips.

أَلَمْ تَكُنْ آيَاتِي تُتْلَى عَلَيْكُمْ فَكُنتُم بِهَا تُكَذِّبُونَ

آيا آيات من بر شما خوانده نمی شد و [همواره] آن را مورد تكذيب قرار نمی داديد

(we shall say): `were my verses not recited to you, and did you not belie them? `

قَالُوا رَبَّنَا غَلَبَتْ عَلَيْنَا شِقْوَتُنَا وَكُنَّا قَوْمًا ضَالِّينَ

می گويند پروردگارا شقاوت ما بر ما چيره شد و ما مردمى گمراه بوديم

`lord, ` they will reply, `adversity prevailed over us and we were erring.

رَبَّنَا أَخْرِجْنَا مِنْهَا فَإِنْ عُدْنَا فَإِنَّا ظَالِمُونَ

پروردگارا ما را از اينجا بيرون بر پس اگر باز هم [به بدى] برگشتيم در آن صورت ستمگر خواهيم بود

our lord, bring us out of it. if we return (to sin), then we shall indeed be harmdoers. `

قَالَ اخْسَؤُوا فِيهَا وَلَا تُكَلِّمُونِ

می فرمايد [برويد] در آن گم شويد و با من سخن مگوييد

he will say: `slink there in it and do not speak to me. `

إِنَّهُ كَانَ فَرِيقٌ مِّنْ عِبَادِي يَقُولُونَ رَبَّنَا آمَنَّا فَاغْفِرْ لَنَا وَارْحَمْنَا وَأَنتَ خَيْرُ الرَّاحِمِينَ

در حقيقت دسته اى از بندگان من بودند كه می گفتند پروردگارا ايمان آورديم بر ما ببخشاى و به ما رحم كن [كه] تو بهترين مهربانى

among my worshipers there were a party who said: "lord, we believed. forgive us and have mercy on us: you are the best of the merciful."

فَاتَّخَذْتُمُوهُمْ سِخْرِيًّا حَتَّى أَنسَوْكُمْ ذِكْرِي وَكُنتُم مِّنْهُمْ تَضْحَكُونَ

و شما آنان [=مؤمنان] را به ريشخند گرفتيد تا [با اين كار] ياد مرا از خاطرتان بردند و شما بر آنان می خنديديد

but you took them for laughingstock, mocking at them, until they caused you to forget my remembrance.

إِنِّي جَزَيْتُهُمُ الْيَوْمَ بِمَا صَبَرُوا أَنَّهُمْ هُمُ الْفَائِزُونَ

من [هم] امروز به [پاس] آنكه صبر كردند بدانان پاداش دادم آرى ايشانند كه رستگارانند

today i shall recompense them for their patience, for it is they that have won.

قَالَ كَمْ لَبِثْتُمْ فِي الْأَرْضِ عَدَدَ سِنِينَ

می فرمايد چه مدت به عدد سالها در زمين مانديد

and he will ask: `how many years did you live on earth? `

قَالُوا لَبِثْنَا يَوْمًا أَوْ بَعْضَ يَوْمٍ فَاسْأَلْ الْعَادِّينَ

می گويند يك روز يا پاره اى از يك روز مانديم از شما گران [خود] بپرس

they will reply: `a day, or part of a day; ask those who have kept count. `

قَالَ إِن لَّبِثْتُمْ إِلَّا قَلِيلًا لَّوْ أَنَّكُمْ كُنتُمْ تَعْلَمُونَ

می فرمايد جز اندكى درنگ نكرديد كاش شما می دانستيد

he will say: `you have tarried a little, did you know?

أَفَحَسِبْتُمْ أَنَّمَا خَلَقْنَاكُمْ عَبَثًا وَأَنَّكُمْ إِلَيْنَا لَا تُرْجَعُونَ

آيا پنداشتيد كه شما را بيهوده آفريده ايم و اينكه شما به سوى ما بازگردانيده نمی شويد

did you think that we had created you only for play, and that you would never be returned to us? `

فَتَعَالَى اللَّهُ الْمَلِكُ الْحَقُّ لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ رَبُّ الْعَرْشِ الْكَرِيمِ

پس والاست خدا فرمانرواى برحق خدايى جز او نيست [اوست] پروردگار عرش گرانمايه

high exalted be allah, the king, the truth. there is no god except he, the lord of the noble throne.

وَمَن يَدْعُ مَعَ اللَّهِ إِلَهًا آخَرَ لَا بُرْهَانَ لَهُ بِهِ فَإِنَّمَا حِسَابُهُ عِندَ رَبِّهِ إِنَّهُ لَا يُفْلِحُ الْكَافِرُونَ

و هر كس با خدا معبود ديگرى بخواند براى آن برهانى نخواهد داشت و حسابش فقط با پروردگارش می باشد در حقيقت كافران رستگار نمی شوند

whosoever calls upon another god, other than allah, having no proof his reckoning will be with his lord. the unbelievers shall never prosper.

وَقُل رَّبِّ اغْفِرْ وَارْحَمْ وَأَنتَ خَيْرُ الرَّاحِمِينَ

و بگو پروردگارا ببخشاى و رحمت كن [كه] تو بهترين بخشايندگانى

and say: `my lord, forgive and have mercy, for you are the best of the merciful. `