بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ

به نام خداوند رحمتگر مهربان

In the name of Allah, Most Gracious, Most Merciful

حم

حاء ميم

hameem.

تَنزِيلُ الْكِتَابِ مِنَ اللَّهِ الْعَزِيزِ الْعَلِيمِ

فرو فرستادن اين كتاب از جانب خداى ارجمند داناست

the sending down of the book is from allah, the almighty, the knower.

غَافِرِ الذَّنبِ وَقَابِلِ التَّوْبِ شَدِيدِ الْعِقَابِ ذِي الطَّوْلِ لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ إِلَيْهِ الْمَصِيرُ

[كه] گناه بخش و توبه پذير [و] سخت كيفر [و] فراخ نعمت است خدايى جز او نيست بازگشت به سوى اوست

the forgiver of sins and the acceptor of repentance. stern in retribution, the bountiful, there is no god except he and to him is the arrival.

مَا يُجَادِلُ فِي آيَاتِ اللَّهِ إِلَّا الَّذِينَ كَفَرُوا فَلَا يَغْرُرْكَ تَقَلُّبُهُمْ فِي الْبِلَادِ

جز آنهايى كه كفر ورزيدند [كسى] در آيات خدا ستيزه نمی كند پس رفت و آمدشان در شهرها تو را دستخوش فريب نگرداند

none but the unbelievers dispute concerning the verses of allah. so do not be deluded by their going to and fro in the land.

كَذَّبَتْ قَبْلَهُمْ قَوْمُ نُوحٍ وَالْأَحْزَابُ مِن بَعْدِهِمْ وَهَمَّتْ كُلُّ أُمَّةٍ بِرَسُولِهِمْ لِيَأْخُذُوهُ وَجَادَلُوا بِالْبَاطِلِ لِيُدْحِضُوا بِهِ الْحَقَّ فَأَخَذْتُهُمْ فَكَيْفَ كَانَ عِقَابِ

پيش از اينان قوم نوح و بعد از آنان دسته هاى مخالف [ديگر] به تكذيب پرداختند و هر امتى آهنگ فرستاده خود را كردند تا او را بگيرند و به [وسيله] باطل جدال نمودند تا حقيقت را با آن پايمال كنند پس آنان را فرو گرفتم آيا چگونه بود كيفر من

the nation of noah before them belied, and so did the parties after them. every nation strove against their messenger to seize him, disputing with false arguments to refute the truth. then i seized them, how was my punishment!

وَكَذَلِكَ حَقَّتْ كَلِمَتُ رَبِّكَ عَلَى الَّذِينَ كَفَرُوا أَنَّهُمْ أَصْحَابُ النَّارِ

و بدين سان فرمان پروردگارت در باره كسانى كه كفر ورزيده بودند به حقيقت پيوست كه ايشان همدمان آتش خواهند بود

and so it is that the word of your lord shall be realized against the unbelievers they are the inhabitants of the fire.

الَّذِينَ يَحْمِلُونَ الْعَرْشَ وَمَنْ حَوْلَهُ يُسَبِّحُونَ بِحَمْدِ رَبِّهِمْ وَيُؤْمِنُونَ بِهِ وَيَسْتَغْفِرُونَ لِلَّذِينَ آمَنُوا رَبَّنَا وَسِعْتَ كُلَّ شَيْءٍ رَّحْمَةً وَعِلْمًا فَاغْفِرْ لِلَّذِينَ تَابُوا وَاتَّبَعُوا سَبِيلَكَ وَقِهِمْ عَذَابَ الْجَحِيمِ

كسانى كه عرش [خدا] را حمل می كنند و آنها كه پيرامون آنند به سپاس پروردگارشان تسبيح می گويند و به او ايمان دارند و براى كسانى كه گرويده اند طلب آمرزش می كنند پروردگارا رحمت و دانش [تو بر] هر چيز احاطه دارد كسانى را كه توبه كرده و راه تو را دنبال كرده اند ببخش و آنها را از عذاب آتش نگاه دار

those who bear the throne and those around it exalt with the praise of their lord and believe in him. they ask forgiveness for the believers (saying): `our lord, you embrace all things in mercy and knowledge. forgive those who repent and follow your way. shield them against the punishment of hell.

‏رَبَّنَا وَأَدْخِلْهُمْ جَنَّاتِ عَدْنٍ الَّتِي وَعَدتَّهُم وَمَن صَلَحَ مِنْ آبَائِهِمْ وَأَزْوَاجِهِمْ وَذُرِّيَّاتِهِمْ إِنَّكَ أَنتَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ

پروردگارا آنان را در باغهاى جاويد كه وعده شان داده اى با هر كه از پدران و همسران و فرزندانشان كه به صلاح آمده اند داخل كن زيرا تو خود ارجمند و حكيمى

admit them, our lord, to the gardens of eden which you have promised them, together with those who were righteous among their fathers, their wives, and their offspring. you are the almighty, the wise,

وَقِهِمُ السَّيِّئَاتِ وَمَن تَقِ السَّيِّئَاتِ يَوْمَئِذٍ فَقَدْ رَحِمْتَهُ وَذَلِكَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ

و آنان را از بديها نگاه دار و هر كه را در آن روز از بديها حفظ كنى البته رحمتش كرده اى و اين همان كاميابى بزرگ است

‏ and guard them against all evil deeds. whosoever you guarded against evil deeds on that day, surely, you have had mercy upon them, and that is indeed the mighty triumph. `

إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا يُنَادَوْنَ لَمَقْتُ اللَّهِ أَكْبَرُ مِن مَّقْتِكُمْ أَنفُسَكُمْ إِذْ تُدْعَوْنَ إِلَى الْإِيمَانِ فَتَكْفُرُونَ

كسانى كه كافر بوده اند مورد ندا قرار می گيرند كه قطعا دشمنى خدا از دشمنى شما نسبت به همديگر سخت تر است آنگاه كه به سوى ايمان فرا خوانده می شديد و انكار می ورزيديد

it shall be proclaimed to the unbelievers: `surely, the hatred of allah for you is greater than your hatred of yourselves. you were called to belief but disbelieved.`

قَالُوا رَبَّنَا أَمَتَّنَا اثْنَتَيْنِ وَأَحْيَيْتَنَا اثْنَتَيْنِ فَاعْتَرَفْنَا بِذُنُوبِنَا فَهَلْ إِلَى خُرُوجٍ مِّن سَبِيلٍ

می گويند پروردگارا دو بار ما را به مرگ رسانيدى و دو بار ما را زنده گردانيدى به گناهانمان اعتراف كرديم پس آيا راه بيرون شدنى [از آتش] هست

they shall say: `our lord, twice you have made us die, and twice you have given us life, now, we confess our sins. is there any way we can be brought out of this? `

ذَلِكُم بِأَنَّهُ إِذَا دُعِيَ اللَّهُ وَحْدَهُ كَفَرْتُمْ وَإِن يُشْرَكْ بِهِ تُؤْمِنُوا فَالْحُكْمُ لِلَّهِ الْعَلِيِّ الْكَبِيرِ

اين [كيفر] از آن روى براى شماست كه چون خدا به تنهايى خوانده می شد كفر می ورزيديد و چون به او شرك آورده می شد آن را باور می كرديد پس [امروز] فرمان از آن خداى والاى بزرگ است

(they shall be answered): `that is because you disbelieved when allah alone was supplicated to, but when others were associated with him you believed.` judgement belongs to allah, the most high, the great.

هُوَ الَّذِي يُرِيكُمْ آيَاتِهِ وَيُنَزِّلُ لَكُم مِّنَ السَّمَاءِ رِزْقًا وَمَا يَتَذَكَّرُ إِلَّا مَن يُنِيبُ

اوست آن كس كه نشانه هاى خود را به شما می نماياند و براى شما از آسمان روزى می فرستد و جز آن كس كه توبه كار است [كسى] پند نمی گيرد

it is he who shows to you his signs and sends down your provision from the sky. yet no one remembers except he who is penitent.

فَادْعُوا اللَّهَ مُخْلِصِينَ لَهُ الدِّينَ وَلَوْ كَرِهَ الْكَافِرُونَ

پس خدا را پاكدلانه فرا خوانيد هر چند ناباوران را ناخوش افتد

supplicate then to allah making your religion sincerely his, even though the unbelievers oppose it.

رَفِيعُ الدَّرَجَاتِ ذُو الْعَرْشِ يُلْقِي الرُّوحَ مِنْ أَمْرِهِ عَلَى مَن يَشَاءُ مِنْ عِبَادِهِ لِيُنذِرَ يَوْمَ التَّلَاقِ

بالابرنده درجات خداوند عرش به هر كس از بندگانش كه خواهد آن روح [=فرشته] را به فرمان خويش می فرستد تا [مردم را] از روز ملاقات [با خدا] بترساند

exalter in ranks, owner of the throne. he lets the spirit (the revelation) descend at his order on those of his worshipers whom he chooses, in order that he warns of the day of the meeting;

يَوْمَ هُم بَارِزُونَ لَا يَخْفَى عَلَى اللَّهِ مِنْهُمْ شَيْءٌ لِّمَنِ الْمُلْكُ الْيَوْمَ لِلَّهِ الْوَاحِدِ الْقَهَّارِ

آن روز كه آنان ظاهر گردند چيزى از آنها بر خدا پوشيده نمی ماند امروز فرمانروايى از آن كيست از آن خداوند يكتاى قهار است

the day when they shall rise up with nothing hidden from allah. and who is the owner of the kingdom on that day? allah, the one, the conqueror!

‏الْيَوْمَ تُجْزَى كُلُّ نَفْسٍ بِمَا كَسَبَتْ لَا ظُلْمَ الْيَوْمَ إِنَّ اللَّهَ سَرِيعُ الْحِسَابِ

امروز هر كسى به [موجب] آنچه انجام داده است كيفر می يابد امروز ستمى نيست آرى خدا زودشمار است

on that day every soul shall be recompensed for its earnings and on that day none shall be wronged. the reckoning of allah is swift.

وَأَنذِرْهُمْ يَوْمَ الْآزِفَةِ إِذِ الْقُلُوبُ لَدَى الْحَنَاجِرِ كَاظِمِينَ مَا لِلظَّالِمِينَ مِنْ حَمِيمٍ وَلَا شَفِيعٍ يُطَاعُ

و آنها را از آن روز قريب[الوقوع] بترسان آنگاه كه جانها به گلوگاه می رسد در حالى كه اندوه خود را فرو می خورند براى ستمگران نه يارى است و نه شفاعتگرى كه مورد اطاعت باشد

‏ warn them against the imminent day when, choking with anguish, the hearts will be in their throats, the harmdoers will not have a single, loyal friend, and there will be no intercessor to be obeyed.

يَعْلَمُ خَائِنَةَ الْأَعْيُنِ وَمَا تُخْفِي الصُّدُورُ

[خدا] نگاههاى دزدانه و آنچه را كه دلها نهان می دارند می داند

he (allah) knows the furtive looks of the eyes and what the chests conceal.

وَاللَّهُ يَقْضِي بِالْحَقِّ وَالَّذِينَ يَدْعُونَ مِن دُونِهِ لَا يَقْضُونَ بِشَيْءٍ إِنَّ اللَّهَ هُوَ السَّمِيعُ الْبَصِيرُ

و خداست كه به حق داورى می كند و كسانى را كه در برابر او می خوانند [عاجزند و] به چيزى داورى نمی كنند در حقيقت خداست كه خود شنواى بيناست

with justice allah will judge, but those upon whom they call, other than him, can not judge anything at all! allah is the hearer, the seer.

أَوَ لَمْ يَسِيرُوا فِي الْأَرْضِ فَيَنظُرُوا كَيْفَ كَانَ عَاقِبَةُ الَّذِينَ كَانُوا مِن قَبْلِهِمْ كَانُوا هُمْ أَشَدَّ مِنْهُمْ قُوَّةً وَآثَارًا فِي الْأَرْضِ فَأَخَذَهُمُ اللَّهُ بِذُنُوبِهِمْ وَمَا كَانَ لَهُم مِّنَ اللَّهِ مِن وَاقٍ

آيا در زمين نگرديده اند تا ببينند فرجام كسانى كه پيش از آنها [زيسته]اند چگونه بوده است آنها از ايشان نيرومندتر [بوده] و آثار [پايدارترى] در روى زمين [از خود باقى گذاشتند] با اين همه خدا آنان را به كيفر گناهانشان گرفتار كرد و در برابر خدا حمايتگرى نداشتند

have they never journeyed through the land and seen what was the end of those who have gone before them? they were stronger than themselves in might and left firmer traces in the earth, but allah seized them for their sinning, and they had none to protect them from allah.

ذَلِكَ بِأَنَّهُمْ كَانَت تَّأْتِيهِمْ رُسُلُهُم بِالْبَيِّنَاتِ فَكَفَرُوا فَأَخَذَهُمُ اللَّهُ إِنَّهُ قَوِيٌّ شَدِيدُ الْعِقَابِ

اين [كيفر] از آن روى بود كه پيامبرانشان دلايل آشكار برايشان می آوردند ولى [آنها] انكار می كردند پس خدا [گريبان] آنها را گرفت زيرا او نيرومند سخت كيفر است

that was because they disbelieved their messengers when they came to them with clear signs, and so allah seized them. surely, he is strong, and stern in retribution.

وَلَقَدْ أَرْسَلْنَا مُوسَى بِآيَاتِنَا وَسُلْطَانٍ مُّبِينٍ

و به يقين موسى را با آيات خود و حجتى آشكار فرستاديم

we sent moses with our signs and with clear authority

إِلَى فِرْعَوْنَ وَهَامَانَ وَقَارُونَ فَقَالُوا سَاحِرٌ كَذَّابٌ

به سوى فرعون و هامان و قارون [اما آنان] گفتند افسونگرى شياد است

to pharaoh, haman, and korah. but they said: `a sorcerer, a liar. `

فَلَمَّا جَاءهُم بِالْحَقِّ مِنْ عِندِنَا قَالُوا اقْتُلُوا أَبْنَاء الَّذِينَ آمَنُوا مَعَهُ وَاسْتَحْيُوا نِسَاءهُمْ وَمَا كَيْدُ الْكَافِرِينَ إِلَّا فِي ضَلَالٍ

پس وقتى حقيقت را از جانب ما براى آنان آورد گفتند پسران كسانى را كه با او ايمان آورده اند بكشيد و زنانشان را زنده بگذاريد و[لى] نيرنگ كافران جز در گمراهى نيست

and when he brought them the truth from us they said: `kill the sons of those who believe with him, but spare their women. ` but the scheming of the unbelievers is always in error.

وَقَالَ فِرْعَوْنُ ذَرُونِي أَقْتُلْ مُوسَى وَلْيَدْعُ رَبَّهُ إِنِّي أَخَافُ أَن يُبَدِّلَ دِينَكُمْ أَوْ أَن يُظْهِرَ فِي الْأَرْضِ الْفَسَادَ

و فرعون گفت مرا بگذاريد موسى را بكشم تا پروردگارش را بخواند من می ترسم آيين شما را تغيير دهد يا در اين سرزمين فساد كند

pharaoh said: `let me kill moses, then let him call to his lord! i am fearful that he will change your religion or cause mischief in the land. `

وَقَالَ مُوسَى إِنِّي عُذْتُ بِرَبِّي وَرَبِّكُم مِّن كُلِّ مُتَكَبِّرٍ لَّا يُؤْمِنُ بِيَوْمِ الْحِسَابِ

و موسى گفت من از هر متكبرى كه به روز حساب عقيده ندارد به پروردگار خود و پروردگار شما پناه برده ام

moses said: `i take refuge in my lord and in your lord from every proud (person), who does not believe in day of reckoning. `

وَقَالَ رَجُلٌ مُّؤْمِنٌ مِّنْ آلِ فِرْعَوْنَ يَكْتُمُ إِيمَانَهُ أَتَقْتُلُونَ رَجُلًا أَن يَقُولَ رَبِّيَ اللَّهُ وَقَدْ جَاءكُم بِالْبَيِّنَاتِ مِن رَّبِّكُمْ وَإِن يَكُ كَاذِبًا فَعَلَيْهِ كَذِبُهُ وَإِن يَكُ صَادِقًا يُصِبْكُم بَعْضُ الَّذِي يَعِدُكُمْ إِنَّ اللَّهَ لَا يَهْدِي مَنْ هُوَ مُسْرِفٌ كَذَّابٌ

و مردى مؤمن از خاندان فرعون كه ايمان خود را نهان می داشت گفت آيا مردى را می كشيد كه می گويد پروردگار من خداست و مسلما براى شما از جانب پروردگارتان دلايل آشكارى آورده و اگر دروغگو باشد دروغش به زيان اوست و اگر راستگو باشد برخى از آنچه به شما وعده می دهد به شما خواهد رسيد چرا كه خدا كسى را كه افراطكار دروغزن باشد هدايت نمی كند

but one of pharaoh`s people, who was in secret a believer, asked: `would you kill a man because he says: "my lord is allah?" he has brought you clear signs from your lord. if he is lying, let his lie be on his head, but, if he is speaking the truth then at least a part of what he promises will befall you. allah does not guide the lying sinner.

يَا قَوْمِ لَكُمُ الْمُلْكُ الْيَوْمَ ظَاهِرِينَ فِي الْأَرْضِ فَمَن يَنصُرُنَا مِن بَأْسِ اللَّهِ إِنْ جَاءنَا قَالَ فِرْعَوْنُ مَا أُرِيكُمْ إِلَّا مَا أَرَى وَمَا أَهْدِيكُمْ إِلَّا سَبِيلَ الرَّشَادِ

اى قوم من امروز فرمانروايى از آن شماست [و] در اين سرزمين مسلطيد و[لى] چه كسى ما را از بلاى خدا اگر به ما برسد حمايت خواهد كرد فرعون گفت جز آنچه می بينم به شما نمی نمايم و شما را جز به راه راست راهبر نيستم

o my nation, today the kingdom is yours and you are the masters in the land. but, if the might of allah should come against us, who will help us? ` pharaoh said: `i only let you see what i see. i guide you to the path of righteousness! `

وَقَالَ الَّذِي آمَنَ يَا قَوْمِ إِنِّي أَخَافُ عَلَيْكُم مِّثْلَ يَوْمِ الْأَحْزَابِ

و كسى كه ايمان آورده بود گفت اى قوم من من از [روزى] مثل روز دسته ها[ى مخالف خدا] بر شما می ترسم

the one who believed said: `i fear for you the like of the day of the confederates my nation,

مِثْلَ دَأْبِ قَوْمِ نُوحٍ وَعَادٍ وَثَمُودَ وَالَّذِينَ مِن بَعْدِهِمْ وَمَا اللَّهُ يُرِيدُ ظُلْمًا لِّلْعِبَادِ

[از سرنوشتى] نظير سرنوشت قوم نوح و عاد و ثمود و كسانى كه پس از آنها [آمدند] و [گرنه] خدا بر بندگان [خود] ستم نمی خواهد

or, something similar to the circumstances of the nations of noah, aad, and thamood, and those who came after them. allah does not want to wrong his worshipers.

وَيَا قَوْمِ إِنِّي أَخَافُ عَلَيْكُمْ يَوْمَ التَّنَادِ

و اى قوم من من بر شما از روزى كه مردم يكديگر را [به يارى هم] ندا درمی دهند بيم دارم

and, my nation, i fear for you the day of calling,

يَوْمَ تُوَلُّونَ مُدْبِرِينَ مَا لَكُم مِّنَ اللَّهِ مِنْ عَاصِمٍ وَمَن يُضْلِلِ اللَّهُ فَمَا لَهُ مِنْ هَادٍ

روزى كه پشت كنان [به عنف] بازمی گرديد براى شما در برابر خدا هيچ حمايتگرى نيست و هر كه را خدا گمراه كند او را راهبرى نيست

the day when you will turn in retreat with none to protect you from allah. he whom allah leads astray has no guide.

وَلَقَدْ جَاءكُمْ يُوسُفُ مِن قَبْلُ بِالْبَيِّنَاتِ فَمَا زِلْتُمْ فِي شَكٍّ مِّمَّا جَاءكُم بِهِ حَتَّى إِذَا هَلَكَ قُلْتُمْ لَن يَبْعَثَ اللَّهُ مِن بَعْدِهِ رَسُولًا كَذَلِكَ يُضِلُّ اللَّهُ مَنْ هُوَ مُسْرِفٌ مُّرْتَابٌ

و به يقين يوسف پيش از اين دلايل آشكار براى شما آورد و از آنچه براى شما آورد همواره در ترديد بوديد تا وقتى كه از دنيا رفت گفتيد خدا بعد از او هرگز فرستاده اى را برنخواهد انگيخت اين گونه خدا هر كه را افراطگر شكاك است بى راه می گذارد

before this, joseph brought you clear signs, but you continued to be doubtful of that which he brought. when he passed away you said: "allah will never send another messenger after him." as such allah leads astray the sinner, the doubter.

الَّذِينَ يُجَادِلُونَ فِي آيَاتِ اللَّهِ بِغَيْرِ سُلْطَانٍ أَتَاهُمْ كَبُرَ مَقْتًا عِندَ اللَّهِ وَعِندَ الَّذِينَ آمَنُوا كَذَلِكَ يَطْبَعُ اللَّهُ عَلَى كُلِّ قَلْبِ مُتَكَبِّرٍ جَبَّارٍ

كسانى كه در باره آيات خدا بدون حجتى كه براى آنان آمده باشد مجادله می كنند [اين ستيزه] در نزد خدا و نزد كسانى كه ايمان آورده اند [مايه] عداوت بزرگى است اين گونه خدا بر دل هر متكبر و زورگويى مهر می نهد

those who dispute the signs of allah without any authority having reached them are very hateful before allah and the believers. as such allah sets a seal on every heart that is proud and arrogant.

وَقَالَ فِرْعَوْنُ يَا هَامَانُ ابْنِ لِي صَرْحًا لَّعَلِّي أَبْلُغُ الْأَسْبَابَ

و فرعون گفت اى هامان براى من كوشكى بلند بساز شايد من به آن راهها برسم

pharaoh said: `haman, build me a tower that i can reach the ways,

أَسْبَابَ السَّمَاوَاتِ فَأَطَّلِعَ إِلَى إِلَهِ مُوسَى وَإِنِّي لَأَظُنُّهُ كَاذِبًا وَكَذَلِكَ زُيِّنَ لِفِرْعَوْنَ سُوءُ عَمَلِهِ وَصُدَّ عَنِ السَّبِيلِ وَمَا كَيْدُ فِرْعَوْنَ إِلَّا فِي تَبَابٍ

راههاى [دستيابى به] آسمانها تا از خداى موسى اطلاع حاصل كنم و من او را سخت دروغپرداز می پندارم و اين گونه براى فرعون زشتى كارش آراسته شد و از راه [راست] بازماند و نيرنگ فرعون جز به تباهى نينجاميد

the ways of heaven so that i may look upon the god of moses, because i think that he is a liar! ` and so pharaoh`s evil deeds were made to seem fair to him, and he was barred from the way. and pharaoh`s guile came to nothing except ruin.

وَقَالَ الَّذِي آمَنَ يَا قَوْمِ اتَّبِعُونِ أَهْدِكُمْ سَبِيلَ الرَّشَادِ

و آن كس كه ايمان آورده بود گفت اى قوم من مرا پيروى كنيد تا شما را به راه درست هدايت كنم

he who was a believer said: `follow me, my nation, so that i may guide you to the right path.

يَا قَوْمِ إِنَّمَا هَذِهِ الْحَيَاةُ الدُّنْيَا مَتَاعٌ وَإِنَّ الْآخِرَةَ هِيَ دَارُ الْقَرَارِ

اى قوم من اين زندگى دنيا تنها كالايى [ناچيز] است و در حقيقت آن آخرت است كه سراى پايدار است

o my nation, the life of this world is nothing but an enjoyment, but surely, the life of the everlasting life is the stable abode.

مَنْ عَمِلَ سَيِّئَةً فَلَا يُجْزَى إِلَّا مِثْلَهَا وَمَنْ عَمِلَ صَالِحًا مِّن ذَكَرٍ أَوْ أُنثَى وَهُوَ مُؤْمِنٌ فَأُوْلَئِكَ يَدْخُلُونَ الْجَنَّةَ يُرْزَقُونَ فِيهَا بِغَيْرِ حِسَابٍ

هر كه بدى كند جز به مانند آن كيفر نمی يابد و هر كه كار شايسته كند چه مرد باشد يا زن در حالى كه ايمان داشته باشد در نتيجه آنان داخل بهشت می شوند و در آنجا بی حساب روزى می يابند

those who do an evil deed shall only be rewarded with its like, but those who believe and do good works, either men and women, shall enter the gardens of paradise and are provided for without reckoning.

وَيَا قَوْمِ مَا لِي أَدْعُوكُمْ إِلَى النَّجَاةِ وَتَدْعُونَنِي إِلَى النَّارِ

و اى قوم من چه شده است كه من شما را به نجات فرا می خوانم و [شما] مرا به آتش فرا می خوانيد

my nation, how is it that i call you to salvation and you call me to the fire?

تَدْعُونَنِي لِأَكْفُرَ بِاللَّهِ وَأُشْرِكَ بِهِ مَا لَيْسَ لِي بِهِ عِلْمٌ وَأَنَا أَدْعُوكُمْ إِلَى الْعَزِيزِ الْغَفَّارِ

مرا فرا می خوانيد تا به خدا كافر شوم و چيزى را كه بدان علمى ندارم با او شريك گردانم و من شما را به سوى آن ارجمند آمرزنده دعوت می كنم

you call me to disbelieve in allah and to associate with him that of which i know nothing; while i call you to the almighty, the forgiving.

لَا جَرَمَ أَنَّمَا تَدْعُونَنِي إِلَيْهِ لَيْسَ لَهُ دَعْوَةٌ فِي الدُّنْيَا وَلَا فِي الْآخِرَةِ وَأَنَّ مَرَدَّنَا إِلَى اللَّهِ وَأَنَّ الْمُسْرِفِينَ هُمْ أَصْحَابُ النَّارِ

آنچه مرا به سوى آن دعوت می كنيد به ناچار نه در دنيا و نه در آخرت [درخور] خواندن نيست و در حقيقت برگشت ما به سوى خداست و افراطگران همدمان آتشند

there is no doubt that what you call me to has neither a call in this world, nor in the everlasting life. to allah we shall return, and the excessive sinners are the inhabitants of the fire.

فَسَتَذْكُرُونَ مَا أَقُولُ لَكُمْ وَأُفَوِّضُ أَمْرِي إِلَى اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ بَصِيرٌ بِالْعِبَادِ

پس به زودى آنچه را به شما می گويم به ياد خواهيد آورد و كارم را به خدا می سپارم خداست كه به [حال] بندگان [خود] بيناست

you will remember what i say to you. to allah i commit my affair, surely, allah sees his worshipers. `

فَوَقَاهُ اللَّهُ سَيِّئَاتِ مَا مَكَرُوا وَحَاقَ بِآلِ فِرْعَوْنَ سُوءُ الْعَذَابِ

پس خدا او را از عواقب سوء آنچه نيرنگ می كردند حمايت فرمود و فرعونيان را عذاب سخت فرو گرفت

allah saved him from the evils that they devised, and an evil punishment encompassed pharaoh`s people.

النَّارُ يُعْرَضُونَ عَلَيْهَا غُدُوًّا وَعَشِيًّا وَيَوْمَ تَقُومُ السَّاعَةُ أَدْخِلُوا آلَ فِرْعَوْنَ أَشَدَّ الْعَذَابِ

[اينك هر] صبح و شام بر آتش عرضه می شوند و روزى كه رستاخيز بر پا شود [فرياد می رسد كه] فرعونيان را در سخت ترين [انواع] عذاب درآوريد

(before) the fire they shall be exposed morning and evening, and on the day when the hour comes, (it will be said): `admit the family of pharaoh into the most terrible punishment! `

وَإِذْ يَتَحَاجُّونَ فِي النَّارِ فَيَقُولُ الضُّعَفَاء لِلَّذِينَ اسْتَكْبَرُوا إِنَّا كُنَّا لَكُمْ تَبَعًا فَهَلْ أَنتُم مُّغْنُونَ عَنَّا نَصِيبًا مِّنَ النَّارِ

و آنگاه كه در آتش شروع به آوردن حجت می كنند زيردستان به كسانى كه گردنكش بودند می گويند ما پيرو شما بوديم پس آيا می توانيد پاره اى از اين آتش را از ما دفع كنيد

and when they argue with one another in hell, the weak will say to the proud: `we were your followers, will you help us against any share of the fire? `

قَالَ الَّذِينَ اسْتَكْبَرُوا إِنَّا كُلٌّ فِيهَا إِنَّ اللَّهَ قَدْ حَكَمَ بَيْنَ الْعِبَادِ

كسانى كه گردنكشى می كردند می گويند [اكنون] همه ما در آن هستيم خداست كه ميان بندگان [خود] داورى كرده است

but those who were proud will reply: `all of us are in it (hell). allah has judged between his worshipers. `

وَقَالَ الَّذِينَ فِي النَّارِ لِخَزَنَةِ جَهَنَّمَ ادْعُوا رَبَّكُمْ يُخَفِّفْ عَنَّا يَوْمًا مِّنَ الْعَذَابِ

و كسانى كه در آتشند به نگهبانان جهنم می گويند پروردگارتان را بخوانيد تا يك روز از اين عذاب را به ما تخفيف دهد

and those in the fire will say to the keepers of gehenna (hell): `call your lord to lessen our punishment for one day! `

قَالُوا أَوَلَمْ تَكُ تَأْتِيكُمْ رُسُلُكُم بِالْبَيِّنَاتِ قَالُوا بَلَى قَالُوا فَادْعُوا وَمَا دُعَاء الْكَافِرِينَ إِلَّا فِي ضَلَالٍ

می گويند مگر پيامبرانتان دلايل روشن به سوى شما نياوردند می گويند چرا می گويند پس بخوانيد و[لى] دعاى كافران جز در بيراهه نيست

but they will say: `did your messengers not come to you with clear signs? ` `yes indeed, ` they will answer. and they will reply: `then you call. ` but the calling of the unbelievers is only in error.

إِنَّا لَنَنصُرُ رُسُلَنَا وَالَّذِينَ آمَنُوا فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَيَوْمَ يَقُومُ الْأَشْهَادُ

در حقيقت ما فرستادگان خود و كسانى را كه گرويده اند در زندگى دنيا و روزى كه گواهان برپاى می ايستند قطعا يارى می كنيم

surely, we shall help our messengers and the believers both in this world and on the day when the witnesses rise.

يَوْمَ لَا يَنفَعُ الظَّالِمِينَ مَعْذِرَتُهُمْ وَلَهُمُ اللَّعْنَةُ وَلَهُمْ سُوءُ الدَّارِ

[همان] روزى كه ستمگران را پوزش طلبی شان سود نمی دهد و براى آنان لعنت است و برايشان بدفرجامى آن سراى است

on that day no excuse will benefit the harmdoers. theirs shall be the curse, and an evil lodging.

وَلَقَدْ آتَيْنَا مُوسَى الْهُدَى وَأَوْرَثْنَا بَنِي إِسْرَائِيلَ الْكِتَابَ

و قطعا موسى را هدايت داديم و به فرزندان اسرائيل تورات را به ميراث نهاديم

we gave moses the guidance and bequeathed upon the children of israel the book

هُدًى وَذِكْرَى لِأُولِي الْأَلْبَابِ

[كه] رهنمود و يادكردى براى خردمندان است

for guidance and a reminder for those of understanding.

فَاصْبِرْ إِنَّ وَعْدَ اللَّهِ حَقٌّ وَاسْتَغْفِرْ لِذَنبِكَ وَسَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّكَ بِالْعَشِيِّ وَالْإِبْكَارِ

پس صبر كن كه وعده خدا حق است و براى گناهت آمرزش بخواه و به سپاس پروردگارت شامگاهان و بامدادان ستايشگر باش

therefore have patience; the promise of allah is true, and ask forgiveness of your sins, and exalt with the praise of your lord in the evening and at dawn.

إِنَّ الَّذِينَ يُجَادِلُونَ فِي آيَاتِ اللَّهِ بِغَيْرِ سُلْطَانٍ أَتَاهُمْ إِن فِي صُدُورِهِمْ إِلَّا كِبْرٌ مَّا هُم بِبَالِغِيهِ فَاسْتَعِذْ بِاللَّهِ إِنَّهُ هُوَ السَّمِيعُ الْبَصِيرُ

در حقيقت آنان كه در باره نشانه هاى خدا بی آنكه حجتى برايشان آمده باشد به مجادله برمی خيزند در دلهايشان جز بزرگنمايى نيست [و] آنان به آن [بزرگى كه آرزويش را دارند] نخواهند رسيد پس به خدا پناه جوى زيرا او خود شنواى بيناست

(as for) those who dispute the verses of allah without authority having been given to them, there is nothing in their chests but pride; that, they shall never attain. therefore seek refuge in allah, surely, he is the hearer, the seer.

لَخَلْقُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ أَكْبَرُ مِنْ خَلْقِ النَّاسِ وَلَكِنَّ أَكْثَرَ النَّاسِ لَا يَعْلَمُونَ

قطعا آفرينش آسمانها و زمين بزرگتر [و شكوهمندتر] از آفرينش مردم است ولى بيشتر مردم نمی دانند

indeed, the creation of heavens and earth is greater than the creation of mankind, yet most people do not know.

وَمَا يَسْتَوِي الْأَعْمَى وَالْبَصِيرُ وَالَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ وَلَا الْمُسِيءُ قَلِيلًا مَّا تَتَذَكَّرُونَ

و نابينا و بينا يكسان نيستند و كسانى كه ايمان آورده و كارهاى شايسته كرده اند [نيز] با [مردم] بدكار [يكسان] نيستند چه اندك پند می پذيريد

the blind and the seeing are not equal, nor are those who believe and do good works, and the wrongdoer yet you seldom reflect.

إِنَّ السَّاعَةَ لَآتِيَةٌ لَّا رَيْبَ فِيهَا وَلَكِنَّ أَكْثَرَ النَّاسِ لَا يُؤْمِنُونَ

در حقيقت رستاخيز قطعا آمدنى است در آن ترديدى نيست ولى بيشتر مردم ايمان نمی آورند

there is no doubt that the hour is coming, yet most people do not believe.

وَقَالَ رَبُّكُمُ ادْعُونِي أَسْتَجِبْ لَكُمْ إِنَّ الَّذِينَ يَسْتَكْبِرُونَ عَنْ عِبَادَتِي سَيَدْخُلُونَ جَهَنَّمَ دَاخِرِينَ

و پروردگارتان فرمود مرا بخوانيد تا شما را اجابت كنم در حقيقت كسانى كه از پرستش من كبر می ورزند به زودى خوار در دوزخ درمی آيند

your lord has said: `call on me and i will answer you. those who are too proud to worship me shall enter gehenna utterly abject. `

اللَّهُ الَّذِي جَعَلَ لَكُمُ اللَّيْلَ لِتَسْكُنُوا فِيهِ وَالنَّهَارَ مُبْصِرًا إِنَّ اللَّهَ لَذُو فَضْلٍ عَلَى النَّاسِ وَلَكِنَّ أَكْثَرَ النَّاسِ لَا يَشْكُرُونَ

خدا [همان] كسى است كه شب را براى شما پديد آورد تا در آن آرام گيريد و روز را روشنی بخش [قرار داد] آرى خدا بر مردم بسيار صاحب تفضل است ولى بيشتر مردم سپاس نمی دارند

it is allah who made for you the night in which to rest and the day to see. allah is bountiful to the people, yet most people do not give thanks.

ذَلِكُمُ اللَّهُ رَبُّكُمْ خَالِقُ كُلِّ شَيْءٍ لَّا إِلَهَ إِلَّا هُوَ فَأَنَّى تُؤْفَكُونَ

اين است خدا پروردگار شما [كه] آفريننده هر چيزى است خدايى جز او نيست پس چگونه [از او] بازگردانيده می شويد

such is allah, your lord, the creator of all things. there is no god except he. how then can you turn away from him?

كَذَلِكَ يُؤْفَكُ الَّذِينَ كَانُوا بِآيَاتِ اللَّهِ يَجْحَدُونَ

كسانى كه نشانه هاى خدا را انكار می كردند اين گونه [از خدا] رويگردان می شوند

as such those who disbelieve the signs of allah turn away.

اللَّهُ الَّذِي جَعَلَ لَكُمُ الْأَرْضَ قَرَارًا وَالسَّمَاء بِنَاء وَصَوَّرَكُمْ فَأَحْسَنَ صُوَرَكُمْ وَرَزَقَكُم مِّنَ الطَّيِّبَاتِ ذَلِكُمُ اللَّهُ رَبُّكُمْ فَتَبَارَكَ اللَّهُ رَبُّ الْعَالَمِينَ

خدا [همان] كسى است كه زمين را براى شما قرارگاه ساخت و آسمان را بنايى [گردانيد] و شما را صورتگرى كرد و صورتهاى شما را نيكو نمود و از چيزهاى پاكيزه به شما روزى داد اين است خدا پروردگار شما بلندمرتبه و بزرگ است خدا پروردگار جهانيان

it is allah who has given you the earth as a fixed place, and the heaven for a canopy. he has shaped you and made you fine images, and provided you with goodness. such is allah, your lord. blessed be allah, lord of all the worlds.

هُوَ الْحَيُّ لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ فَادْعُوهُ مُخْلِصِينَ لَهُ الدِّينَ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ

اوست [همان] زنده اى كه خدايى جز او نيست پس او را در حالى كه دين [خود] را براى وى بی آلايش گردانيده ايد بخوانيد سپاس[ها همه] ويژه خدا پروردگار جهانيان است

he is the living; there is no god except he. supplicate to him and make the religion sincerely his. praise belongs to allah, lord of the worlds!

قُلْ إِنِّي نُهِيتُ أَنْ أَعْبُدَ الَّذِينَ تَدْعُونَ مِن دُونِ اللَّهِ لَمَّا جَاءنِيَ الْبَيِّنَاتُ مِن رَّبِّي وَأُمِرْتُ أَنْ أُسْلِمَ لِرَبِّ الْعَالَمِينَ

بگو من نهى شده ام از اينكه جز خدا كسانى را كه [شما] می خوانيد پرستش كنم [آن هم] هنگامى كه از جانب پروردگارم مرا دلايل روشن رسيده باشد و مامورم كه فرمانبر پروردگار جهانيان باشم

say: `i am forbidden to worship those whom you worship, other than allah. clear verses have come to me from my lord and i am commanded to surrender to the lord of the worlds. `

هُوَ الَّذِي خَلَقَكُم مِّن تُرَابٍ ثُمَّ مِن نُّطْفَةٍ ثُمَّ مِنْ عَلَقَةٍ ثُمَّ يُخْرِجُكُمْ طِفْلًا ثُمَّ لِتَبْلُغُوا أَشُدَّكُمْ ثُمَّ لِتَكُونُوا شُيُوخًا وَمِنكُم مَّن يُتَوَفَّى مِن قَبْلُ وَلِتَبْلُغُوا أَجَلًا مُّسَمًّى وَلَعَلَّكُمْ تَعْقِلُونَ

او همان كسى است كه شما را از خاكى آفريد سپس از نطفه اى آنگاه از علقه اى و بعد شما را [به صورت] كودكى برمی آورد تا به كمال قوت خود برسيد و تا سالمند شويد و از ميان شما كسى است كه مرگ پيش رس می يابد و تا [بالاخره] به مدتى كه مقرر است برسيد و اميد كه در انديشه فرو رويد

it is he who created you from dust, then from a (sperm) drop, and then a (blood) clot. he then brings you forth as an infant, then you reach your strength, after which you come of age though some of you die before it and that you reach an appointed term, in order that you understand.

هُوَ الَّذِي يُحْيِي وَيُمِيتُ فَإِذَا قَضَى أَمْرًا فَإِنَّمَا يَقُولُ لَهُ كُن فَيَكُونُ

او همان كسى است كه زنده می كند و می ميراند و چون به كارى حكم كند همين قدر به آن می گويد باش بی درنگ موجود می شود

it is he who gives life and makes to die, and when he decrees a thing, he says to it: `be, ` and it is!

أَلَمْ تَرَ إِلَى الَّذِينَ يُجَادِلُونَ فِي آيَاتِ اللَّهِ أَنَّى يُصْرَفُونَ

آيا كسانى را كه در [ابطال] آيات خدا مجادله می كنند نديده اى [كه] تا كجا [از حقيقت] انحراف حاصل كرده اند

do you not see how those who dispute about the verses of allah how they are turned about?

الَّذِينَ كَذَّبُوا بِالْكِتَابِ وَبِمَا أَرْسَلْنَا بِهِ رُسُلَنَا فَسَوْفَ يَعْلَمُونَ

كسانى كه كتاب [خدا] و آنچه را كه فرستادگان خود را بدان گسيل داشته ايم تكذيب كرده اند به زودى خواهند دانست

those who belie the book and that with which we sent our messengers shall soon know.

إِذِ الْأَغْلَالُ فِي أَعْنَاقِهِمْ وَالسَّلَاسِلُ يُسْحَبُونَ

هنگامى كه غلها در گردنهايشان [افتاده] و [با] زنجيرها كشانيده می شوند

when the fetters and chains are round their necks they shall be dragged

فِي الْحَمِيمِ ثُمَّ فِي النَّارِ يُسْجَرُونَ

در ميان جوشاب [و] آنگاه در آتش برافروخته می شوند

into boiling water, then, into the fire they shall be poured.

ثُمَّ قِيلَ لَهُمْ أَيْنَ مَا كُنتُمْ تُشْرِكُونَ

آنگاه به آنان گفته می شود آنچه را در برابر خدا [با او] شريك می ساختيد كجايند

it will then be asked of them: `where are those whom you associated,

مِن دُونِ اللَّهِ قَالُوا ضَلُّوا عَنَّا بَل لَّمْ نَكُن نَّدْعُو مِن قَبْلُ شَيْئًا كَذَلِكَ يُضِلُّ اللَّهُ الْكَافِرِينَ

می گويند گمشان كرديم بلكه پيشتر [هم] ما چيزى را نمی خوانديم اين گونه خدا كافران را بی راه می گذارد

other than allah? ` they will reply: `they have gone astray from us. indeed what we used to call upon before is nothing. ` accordingly, allah leads the unbelievers astray.

ذَلِكُم بِمَا كُنتُمْ تَفْرَحُونَ فِي الْأَرْضِ بِغَيْرِ الْحَقِّ وَبِمَا كُنتُمْ تَمْرَحُونَ

اين [عقوبت] به سبب آن است كه در زمين به ناروا شادى و سرمستى می كرديد و بدان سبب است كه [سخت به خود] می نازيديد

(and it will be said): `that is because you rejoiced on earth in things of which you had no right, and were very happy.

ادْخُلُوا أَبْوَابَ جَهَنَّمَ خَالِدِينَ فِيهَا فَبِئْسَ مَثْوَى الْمُتَكَبِّرِينَ

از درهاى دوزخ درآييد در آن جاودان [بمانيد] چه بد است جاى سركشان

enter the gates of gehenna and live there for ever. evil is the lodging of the proud.

فَاصْبِرْ إِنَّ وَعْدَ اللَّهِ حَقٌّ فَإِمَّا نُرِيَنَّكَ بَعْضَ الَّذِي نَعِدُهُمْ أَوْ نَتَوَفَّيَنَّكَ فَإِلَيْنَا يُرْجَعُونَ

پس صبر كن كه وعده خدا راست است پس چه پاره اى از آنچه را كه به آنان وعده داده ايم به تو بنمايانيم چه تو را از دنيا ببريم [در هر صورت آنان] به سوى ما بازگردانيده می شوند

therefore have patience, the promise of allah is true. whether we show you something of that we promise them or call you to us, to us they shall all return.

وَلَقَدْ أَرْسَلْنَا رُسُلًا مِّن قَبْلِكَ مِنْهُم مَّن قَصَصْنَا عَلَيْكَ وَمِنْهُم مَّن لَّمْ نَقْصُصْ عَلَيْكَ وَمَا كَانَ لِرَسُولٍ أَنْ يَأْتِيَ بِآيَةٍ إِلَّا بِإِذْنِ اللَّهِ فَإِذَا جَاء أَمْرُ اللَّهِ قُضِيَ بِالْحَقِّ وَخَسِرَ هُنَالِكَ الْمُبْطِلُونَ

و مسلما پيش از تو فرستادگانى را روانه كرديم برخى از آنان را [ماجرايشان را] بر تو حكايت كرده ايم و برخى از ايشان را بر تو حكايت نكرده ايم و هيچ فرستاده اى را نرسد كه بی اجازه خدا نشانه اى بياورد پس چون فرمان خدا برسد به حق داورى می شود و آنجاست كه باطل كاران زيان می كنند

we sent other messengers before you; of some, we have already told you, of others we have not told you. yet it was not for any messenger to bring a verse except by the permission of allah. and when the command of allah comes the matter will be justly decided; and the vaindoers will be lost.

اللَّهُ الَّذِي جَعَلَ لَكُمُ الْأَنْعَامَ لِتَرْكَبُوا مِنْهَا وَمِنْهَا تَأْكُلُونَ

خدا [همان] كسى است كه چهارپايان را براى شما پديد آورد تا از برخى از آنها سوارى گيريد و از برخى از آنها بخوريد

it is allah who has provided you with cattle, some that you ride and some that you eat,

وَلَكُمْ فِيهَا مَنَافِعُ وَلِتَبْلُغُوا عَلَيْهَا حَاجَةً فِي صُدُورِكُمْ وَعَلَيْهَا وَعَلَى الْفُلْكِ تُحْمَلُونَ

و در آنها براى شما سودهاست تا با [سوار شدن بر] آنها به مقصودى كه در دلهايتان است برسيد و بر آنها و بر كشتى حمل می شويد

and for you there are other uses in them, and that upon them you may reach a need in your chests, and upon them and on ships you are carried.

وَيُرِيكُمْ آيَاتِهِ فَأَيَّ آيَاتِ اللَّهِ تُنكِرُونَ

و نشانه هاى [قدرت] خويش را به شما می نماياند پس كدام يك از آيات خدا را انكار می كنيد

he shows you his signs. now which of the signs of allah do you disbelieve?

أَفَلَمْ يَسِيرُوا فِي الْأَرْضِ فَيَنظُرُوا كَيْفَ كَانَ عَاقِبَةُ الَّذِينَ مِن قَبْلِهِمْ كَانُوا أَكْثَرَ مِنْهُمْ وَأَشَدَّ قُوَّةً وَآثَارًا فِي الْأَرْضِ فَمَا أَغْنَى عَنْهُم مَّا كَانُوا يَكْسِبُونَ

آيا در زمين نگشته اند تا ببينند فرجام كسانى كه پيش از آنان بودند چگونه بوده است [آنها به مراتب از حيث تعداد] بيشتر از آنان و [از حيث] نيرو و آثار در روى زمين استوارتر بودند و[لى] آنچه به دست می آوردند به حالشان سودى نبخشيد

have they never journeyed through the land and seen what was the end of those who have gone before them? they were stronger than themselves in might and left firmer traces upon the earth; yet, whatsoever they earned did not help them.

فَلَمَّا جَاءتْهُمْ رُسُلُهُم بِالْبَيِّنَاتِ فَرِحُوا بِمَا عِندَهُم مِّنَ الْعِلْمِ وَحَاقَ بِهِم مَّا كَانُوا بِهِ يَسْتَهْزِئُون

و چون پيامبرانشان دلايل آشكار برايشان آوردند به آن چيز [مختصرى] از دانش كه نزدشان بود خرسند شدند و [سرانجام] آنچه به ريشخند می گرفتند آنان را فروگرفت

when their messengers brought them clear verses they rejoiced in such knowledge as they had; but they were encompassed by that which they mocked.

فَلَمَّا رَأَوْا بَأْسَنَا قَالُوا آمَنَّا بِاللَّهِ وَحْدَهُ وَكَفَرْنَا بِمَا كُنَّا بِهِ مُشْرِكِينَ

پس چون سختى [عذاب] ما را ديدند گفتند فقط به خدا ايمان آورديم و بدانچه با او شريك می گردانيديم كافريم

and when they saw our might, they said: `we believe in allah alone, and we disbelieve in that we used to associate with him. `

فَلَمْ يَكُ يَنفَعُهُمْ إِيمَانُهُمْ لَمَّا رَأَوْا بَأْسَنَا سُنَّتَ اللَّهِ الَّتِي قَدْ خَلَتْ فِي عِبَادِهِ وَخَسِرَ هُنَالِكَ الْكَافِرُونَ

و[لى] هنگامى كه عذاب ما را مشاهده كردند ديگر ايمانشان براى آنها سودى نداد نت خداست كه از [ديرباز] در باره بندگانش چنين جارى شده و آنجاست كه ناباوران زيان كرده اند

but when they saw our might their belief did not benefit them! it is the way of allah that has passed concerning his worshipers. there, the unbelievers shall be lost.