إِنَّ اللّهَ يَأْمُرُكُمْ أَن تُؤدُّواْ الأَمَانَاتِ إِلَى أَهْلِهَا وَإِذَا حَكَمْتُم بَيْنَ النَّاسِ أَن تَحْكُمُواْ بِالْعَدْلِ إِنَّ اللّهَ نِعِمَّا يَعِظُكُم بِهِ إِنَّ اللّهَ كَانَ سَمِيعًا بَصِيرًا

خدا به شما فرمان می دهد كه سپرده ها را به صاحبان آنها رد كنيد و چون ميان مردم داورى می كنيد به عدالت داورى كنيد در حقيقت نيكو چيزى است كه خدا شما را به آن پند می دهد خدا شنواى بيناست

allah orders you all to hand back trusts to their owners, and when you judge between people you judge with justice. indeed, the best is the exhortation with which allah exhorts you. allah is the hearer, the seer.

يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ أَطِيعُواْ اللّهَ وَأَطِيعُواْ الرَّسُولَ وَأُوْلِي الأَمْرِ مِنكُمْ فَإِن تَنَازَعْتُمْ فِي شَيْءٍ فَرُدُّوهُ إِلَى اللّهِ وَالرَّسُولِ إِن كُنتُمْ تُؤْمِنُونَ بِاللّهِ وَالْيَوْمِ الآخِرِ ذَلِكَ خَيْرٌ وَأَحْسَنُ تَأْوِيلًا

اى كسانى كه ايمان آورده ايد خدا را اطاعت كنيد و پيامبر و اولياى امر خود را [نيز] اطاعت كنيد پس هر گاه در امرى [دينى] اختلاف نظر يافتيد اگر به خدا و روز بازپسين ايمان داريد آن را به [كتاب] خدا و [سنت] پيامبر [او] عرضه بداريد اين بهتر و نيك فرجام تر است

believers, obey allah and obey the messenger and those in authority among you. should you dispute about anything refer it to allah and the messenger, if you believe in allah and the last day. that is better and the best interpretation.

أَلَمْ تَرَ إِلَى الَّذِينَ يَزْعُمُونَ أَنَّهُمْ آمَنُواْ بِمَا أُنزِلَ إِلَيْكَ وَمَا أُنزِلَ مِن قَبْلِكَ يُرِيدُونَ أَن يَتَحَاكَمُواْ إِلَى الطَّاغُوتِ وَقَدْ أُمِرُواْ أَن يَكْفُرُواْ بِهِ وَيُرِيدُ الشَّيْطَانُ أَن يُضِلَّهُمْ ضَلاَلًا بَعِيدًا

آيا نديده اى كسانى را كه می پندارند به آنچه به سوى تو نازل شده و [به] آنچه پيش از تو نازل گرديده ايمان آورده اند [با اين همه] می خواهند داورى ميان خود را به سوى طاغوت ببرند با آنكه قطعا فرمان يافته اند كه بدان كفر ورزند و[لى] شيطان می خواهد آنان را به گمراهى دورى دراندازد

have you not seen those who claim that they believe in what has been sent down to you and what was sent down before you? they desire to be judged by the idol, although they have been commanded to disbelieve it. but satan desires to lead them astray into far error.

وَإِذَا قِيلَ لَهُمْ تَعَالَوْاْ إِلَى مَا أَنزَلَ اللّهُ وَإِلَى الرَّسُولِ رَأَيْتَ الْمُنَافِقِينَ يَصُدُّونَ عَنكَ صُدُودًا

و چون به ايشان گفته شود به سوى آنچه خدا نازل كرده و به سوى پيامبر [او] بياييد منافقان را می بينى كه از تو سخت روى برمی تابند

when it is said to them: `come to what allah has sent down and to the messenger, ` you see the hypocrites completely barring the way to you.

فَكَيْفَ إِذَا أَصَابَتْهُم مُّصِيبَةٌ بِمَا قَدَّمَتْ أَيْدِيهِمْ ثُمَّ جَآؤُوكَ يَحْلِفُونَ بِاللّهِ إِنْ أَرَدْنَا إِلاَّ إِحْسَانًا وَتَوْفِيقًا

پس چگونه هنگامى كه به [سزاى] كار و كردار پيشينشان مصيبتى به آنان می رسد نزد تو می آيند و به خدا سوگند می خورند كه ما جز نيكويى و موافقت قصدى نداشتيم

how would it be if some affliction hit them for what their hands have forwarded? then, they would come to you swearing by allah, `we sought only kindness and conciliation! `

أُولَئِكَ الَّذِينَ يَعْلَمُ اللّهُ مَا فِي قُلُوبِهِمْ فَأَعْرِضْ عَنْهُمْ وَعِظْهُمْ وَقُل لَّهُمْ فِي أَنفُسِهِمْ قَوْلًا بَلِيغًا

اينان همان كسانند كه خدا می داند چه در دل دارند پس از آنان روى برتاب و[لى] پندشان ده و با آنها سخنى رسا كه در دلشان [مؤثر] افتد بگوى

those, allah knows what is in their hearts, so turn away from them, and exhort them, and say to them penetrating words about themselves.

وَمَا أَرْسَلْنَا مِن رَّسُولٍ إِلاَّ لِيُطَاعَ بِإِذْنِ اللّهِ وَلَوْ أَنَّهُمْ إِذ ظَّلَمُواْ أَنفُسَهُمْ جَآؤُوكَ فَاسْتَغْفَرُواْ اللّهَ وَاسْتَغْفَرَ لَهُمُ الرَّسُولُ لَوَجَدُواْ اللّهَ تَوَّابًا رَّحِيمًا

و ما هيچ پيامبرى را نفرستاديم مگر آنكه به توفيق الهى از او اطاعت كنند و اگر آنان وقتى به خود ستم كرده بودند پيش تو می آمدند و از خدا آمرزش می خواستند و پيامبر [نيز] براى آنان طلب آمرزش می كرد قطعا خدا را توبه پذير مهربان می يافتند

we did not send a messenger except that he should be obeyed, by the permission of allah. if, when they wronged themselves, they had come to you and asked allah for forgiveness, and the messenger had asked for forgiveness for them, they would have found allah the turner, the most merciful.

فَلاَ وَرَبِّكَ لاَ يُؤْمِنُونَ حَتَّىَ يُحَكِّمُوكَ فِيمَا شَجَرَ بَيْنَهُمْ ثُمَّ لاَ يَجِدُواْ فِي أَنفُسِهِمْ حَرَجًا مِّمَّا قَضَيْتَ وَيُسَلِّمُواْ تَسْلِيمًا

ولى چنين نيست به پروردگارت قسم كه ايمان نمی آورند مگر آنكه تو را در مورد آنچه ميان آنان مايه اختلاف است داور گردانند سپس از حكمى كه كرده اى در دلهايشان احساس ناراحتى [و ترديد] نكنند و كاملا سر تسليم فرود آورند

but no, by your lord, they will not believe you until they make you the judge regarding the disagreement between them, then, they will not find in themselves any discomfort concerning your verdict, and will surrender to you in full submission.

وَلَوْ أَنَّا كَتَبْنَا عَلَيْهِمْ أَنِ اقْتُلُواْ أَنفُسَكُمْ أَوِ اخْرُجُواْ مِن دِيَارِكُم مَّا فَعَلُوهُ إِلاَّ قَلِيلٌ مِّنْهُمْ وَلَوْ أَنَّهُمْ فَعَلُواْ مَا يُوعَظُونَ بِهِ لَكَانَ خَيْرًا لَّهُمْ وَأَشَدَّ تَثْبِيتًا

و اگر بر آنان مقرر می كرديم كه تن به كشتن دهيد يا از خانه هاى خود به در آييد جز اندكى از ايشان آن را به كار نمی بستند و اگر آنان آنچه را بدان پند داده می شوند به كار می بستند قطعا برايشان بهتر و در ثبات قدم ايشان مؤثرتر بود

had we written for them, saying, `slay yourselves, ` or `emerge from your houses, ` they would not have done so, except a few of them. yet, if they had done as they were exhorted, it would have been better for them, and stronger in firmness,

وَإِذًا لَّآتَيْنَاهُم مِّن لَّدُنَّا أَجْرًا عَظِيمًا

و در آن صورت [ما هم] از نزد خويش يقينا پاداشى بزرگ به آنان می داديم

and then we would surely have given them from our own, a great wage,

وَلَهَدَيْنَاهُمْ صِرَاطًا مُّسْتَقِيمًا

و قطعا آنان را به راهى راست هدايت می كرديم

and guided them to a straight path.

وَمَن يُطِعِ اللّهَ وَالرَّسُولَ فَأُوْلَئِكَ مَعَ الَّذِينَ أَنْعَمَ اللّهُ عَلَيْهِم مِّنَ النَّبِيِّينَ وَالصِّدِّيقِينَ وَالشُّهَدَاء وَالصَّالِحِينَ وَحَسُنَ أُولَئِكَ رَفِيقًا

و كسانى كه از خدا و پيامبر اطاعت كنند در زمره كسانى خواهند بود كه خدا ايشان را گرامى داشته [يعنى] با پيامبران و راستان و شهيدان و شايستگانند و آنان چه نيكو همدمانند

whosoever obeys allah, and the messenger, they are with those whom allah has favored, the prophets, the sincere, the martyrs and the righteous, and these are the best company.

ذَلِكَ الْفَضْلُ مِنَ اللّهِ وَكَفَى بِاللّهِ عَلِيمًا

اين تفضل از جانب خداست و خدا بس داناست

this is the bounty of allah. it is sufficient that allah is the knowledgeable.

يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ خُذُواْ حِذْرَكُمْ فَانفِرُواْ ثُبَاتٍ أَوِ انفِرُواْ جَمِيعًا

اى كسانى كه ايمان آورده ايد [در برابر دشمن] آماده باشيد [=اسلحه خود را برگيريد] و گروه گروه [به جهاد] بيرون رويد يا به طور جمعى روانه شويد

believers, take your precautions. march in detachments or march all together.

وَإِنَّ مِنكُمْ لَمَن لَّيُبَطِّئَنَّ فَإِنْ أَصَابَتْكُم مُّصِيبَةٌ قَالَ قَدْ أَنْعَمَ اللّهُ عَلَيَّ إِذْ لَمْ أَكُن مَّعَهُمْ شَهِيدًا

و قطعا از ميان شما كسى است كه كندى به خرج دهد پس اگر آسيبى به شما رسد گويد راستى خدا بر من نعمت بخشيد كه با آنان حاضر نبودم

surely, there are among you, he who lingers, then, if an affliction hits you, he would say: `allah has favored me, that i was not a martyr with them. `

وَلَئِنْ أَصَابَكُمْ فَضْلٌ مِّنَ الله لَيَقُولَنَّ كَأَن لَّمْ تَكُن بَيْنَكُمْ وَبَيْنَهُ مَوَدَّةٌ يَا لَيتَنِي كُنتُ مَعَهُمْ فَأَفُوزَ فَوْزًا عَظِيمًا

و اگر غنيمتى از خدا به شما برسد چنانكه گويى ميان شما و ميان او [رابطه] دوستى نبوده خواهد گفت كاش من با آنان بودم و به نواى بزرگى می رسيدم

but, if the bounty of allah reaches you, he would surely say as if there had never been any affection between you and him: `would that i had been with them! i should have indeed won a great triumph. `

فَلْيُقَاتِلْ فِي سَبِيلِ اللّهِ الَّذِينَ يَشْرُونَ الْحَيَاةَ الدُّنْيَا بِالآخِرَةِ وَمَن يُقَاتِلْ فِي سَبِيلِ اللّهِ فَيُقْتَلْ أَو يَغْلِبْ فَسَوْفَ نُؤْتِيهِ أَجْرًا عَظِيمًا

پس بايد كسانى كه زندگى دنيا را به آخرت سودا می كنند در راه خدا بجنگند و هر كس در راه خدا بجنگد و كشته يا پيروز شود به زودى پاداشى بزرگ به او خواهيم داد

so let those who sell the worldly life for the everlasting life fight in the way of allah, whoever fights in the way of allah, and is killed or conquers, we shall give him a great wage.

وَمَا لَكُمْ لاَ تُقَاتِلُونَ فِي سَبِيلِ اللّهِ وَالْمُسْتَضْعَفِينَ مِنَ الرِّجَالِ وَالنِّسَاء وَالْوِلْدَانِ الَّذِينَ يَقُولُونَ رَبَّنَا أَخْرِجْنَا مِنْ هَذِهِ الْقَرْيَةِ الظَّالِمِ أَهْلُهَا وَاجْعَل لَّنَا مِن لَّدُنكَ وَلِيًّا وَاجْعَل لَّنَا مِن لَّدُنكَ نَصِيرًا

و چرا شما در راه خدا [و در راه نجات] مردان و زنان و كودكان مستضعف نمی جنگيد همانان كه می گويند پروردگارا ما را از اين شهرى كه مردمش ستم پيشه اند بيرون ببر و از جانب خود براى ما سرپرستى قرار ده و از نزد خويش ياورى براى ما تعيين فرما

so why is it, that you do not fight in the way of allah, and for the abased among men, women, and children who say: `our lord, bring us out from this village whose people are harmdoers, and give to us a guardian from you, and give to us a helper from you.`

الَّذِينَ آمَنُواْ يُقَاتِلُونَ فِي سَبِيلِ اللّهِ وَالَّذِينَ كَفَرُواْ يُقَاتِلُونَ فِي سَبِيلِ الطَّاغُوتِ فَقَاتِلُواْ أَوْلِيَاء الشَّيْطَانِ إِنَّ كَيْدَ الشَّيْطَانِ كَانَ ضَعِيفًا

كسانى كه ايمان آورده اند در راه خدا كارزار می كنند و كسانى كه كافر شده اند در راه طاغوت می جنگند پس با ياران شيطان بجنگيد كه نيرنگ شيطان [در نهايت] ضعيف است

and those who believe fight in the way of allah, but those who disbelieve fight in the way of the idol. therefore, fight against those guided by satan. indeed, satan`s guile is always weak.

أَلَمْ تَرَ إِلَى الَّذِينَ قِيلَ لَهُمْ كُفُّواْ أَيْدِيَكُمْ وَأَقِيمُواْ الصَّلاَةَ وَآتُواْ الزَّكَاةَ فَلَمَّا كُتِبَ عَلَيْهِمُ الْقِتَالُ إِذَا فَرِيقٌ مِّنْهُمْ يَخْشَوْنَ النَّاسَ كَخَشْيَةِ اللّهِ أَوْ أَشَدَّ خَشْيَةً وَقَالُواْ رَبَّنَا لِمَ كَتَبْتَ عَلَيْنَا الْقِتَالَ لَوْلا أَخَّرْتَنَا إِلَى أَجَلٍ قَرِيبٍ قُلْ مَتَاعُ الدَّنْيَا قَلِيلٌ وَالآخِرَةُ خَيْرٌ لِّمَنِ اتَّقَى وَلاَ تُظْلَمُونَ فَتِيلًا

آيا نديدى كسانى را كه به آنان گفته شد [فعلا] دست [از جنگ] بداريد و نماز را برپا كنيد و زكات بدهيد و[لى] همين كه كارزار بر آنان مقرر شد بناگاه گروهى از آنان از مردم [=مشركان مكه] ترسيدند مانند ترس از خدا يا ترسى سخت تر و گفتند پروردگارا چرا بر ما كارزار مقرر داشتى چرا ما را تا مدتى كوتاه مهلت ندادى بگو برخوردارى [از اين] دنيا اندك و براى كسى كه تقوا پيشه كرده آخرت بهتر است و [در آنجا] به قدر نخ هسته خرمايى بر شما ستم نخواهد رفت

have you not seen those to whom it has been said: `restrain your hands, establish your prayers and pay the obligatory charity. ` then, as soon as fighting is written for them, there is a party of them fearing people as they would fear allah, or with stronger fear. and they say: `our lord, why have you written fighting for us, why not postpone us to a near term? ` say: `the pleasure of this life is little. the everlasting life is better for the cautious. you shall not be wronged a single tissue (of the fine skin that covers a date stone).

أَيْنَمَا تَكُونُواْ يُدْرِككُّمُ الْمَوْتُ وَلَوْ كُنتُمْ فِي بُرُوجٍ مُّشَيَّدَةٍ وَإِن تُصِبْهُمْ حَسَنَةٌ يَقُولُواْ هَذِهِ مِنْ عِندِ اللّهِ وَإِن تُصِبْهُمْ سَيِّئَةٌ يَقُولُواْ هَذِهِ مِنْ عِندِكَ قُلْ كُلًّ مِّنْ عِندِ اللّهِ فَمَا لِهَؤُلاء الْقَوْمِ لاَ يَكَادُونَ يَفْقَهُونَ حَدِيثًا

هر كجا باشيد شما را مرگ درمی يابد هر چند در برجهاى استوار باشيد و اگر [پيشامد] خوبى به آنان برسد می گويند اين از جانب خداست و چون صدمه اى به ايشان برسد می گويند اين از طرف توست بگو همه از جانب خداست [آخر] اين قوم را چه شده است كه نمی خواهند سخنى را [درست] دريابند

wherever you are, death will overtake you, even if you shall be in the fortified, high towers. ` if bounty reaches them, they say: `this is from allah, ` but when evil hits them, they say: `this is from you. ` say to them: `all is from allah! ` what is the matter with this people that they scarcely understand any statement.

مَّا أَصَابَكَ مِنْ حَسَنَةٍ فَمِنَ اللّهِ وَمَا أَصَابَكَ مِن سَيِّئَةٍ فَمِن نَّفْسِكَ وَأَرْسَلْنَاكَ لِلنَّاسِ رَسُولًا وَكَفَى بِاللّهِ شَهِيدًا

هر چه از خوبيها به تو می رسد از جانب خداست و آنچه از بدى به تو می رسد از خود توست و تو را به پيامبرى براى مردم فرستاديم و گواه بودن خدا بس است

whatever good reaches you, it is from allah, and whatever evil reaches you, it is from yourself. we have sent you (prophet muhammad) as a messenger to humanity. allah is sufficient for a witness.

مَّنْ يُطِعِ الرَّسُولَ فَقَدْ أَطَاعَ اللّهَ وَمَن تَوَلَّى فَمَا أَرْسَلْنَاكَ عَلَيْهِمْ حَفِيظًا

هر كس از پيامبر فرمان ب رد در حقيقت خدا را فرمان برده و هر كس رويگردان شود ما تو را بر ايشان نگهبان نفرستاده ايم

whosoever obeys the messenger, indeed he has obeyed allah. as for those who turn away, we have not sent you to be their protector.

وَيَقُولُونَ طَاعَةٌ فَإِذَا بَرَزُواْ مِنْ عِندِكَ بَيَّتَ طَآئِفَةٌ مِّنْهُمْ غَيْرَ الَّذِي تَقُولُ وَاللّهُ يَكْتُبُ مَا يُبَيِّتُونَ فَأَعْرِضْ عَنْهُمْ وَتَوَكَّلْ عَلَى اللّهِ وَكَفَى بِاللّهِ وَكِيلًا

و می گويند فرمانبرداريم ولى چون از نزد تو بيرون می روند جمعى از آنان شبانه جز آنچه تو می گويى تدبير می كنند و خدا آنچه را كه شبانه در سر می پرورند می نگارد پس از ايشان روى برتاب و بر خدا توكل كن و خدا بس كارساز است

they say, `obedience, ` but as soon as they leave you, a party of them hide other than what they said. allah writes down what they hide. so turn away from them, and rely on allah. allah is sufficient for a guardian.

أَفَلاَ يَتَدَبَّرُونَ الْقُرْآنَ وَلَوْ كَانَ مِنْ عِندِ غَيْرِ اللّهِ لَوَجَدُواْ فِيهِ اخْتِلاَفًا كَثِيرًا

آيا در [معانى] قرآن نمی انديشند اگر از جانب غير خدا بود قطعا در آن اختلاف بسيارى می يافتند

will they not contemplate upon the koran? if it had been from other than allah, they would surely have found in it many contradictions.

وَإِذَا جَاءهُمْ أَمْرٌ مِّنَ الأَمْنِ أَوِ الْخَوْفِ أَذَاعُواْ بِهِ وَلَوْ رَدُّوهُ إِلَى الرَّسُولِ وَإِلَى أُوْلِي الأَمْرِ مِنْهُمْ لَعَلِمَهُ الَّذِينَ يَسْتَنبِطُونَهُ مِنْهُمْ وَلَوْلاَ فَضْلُ اللّهِ عَلَيْكُمْ وَرَحْمَتُهُ لاَتَّبَعْتُمُ الشَّيْطَانَ إِلاَّ قَلِيلًا

و چون خبرى [حاكى] از ايمنى يا وحشت به آنان برسد انتشارش دهند و اگر آن را به پيامبر و اولياى امر خود ارجاع كنند قطعا از ميان آنان كسانی اند كه [می توانند درست و نادرست] آن را دريابند و اگر فضل خدا و رحمت او بر شما نبود مسلما جز [شمار] اندكى از شيطان پيروى می كرديد

when a matter comes to them, be it of security or fear, they broadcast it, whereas if they returned it to the messenger and to those in authority among them, those of them whose task is to research it would have known it. if it was not for the bounty of allah and his mercy, all but a few of you would have followed satan.

فَقَاتِلْ فِي سَبِيلِ اللّهِ لاَ تُكَلَّفُ إِلاَّ نَفْسَكَ وَحَرِّضِ الْمُؤْمِنِينَ عَسَى اللّهُ أَن يَكُفَّ بَأْسَ الَّذِينَ كَفَرُواْ وَاللّهُ أَشَدُّ بَأْسًا وَأَشَدُّ تَنكِيلًا

پس در راه خدا پيكار كن جز عهده دار شخص خود نيستى و[لى] مؤمنان را [به مبارزه] برانگيز باشد كه خداوند آسيب كسانى را كه كفر ورزيده اند [از آنان] باز دارد و خداست كه قدرتش بيشتر و كيفرش سخت تر است

therefore, fight in the way of allah. you are only responsible for yourself. urge the believers on, in order that allah may restrain the might of those who disbelieve. allah is stronger in might, and stronger in punishment.

مَّن يَشْفَعْ شَفَاعَةً حَسَنَةً يَكُن لَّهُ نَصِيبٌ مِّنْهَا وَمَن يَشْفَعْ شَفَاعَةً سَيِّئَةً يَكُن لَّهُ كِفْلٌ مِّنْهَا وَكَانَ اللّهُ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ مُّقِيتًا

هر كس شفاعت پسنديده كند براى وى از آن نصيبى خواهد بود و هر كس شفاعت ناپسنديده اى كند براى او از آن [نيز] سهمى خواهد بود و خدا همواره به هر چيزى تواناست

whosoever intercedes with a good intercession shall receive a share of it, and whosoever intercedes with a bad intercession shall receive a portion of it. allah has power over all things.

وَإِذَا حُيِّيْتُم بِتَحِيَّةٍ فَحَيُّواْ بِأَحْسَنَ مِنْهَا أَوْ رُدُّوهَا إِنَّ اللّهَ كَانَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ حَسِيبًا

و چون به شما درود گفته شد شما به [صورتى] بهتر از آن درود گوييد يا همان را [در پاسخ] برگردانيد كه خدا همواره به هر چيزى حسابرس است

and when you are greeted with a greeting, greet with better than it, or return it. allah is the reckoner of all things.

اللّهُ لا إِلَهَ إِلاَّ هُوَ لَيَجْمَعَنَّكُمْ إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ لاَ رَيْبَ فِيهِ وَمَنْ أَصْدَقُ مِنَ اللّهِ حَدِيثًا

خداوند كسى است كه هيچ معبودى جز او نيست به يقين در روز رستاخيز كه هيچ شكى در آن نيست شما را گرد خواهد آورد و راستگوتر از خدا در سخن كيست

allah, there is no god except he. he will gather you to the resurrection day, there is no doubt in it. and who is truer in statement than allah?