وَلَوْ أَنَّنَا نَزَّلْنَا إِلَيْهِمُ الْمَلآئِكَةَ وَكَلَّمَهُمُ الْمَوْتَى وَحَشَرْنَا عَلَيْهِمْ كُلَّ شَيْءٍ قُبُلًا مَّا كَانُواْ لِيُؤْمِنُواْ إِلاَّ أَن يَشَاءَ اللّهُ وَلَكِنَّ أَكْثَرَهُمْ يَجْهَلُونَ

و اگر ما فرشتگان را به سوى آنان می فرستاديم و اگر مردگان با آنان به سخن می آمدند و هر چيزى را دسته دسته در برابر آنان گرد می آورديم باز هم ايمان نمی آوردند جز اينكه خدا بخواهد ولى بيشترشان نادانى می كنند

even if we sent down the angels to them and the dead spoke to them, and assembled all things in front of them, they would still not believe, unless allah willed it. but most of them are ignorant.

وَكَذَلِكَ جَعَلْنَا لِكُلِّ نَبِيٍّ عَدُوًّا شَيَاطِينَ الإِنسِ وَالْجِنِّ يُوحِي بَعْضُهُمْ إِلَى بَعْضٍ زُخْرُفَ الْقَوْلِ غُرُورًا وَلَوْ شَاء رَبُّكَ مَا فَعَلُوهُ فَذَرْهُمْ وَمَا يَفْتَرُونَ

و بدين گونه براى هر پيامبرى دشمنى از شيطانهاى انس و جن برگماشتيم بعضى از آنها به بعضى براى فريب [يكديگر] سخنان آراسته القا می كنند و اگر پروردگار تو می خواست چنين نمی كردند پس آنان را با آنچه به دروغ می سازند واگذار

as such we have assigned for every prophet an enemy; the satans of humans and jinn, revealing varnished speech to each other, all as a delusion. but had your lord willed, they would not have done so. therefore leave them and what they invent,

وَلِتَصْغَى إِلَيْهِ أَفْئِدَةُ الَّذِينَ لاَ يُؤْمِنُونَ بِالآخِرَةِ وَلِيَرْضَوْهُ وَلِيَقْتَرِفُواْ مَا هُم مُّقْتَرِفُونَ

و [چنين مقرر شده است] تا دلهاى كسانى كه به آخرت ايمان نمی آورند به آن [سخن باطل] بگرايد و آن را بپسندد و تا اينكه آنچه را بايد به دست بياورند به دست آورند

so that the hearts of those who have no belief in the everlasting life are inclined to it and, being pleased, persist in their sinful ways.

أَفَغَيْرَ اللّهِ أَبْتَغِي حَكَمًا وَهُوَ الَّذِي أَنَزَلَ إِلَيْكُمُ الْكِتَابَ مُفَصَّلًا وَالَّذِينَ آتَيْنَاهُمُ الْكِتَابَ يَعْلَمُونَ أَنَّهُ مُنَزَّلٌ مِّن رَّبِّكَ بِالْحَقِّ فَلاَ تَكُونَنَّ مِنَ الْمُمْتَرِينَ

پس آيا داورى جز خدا جويم با اينكه اوست كه اين كتاب را به تفصيل به سوى شما نازل كرده است و كسانى كه كتاب [آسمانى] بديشان داده ايم می دانند كه آن از جانب پروردگارت به حق فرو فرستاده شده است پس تو از ترديدكنندگان مباش

should i seek a judge other than allah when it is he who has sent down the well distinguished book for you? those to whom we have given the book know that it is the truth sent down from your lord, so do not be among the doubters.

وَتَمَّتْ كَلِمَتُ رَبِّكَ صِدْقًا وَعَدْلًا لاَّ مُبَدِّلِ لِكَلِمَاتِهِ وَهُوَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ

و سخن پروردگارت به راستى و داد سرانجام گرفته است و هيچ تغييردهنده اى براى كلمات او نيست و او شنواى داناست

perfected are the words of your lord in truth and justice, none can change his words. he is the hearing, the knowing.

وَإِن تُطِعْ أَكْثَرَ مَن فِي الأَرْضِ يُضِلُّوكَ عَن سَبِيلِ اللّهِ إِن يَتَّبِعُونَ إِلاَّ الظَّنَّ وَإِنْ هُمْ إِلاَّ يَخْرُصُونَ

و اگر از بيشتر كسانى كه در [اين سر]زمين می باشند پيروى كنى تو را از راه خدا گمراه می كنند آنان جز از گمان [خود] پيروى نمی كنند و جز به حدس و تخمين نمی پردازند

if you obeyed most of those on earth, they would lead you astray from the path of allah. they follow only supposition and they are but conjecturing.

إِنَّ رَبَّكَ هُوَ أَعْلَمُ مَن يَضِلُّ عَن سَبِيلِهِ وَهُوَ أَعْلَمُ بِالْمُهْتَدِينَ

بارى پروردگار تو به [حال] كسى كه از راه او منحرف می شود داناتر است و او به [حال] راه يافتگان [نيز] داناتر است

your lord knows best who stray from his path and the guided.

فَكُلُواْ مِمَّا ذُكِرَ اسْمُ اللّهِ عَلَيْهِ إِن كُنتُمْ بِآيَاتِهِ مُؤْمِنِينَ

پس اگر به آيات او ايمان داريد از آنچه نام خدا بر آن برده شده است بخوريد

eat then of that over which the name of allah has been mentioned (when slaughtered), if you truly believe in his verses.

وَمَا لَكُمْ أَلاَّ تَأْكُلُواْ مِمَّا ذُكِرَ اسْمُ اللّهِ عَلَيْهِ وَقَدْ فَصَّلَ لَكُم مَّا حَرَّمَ عَلَيْكُمْ إِلاَّ مَا اضْطُرِرْتُمْ إِلَيْهِ وَإِنَّ كَثِيرًا لَّيُضِلُّونَ بِأَهْوَائِهِم بِغَيْرِ عِلْمٍ إِنَّ رَبَّكَ هُوَ أَعْلَمُ بِالْمُعْتَدِينَ

و شما را چه شده است كه از آنچه نام خدا بر آن برده شده است نمی خوريد با اينكه [خدا] آنچه را بر شما حرام كرده جز آنچه بدان ناچار شده ايد براى شما به تفصيل بيان نموده است و به راستى بسيارى [از مردم ديگران را] از روى نادانى با هوسهاى خود گمراه می كنند آرى پروردگار تو به [حال] تجاوزكاران داناتر است

and why should you not eat of that over which the name of allah has been pronounced when he has already made plain to you what is forbidden, except when you are constrained? many are those who mislead through ignorance on account of their fancies, but your lord best knows the transgressors.

وَذَرُواْ ظَاهِرَ الإِثْمِ وَبَاطِنَهُ إِنَّ الَّذِينَ يَكْسِبُونَ الإِثْمَ سَيُجْزَوْنَ بِمَا كَانُواْ يَقْتَرِفُونَ

و گناه آشكار و پنهان را رها كنيد زيرا كسانى كه مرتكب گناه می شوند به زودى در برابر آنچه به دست می آوردند كيفر خواهند يافت

forsake the revealed and hidden sin. those who earn sin shall be recompensed for what they have committed.

وَلاَ تَأْكُلُواْ مِمَّا لَمْ يُذْكَرِ اسْمُ اللّهِ عَلَيْهِ وَإِنَّهُ لَفِسْقٌ وَإِنَّ الشَّيَاطِينَ لَيُوحُونَ إِلَى أَوْلِيَآئِهِمْ لِيُجَادِلُوكُمْ وَإِنْ أَطَعْتُمُوهُمْ إِنَّكُمْ لَمُشْرِكُونَ

و از آنچه نام خدا بر آن برده نشده است مخوريد چرا كه آن قطعا نافرمانى است و در خفا شيطانها به دوستان خود وسوسه می كنند تا با شما ستيزه نمايند و اگر اطاعتشان كنيد قطعا شما هم مشركيد

do not eat from that which the name of allah has not been mentioned, for it is a sin. the satans will reveal to their guided ones to argue with you. if you obey them, you shall indeed become idolaters.

أَوَ مَن كَانَ مَيْتًا فَأَحْيَيْنَاهُ وَجَعَلْنَا لَهُ نُورًا يَمْشِي بِهِ فِي النَّاسِ كَمَن مَّثَلُهُ فِي الظُّلُمَاتِ لَيْسَ بِخَارِجٍ مِّنْهَا كَذَلِكَ زُيِّنَ لِلْكَافِرِينَ مَا كَانُواْ يَعْمَلُونَ

آيا كسى كه مرده[دل] بود و زنده اش گردانيديم و براى او نورى پديد آورديم تا در پرتو آن در ميان مردم راه برود چون كسى است كه گويى گرفتار در تاريكيهاست و از آن بيرون آمدنى نيست اين گونه براى كافران آنچه انجام می دادند زينت داده شده است

is he who was dead whom we have revived and given a light with which he walks among people to be compared to him who blunders about in darkness from which he will never emerge? as such what the unbelievers have done appear decorated to them.

وَكَذَلِكَ جَعَلْنَا فِي كُلِّ قَرْيَةٍ أَكَابِرَ مُجَرِمِيهَا لِيَمْكُرُواْ فِيهَا وَمَا يَمْكُرُونَ إِلاَّ بِأَنفُسِهِمْ وَمَا يَشْعُرُونَ

و بدين گونه در هر شهرى گناهكاران بزرگش را می گماريم تا در آن به نيرنگ پردازند و[لى] آنان جز به خودشان نيرنگ نمی زنند و درك نمی كنند

and as such we have placed in every village its archtransgressors to scheme there. but they scheme only against themselves, though they do not sense it.

وَإِذَا جَاءتْهُمْ آيَةٌ قَالُواْ لَن نُّؤْمِنَ حَتَّى نُؤْتَى مِثْلَ مَا أُوتِيَ رُسُلُ اللّهِ اللّهُ أَعْلَمُ حَيْثُ يَجْعَلُ رِسَالَتَهُ سَيُصِيبُ الَّذِينَ أَجْرَمُواْ صَغَارٌ عِندَ اللّهِ وَعَذَابٌ شَدِيدٌ بِمَا كَانُواْ يَمْكُرُونَ

و چون آيتى برايشان بيايد می گويند هرگز ايمان نمی آوريم تا اينكه نظير آنچه به فرستادگان خدا داده شده است به ما [نيز] داده شود خدا بهتر می داند رسالتش را كجا قرار دهد به زودى كسانى را كه مرتكب گناه شدند به [سزاى] آنكه نيرنگ می كردند در پيشگاه خدا خوارى و شكنجه اى سخت خواهد رسيد

when a sign came to them they said: `we will not believe in it unless we are given that which the messengers of allah have been given. ` but allah knows best where to place his message. humiliation with allah shall befall the sinners as well as a terrible punishment for what they devised.

فَمَن يُرِدِ اللّهُ أَن يَهْدِيَهُ يَشْرَحْ صَدْرَهُ لِلإِسْلاَمِ وَمَن يُرِدْ أَن يُضِلَّهُ يَجْعَلْ صَدْرَهُ ضَيِّقًا حَرَجًا كَأَنَّمَا يَصَّعَّدُ فِي السَّمَاء كَذَلِكَ يَجْعَلُ اللّهُ الرِّجْسَ عَلَى الَّذِينَ لاَ يُؤْمِنُونَ

پس كسى را كه خدا بخواهد هدايت نمايد دلش را به پذيرش اسلام می گشايد و هر كه را بخواهد گمراه كند دلش را سخت تنگ می گرداند چنانكه گويى به زحمت در آسمان بالا می رود اين گونه خدا پليدى را بر كسانى كه ايمان نمی آورند قرار می دهد

whomsoever allah desires to guide, he expands his chest to islam (submission). whomsoever he desires to lead astray, he makes his chest narrow, tight, as though he were climbing to heaven. as such allah lays the scourge on the unbelievers.

وَهَذَا صِرَاطُ رَبِّكَ مُسْتَقِيمًا قَدْ فَصَّلْنَا الآيَاتِ لِقَوْمٍ يَذَّكَّرُونَ

و راه راست پروردگارت همين است ما آيات [خود] را براى گروهى كه پند می گيرند به روشنى بيان نموده ايم

this is the path of your lord, a straight path. we have made plain our verses to a nation who remember.

لَهُمْ دَارُ السَّلاَمِ عِندَ رَبِّهِمْ وَهُوَ وَلِيُّهُمْ بِمَا كَانُواْ يَعْمَلُونَ

براى آنان نزد پروردگارشان سراى عافيت است و به [پاداش] آنچه انجام می دادند او يارشان خواهد بود

theirs is the abode of peace with their lord. he is their guardian for what they did.

وَيَوْمَ يِحْشُرُهُمْ جَمِيعًا يَا مَعْشَرَ الْجِنِّ قَدِ اسْتَكْثَرْتُم مِّنَ الإِنسِ وَقَالَ أَوْلِيَآؤُهُم مِّنَ الإِنسِ رَبَّنَا اسْتَمْتَعَ بَعْضُنَا بِبَعْضٍ وَبَلَغْنَا أَجَلَنَا الَّذِيَ أَجَّلْتَ لَنَا قَالَ النَّارُ مَثْوَاكُمْ خَالِدِينَ فِيهَا إِلاَّ مَا شَاء اللّهُ إِنَّ رَبَّكَ حَكِيمٌ عَليمٌ

و [ياد كن] روزى را كه همه آنان را گرد می آورد [و می فرمايد] اى گروه جنيان از آدميان [پيروان] فراوان يافتيد و هواخواهان آنها از [نوع] انسان می گويند پروردگارا برخى از ما از برخى ديگر بهره بردارى كرد و به پايانى كه براى ما معين كردى رسيديم [خدا] می فرمايد جايگاه شما آتش است در آن ماندگار خواهيد بود مگر آنچه را خدا بخواهد [كه خود تخفيف دهد] آرى پروردگار تو حكيم داناست

on the day when he assembles them all together, `o company of jinn, you have seduced mankind in great numbers. ` and their guided ones among the humans will say: `lord, we have enjoyed each other. but now we have reached the term which you have appointed for us. ` he will say: `the fire shall be your lodging, and there you shall remain for ever except as allah will. ` your lord is wise, knowing.

وَكَذَلِكَ نُوَلِّي بَعْضَ الظَّالِمِينَ بَعْضًا بِمَا كَانُواْ يَكْسِبُونَ

و اين گونه برخى از ستمكاران را به [كيفر] آنچه به دست می آوردند سرپرست برخى ديگر می گردانيم

so we make the harmdoers guides of each other for what they have earned.

يَا مَعْشَرَ الْجِنِّ وَالإِنسِ أَلَمْ يَأْتِكُمْ رُسُلٌ مِّنكُمْ يَقُصُّونَ عَلَيْكُمْ آيَاتِي وَيُنذِرُونَكُمْ لِقَاء يَوْمِكُمْ هَذَا قَالُواْ شَهِدْنَا عَلَى أَنفُسِنَا وَغَرَّتْهُمُ الْحَيَاةُ الدُّنْيَا وَشَهِدُواْ عَلَى أَنفُسِهِمْ أَنَّهُمْ كَانُواْ كَافِرِينَ

اى گروه جن و انس آيا از ميان شما فرستادگانى براى شما نيامدند كه آيات مرا بر شما بخوانند و از ديدار اين روزتان به شما هشدار دهند گفتند ما به زيان خود گواهى دهيم [كه آرى آمدند] و زندگى دنيا فريبشان داد و بر ضد خود گواهى دادند كه آنان كافر بوده اند

`jinn and human, did there not come to you messengers of your own who narrated to you my verses and warned you of encountering this day? ` they will reply: `we bear witness against ourselves. ` indeed, the life of this world beguiled them. they will bear witness against themselves that they were unbelievers.

ذَلِكَ أَن لَّمْ يَكُن رَّبُّكَ مُهْلِكَ الْقُرَى بِظُلْمٍ وَأَهْلُهَا غَافِلُونَ

اين [اتمام حجت] بدان سبب است كه پروردگار تو هيچ گاه شهرها را به ستم نابوده نكرده در حالى كه مردم آن غافل باشند

that is because your lord will not destroy villages unjustly, while their inhabitants were inattentive.

وَلِكُلٍّ دَرَجَاتٌ مِّمَّا عَمِلُواْ وَمَا رَبُّكَ بِغَافِلٍ عَمَّا يَعْمَلُونَ

و براى هر يك [از اين دو گروه] از آنچه انجام داده اند [در جزا] مراتبى خواهد بود و پروردگارت از آنچه می كنند غافل نيست

they all have their degrees according to their deeds. your lord is not inattentive of their actions.

وَرَبُّكَ الْغَنِيُّ ذُو الرَّحْمَةِ إِن يَشَأْ يُذْهِبْكُمْ وَيَسْتَخْلِفْ مِن بَعْدِكُم مَّا يَشَاء كَمَآ أَنشَأَكُم مِّن ذُرِّيَّةِ قَوْمٍ آخَرِينَ

و پروردگار تو بی نياز و رحمتگر است اگر بخواهد شما را می برد و پس از شما هر كه را بخواهد جانشين [شما] می كند همچنانكه شما را از نسل گروهى ديگر پديد آورده است

your lord is rich and the owner of mercy. he can destroy you if he will and replace you with whom he pleases, just as he raised you from the offspring of other nations.

إِنَّ مَا تُوعَدُونَ لآتٍ وَمَا أَنتُم بِمُعْجِزِينَ

قطعا آنچه به شما وعده داده می شود آمدنى است و شما درمانده كنندگان [خدا] نيستيد

that which you are promised is sure to come. you shall not frustrate me.

قُلْ يَا قَوْمِ اعْمَلُواْ عَلَى مَكَانَتِكُمْ إِنِّي عَامِلٌ فَسَوْفَ تَعْلَمُونَ مَن تَكُونُ لَهُ عَاقِبَةُ الدِّارِ إِنَّهُ لاَ يُفْلِحُ الظَّالِمُونَ

بگو اى قوم من هر چه مقدور شما هست انجام دهيد من [هم] انجام می دهم به زودى خواهيد دانست كه فرجام [نيكوى] آن سراى از آن كيست آرى ستمكاران رستگار نمی شوند

say: `work according to your station my people, for indeed i am working. ` you shall know to whom will be the good end of the abode. the harmdoers shall not be triumphant.

وَجَعَلُواْ لِلّهِ مِمِّا ذَرَأَ مِنَ الْحَرْثِ وَالأَنْعَامِ نَصِيبًا فَقَالُواْ هَذَا لِلّهِ بِزَعْمِهِمْ وَهَذَا لِشُرَكَآئِنَا فَمَا كَانَ لِشُرَكَآئِهِمْ فَلاَ يَصِلُ إِلَى اللّهِ وَمَا كَانَ لِلّهِ فَهُوَ يَصِلُ إِلَى شُرَكَآئِهِمْ سَاء مَا يَحْكُمُونَ

و [مشركان] براى خدا از آنچه از كشت و دامها كه آفريده است سهمى گذاشتند و به پندار خودشان گفتند اين ويژه خداست و اين ويژه بتان ما پس آنچه خاص بتانشان بود به خدا نمی رسيد و[لى] آنچه خاص خدا بود به بتانشان می رسيد چه بد داورى می كنند

they set aside for allah a share of what he has created of tilth and cattle saying: `this is for allah so they claim and this for our associates (gods). ` the share of their associates never reaches allah, but the share of allah reaches their associates. how evil they judge!

وَكَذَلِكَ زَيَّنَ لِكَثِيرٍ مِّنَ الْمُشْرِكِينَ قَتْلَ أَوْلاَدِهِمْ شُرَكَآؤُهُمْ لِيُرْدُوهُمْ وَلِيَلْبِسُواْ عَلَيْهِمْ دِينَهُمْ وَلَوْ شَاء اللّهُ مَا فَعَلُوهُ فَذَرْهُمْ وَمَا يَفْتَرُونَ

و اين گونه براى بسيارى از مشركان بتانشان كشتن فرزندانشان را آراستند تا هلاكشان كنند و دينشان را بر آنان مشتبه سازند و اگر خدا می خواست چنين نمی كردند پس ايشان را با آنچه به دروغ می سازند رها كن

as such their associates made it attractive to the idolaters to kill their children so that they ruin them and confuse them about their religion. but had allah willed, they would not have done so. therefore, leave them to their false inventions.

وَقَالُواْ هَذِهِ أَنْعَامٌ وَحَرْثٌ حِجْرٌ لاَّ يَطْعَمُهَا إِلاَّ مَن نّشَاء بِزَعْمِهِمْ وَأَنْعَامٌ حُرِّمَتْ ظُهُورُهَا وَأَنْعَامٌ لاَّ يَذْكُرُونَ اسْمَ اللّهِ عَلَيْهَا افْتِرَاء عَلَيْهِ سَيَجْزِيهِم بِمَا كَانُواْ يَفْتَرُونَ

و به زعم خودشان گفتند اينها دامها و كشتزار[هاى] ممنوع است كه جز كسى كه ما بخواهيم نبايد از آن بخورد و دامهايى است كه [سوار شدن بر] پشت آنها حرام شده است و دامهايى [داشتند] كه [هنگام ذبح] نام خدا را بر آن[ها] نمی بردند به صرف افترا بر [خدا] به زودى [خدا] آنان را به خاطر آنچه افترا می بستند جزا می دهد

they say: `these cattle, and these crops are forbidden. none can eat of them except those whom we permit` so they claim `and cattle whose backs are forbidden, and others over which they do not pronounce the name of allah. ` as� such fabricating lies against him. he will recompense them for their invented lies.

وَقَالُواْ مَا فِي بُطُونِ هَذِهِ الأَنْعَامِ خَالِصَةٌ لِّذُكُورِنَا وَمُحَرَّمٌ عَلَى أَزْوَاجِنَا وَإِن يَكُن مَّيْتَةً فَهُمْ فِيهِ شُرَكَاء سَيَجْزِيهِمْ وَصْفَهُمْ إِنَّهُ حِكِيمٌ عَلِيمٌ

و گفتند آنچه در شكم اين دامهاست اختصاص به مردان ما دارد و بر همسران ما حرام شده است و اگر [آن جنين] مرده باشد همه آنان [از زن و مرد ] در آن شريكند به زودى [خدا] توصيف آنان را سزا خواهد داد زيرا او حكيم داناست

they also say: `what is in the bellies (wombs) of these cattle is reserved for our males but not for our wives. ` but if it is stillborn, they all partake of it. he will recompense them for their describing. he is wise, knowing.

قَدْ خَسِرَ الَّذِينَ قَتَلُواْ أَوْلاَدَهُمْ سَفَهًا بِغَيْرِ عِلْمٍ وَحَرَّمُواْ مَا رَزَقَهُمُ اللّهُ افْتِرَاء عَلَى اللّهِ قَدْ ضَلُّواْ وَمَا كَانُواْ مُهْتَدِينَ

كسانى كه از روى بی خردى و نادانى فرزندان خود را كشته اند و آنچه را خدا روزيشان كرده بود از راه افترا به خدا حرام شمرده اند سخت زيان كردند آنان به راستى گمراه شده و هدايت نيافته اند

lost are those who, without knowledge, have foolishly slain their own children and made unlawful that which allah has provided them, fabricating lies about allah. they have gone astray and are not guided.