وَإِذ نَتَقْنَا الْجَبَلَ فَوْقَهُمْ كَأَنَّهُ ظُلَّةٌ وَظَنُّواْ أَنَّهُ وَاقِعٌ بِهِمْ خُذُواْ مَا آتَيْنَاكُم بِقُوَّةٍ وَاذْكُرُواْ مَا فِيهِ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ

و [ياد كن] هنگامى را كه كوه [طور] را بر فرازشان سايبان آسا برافراشتيم و چنان پنداشتند كه [كوه] بر سرشان فرو خواهد افتاد [و گفتيم] آنچه را كه به شما داده ايم به جد و جهد بگيريد و آنچه را در آن است به ياد داشته باشيد شايد كه پرهيزگار شويد

when we suspended the mountain over them as though it were a shadow and they feared that it was falling down on them: (we said): `take forcefully that which we have given you and remember what it contains, in order that you keep from evil. `

وَإِذْ أَخَذَ رَبُّكَ مِن بَنِي آدَمَ مِن ظُهُورِهِمْ ذُرِّيَّتَهُمْ وَأَشْهَدَهُمْ عَلَى أَنفُسِهِمْ أَلَسْتَ بِرَبِّكُمْ قَالُواْ بَلَى شَهِدْنَا أَن تَقُولُواْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ إِنَّا كُنَّا عَنْ هَذَا غَافِلِينَ

و هنگامى را كه پروردگارت از پشت فرزندان آدم ذريه آنان را برگرفت و ايشان را بر خودشان گواه ساخت كه آيا پروردگار شما نيستم گفتند چرا گواهى داديم تا مبادا روز قيامت بگوييد ما از اين [امر] غافل بوديم

when your lord brought forth descendants from the loins of adam`s children, and made them testify concerning themselves (he said): `am i not your lord.` they replied: `we bear witness (that you are). ` lest you should say on the day of resurrection: `we had no knowledge of this, `

أَوْ تَقُولُواْ إِنَّمَا أَشْرَكَ آبَاؤُنَا مِن قَبْلُ وَكُنَّا ذُرِّيَّةً مِّن بَعْدِهِمْ أَفَتُهْلِكُنَا بِمَا فَعَلَ الْمُبْطِلُونَ

يا بگوييد پدران ما پيش از اين مشرك بوده اند و ما فرزندانى پس از ايشان بوديم آيا ما را به خاطر آنچه باطل انديشان انجام داده اند هلاك می كنى

or you say: `our forefathers were idolaters before, and we were the descendants after them, will you destroy us for the deeds of the vaindoers? `

وَكَذَلِكَ نُفَصِّلُ الآيَاتِ وَلَعَلَّهُمْ يَرْجِعُونَ

و اينگونه آيات [خود] را به تفصيل بيان می كنيم و باشد كه آنان [به سوى حق] بازگردند

as such we make plain our verses in order that they return.

وَاتْلُ عَلَيْهِمْ نَبَأَ الَّذِيَ آتَيْنَاهُ آيَاتِنَا فَانسَلَخَ مِنْهَا فَأَتْبَعَهُ الشَّيْطَانُ فَكَانَ مِنَ الْغَاوِينَ

و خبر آن كس را كه آيات خود را به او داده بوديم براى آنان بخوان كه از آن عارى گشت آنگاه شيطان او را دنبال كرد و از گمراهان شد

recite to them the news of he to whom we gave our verses and who turned away from them; how satan overtook him so he was led astray.

وَلَوْ شِئْنَا لَرَفَعْنَاهُ بِهَا وَلَكِنَّهُ أَخْلَدَ إِلَى الأَرْضِ وَاتَّبَعَ هَوَاهُ فَمَثَلُهُ كَمَثَلِ الْكَلْبِ إِن تَحْمِلْ عَلَيْهِ يَلْهَثْ أَوْ تَتْرُكْهُ يَلْهَث ذَّلِكَ مَثَلُ الْقَوْمِ الَّذِينَ كَذَّبُواْ بِآيَاتِنَا فَاقْصُصِ الْقَصَصَ لَعَلَّهُمْ يَتَفَكَّرُونَ

و اگر می خواستيم قدر او را به وسيله آن [آيات] بالا می برديم اما او به زمين [=دنيا] گراييد و از هواى نفس خود پيروى كرد از اين رو داستانش چون داستان سگ است [كه] اگر بر آن حمله ور شوى زبان از كام برآورد و اگر آن را رها كنى [باز هم] زبان از كام برآورد اين مثل آن گروهى است كه آيات ما را تكذيب كردند پس اين داستان را [براى آنان] حكايت كن شايد كه آنان بينديشند

had it been our will we would have raised with it, but he clung to this earthly life and succumbed to his fancies. his likeness was that of a dog, whether you chase it away or let it alone it pants. such is the example of a nation who belie our signs. recount to them these narratives, in order that they reflect.

سَاء مَثَلًا الْقَوْمُ الَّذِينَ كَذَّبُواْ بِآيَاتِنَا وَأَنفُسَهُمْ كَانُواْ يَظْلِمُونَ

چه زشت است داستان گروهى كه آيات ما را تكذيب و به خود ستم می نمودند

evil is the example of those who belied our verses; they wronged themselves.

مَن يَهْدِ اللّهُ فَهُوَ الْمُهْتَدِي وَمَن يُضْلِلْ فَأُوْلَئِكَ هُمُ الْخَاسِرُونَ

هر كه را خدا هدايت كند او راه يافته است و كسانى را كه گمراه نمايد آنان خود زيانكارانند

he whom allah guides is one that is guided, but he whom allah leaves in error shall surely be the lost.

وَلَقَدْ ذَرَأْنَا لِجَهَنَّمَ كَثِيرًا مِّنَ الْجِنِّ وَالإِنسِ لَهُمْ قُلُوبٌ لاَّ يَفْقَهُونَ بِهَا وَلَهُمْ أَعْيُنٌ لاَّ يُبْصِرُونَ بِهَا وَلَهُمْ آذَانٌ لاَّ يَسْمَعُونَ بِهَا أُوْلَئِكَ كَالأَنْعَامِ بَلْ هُمْ أَضَلُّ أُوْلَئِكَ هُمُ الْغَافِلُونَ

و در حقيقت بسيارى از جنيان و آدميان را براى دوزخ آفريده ايم [چرا كه] دلهايى دارند كه با آن [حقايق را] دريافت نمی كنند و چشمانى دارند كه با آنها نمی بينند و گوشهايى دارند كه با آنها نمی شنوند آنان همانند چهارپايان بلكه گمراه ترند [آرى] آنها همان غافل ماندگانند

for gehenna, we have created many jinn and many humans. they have hearts, with which they cannot understand; eyes, with which they do not see; and ears, with which they do not hear. they are like cattle, rather, they are the more misguided. such are the heedless.

وَلِلّهِ الأَسْمَاء الْحُسْنَى فَادْعُوهُ بِهَا وَذَرُواْ الَّذِينَ يُلْحِدُونَ فِي أَسْمَآئِهِ سَيُجْزَوْنَ مَا كَانُواْ يَعْمَلُونَ

و نامهاى نيكو به خدا اختصاص دارد پس او را با آنها بخوانيد و كسانى را كه در مورد نامهاى او به كژى می گرايند رها كنيد زودا كه به [سزاى] آنچه انجام می دادند كيفر خواهند يافت

to allah belongs the finest names, so call him by them, and keep away from those who pervert them. they shall be recompensed for the things they did.

وَمِمَّنْ خَلَقْنَا أُمَّةٌ يَهْدُونَ بِالْحَقِّ وَبِهِ يَعْدِلُونَ

و از ميان كسانى كه آفريده ايم گروهى هستند كه به حق هدايت می كنند و به حق داورى می نمايند

among those whom we created there is a nation who guide with the truth and with it they are just.

وَالَّذِينَ كَذَّبُواْ بِآيَاتِنَا سَنَسْتَدْرِجُهُم مِّنْ حَيْثُ لاَ يَعْلَمُونَ

و كسانى كه آيات ما را تكذيب كردند به تدريج از جايى كه نمی دانند گريبانشان را خواهيم گرفت

as for those who belie our verses, we will draw them on little by little, from where they cannot tell;

وَأُمْلِي لَهُمْ إِنَّ كَيْدِي مَتِينٌ

و به آنان مهلت می دهم كه تدبير من استوار است

and i respite them, my stratagem is firm.

أَوَلَمْ يَتَفَكَّرُواْ مَا بِصَاحِبِهِم مِّن جِنَّةٍ إِنْ هُوَ إِلاَّ نَذِيرٌ مُّبِينٌ

آيا نينديشيده اند كه همنشين آنان هيچ جنونى ندارد او جز هشداردهنده اى آشكار نيست

have they not reflected? there is no madness in their companion, he is but a plain warner.

أَوَلَمْ يَنظُرُواْ فِي مَلَكُوتِ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ وَمَا خَلَقَ اللّهُ مِن شَيْءٍ وَأَنْ عَسَى أَن يَكُونَ قَدِ اقْتَرَبَ أَجَلُهُمْ فَبِأَيِّ حَدِيثٍ بَعْدَهُ يُؤْمِنُونَ

آيا در ملكوت آسمانها و زمين و هر چيزى كه خدا آفريده است ننگريسته اند و اينكه شايد هنگام مرگشان نزديك شده باشد پس به كدام سخن بعد از قرآن ايمان می آورند

will they not ponder upon the kingdom of the heavens and the earth, and all that allah created, and that it may be that their term is drawing near? so, in which speech will they believe thereafter?

مَن يُضْلِلِ اللّهُ فَلاَ هَادِيَ لَهُ وَيَذَرُهُمْ فِي طُغْيَانِهِمْ يَعْمَهُونَ

هر كه را خداوند گمراه كند براى او هيچ رهبرى نيست و آنان را در طغيانشان سرگردان وا می گذارد

none can guide those whom allah leaves in error. he leaves them in their insolence, wandering blindly.

يَسْأَلُونَكَ عَنِ السَّاعَةِ أَيَّانَ مُرْسَاهَا قُلْ إِنَّمَا عِلْمُهَا عِندَ رَبِّي لاَ يُجَلِّيهَا لِوَقْتِهَا إِلاَّ هُوَ ثَقُلَتْ فِي السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ لاَ تَأْتِيكُمْ إِلاَّ بَغْتَةً يَسْأَلُونَكَ كَأَنَّكَ حَفِيٌّ عَنْهَا قُلْ إِنَّمَا عِلْمُهَا عِندَ اللّهِ وَلَكِنَّ أَكْثَرَ النَّاسِ لاَ يَعْلَمُونَ

از تو در باره قيامت می پرسند [كه] وقوع آن چه وقت است بگو علم آن تنها نزد پروردگار من است جز او [هيچ كس] آن را به موقع خود آشكار نمی گرداند [اين حادثه] بر آسمانها و زمين گران است جز ناگهان به شما نمی رسد [باز] از تو می پرسند گويا تو از [زمان وقوع] آن آگاهى بگو علم آن تنها نزد خداست ولى بيشتر مردم نمی دانند

they ask you about the hour and when it is to come. say: `none knows except my lord. he alone will reveal it at the appointed time. it is heavy in the heavens and earth. it will not come to you but suddenly. ` they will question you, as though you had full knowledge of it. say: `its knowledge is with allah, though most people are unaware. `

قُل لاَّ أَمْلِكُ لِنَفْسِي نَفْعًا وَلاَ ضَرًّا إِلاَّ مَا شَاء اللّهُ وَلَوْ كُنتُ أَعْلَمُ الْغَيْبَ لاَسْتَكْثَرْتُ مِنَ الْخَيْرِ وَمَا مَسَّنِيَ السُّوءُ إِنْ أَنَاْ إِلاَّ نَذِيرٌ وَبَشِيرٌ لِّقَوْمٍ يُؤْمِنُونَ

بگو جز آنچه خدا بخواهد براى خودم اختيار سود و زيانى ندارم و اگر غيب می دانستم قطعا خير بيشترى می اندوختم و هرگز به من آسيبى نمی رسيد من جز بيم دهنده و بشارتگر براى گروهى كه ايمان می آورند نيستم

say: `i do not have the power to acquire benefits or to avert harm from myself, except by the will of allah. had i possessed knowledge of the unseen, i would have availed myself of much that is good, and no harm would have touched me. but i am only a warner and a bearer of glad tidings for a nation who believe.

هُوَ الَّذِي خَلَقَكُم مِّن نَّفْسٍ وَاحِدَةٍ وَجَعَلَ مِنْهَا زَوْجَهَا لِيَسْكُنَ إِلَيْهَا فَلَمَّا تَغَشَّاهَا حَمَلَتْ حَمْلًا خَفِيفًا فَمَرَّتْ بِهِ فَلَمَّا أَثْقَلَت دَّعَوَا اللّهَ رَبَّهُمَا لَئِنْ آتَيْتَنَا صَالِحًا لَّنَكُونَنَّ مِنَ الشَّاكِرِينَ

اوست آن كس كه شما را از ن فس واحدى آفريد و جفت وى را از آن پديد آورد تا بدان آرام گيرد پس چون [آدم] با او [حوا] درآميخت باردار شد بارى سبك و [چندى] با آن [بار سبك] گذرانيد و چون سنگين بار شد خدا پروردگار خود را خواندند كه اگر به ما [فرزندى] شايسته عطا كنى قطعا از سپاسگزاران خواهيم بود

it is he who created you from a soul. from it he created its mate, so that he might reside with her. and when he had covered her, she conceived, and for a time her burden was light. she carried it with ease, but when it grew heavy, they both supplicated to allah, their lord: `grant us a goodly child and we will be among the thankful. `

فَلَمَّا آتَاهُمَا صَالِحًا جَعَلاَ لَهُ شُرَكَاء فِيمَا آتَاهُمَا فَتَعَالَى اللّهُ عَمَّا يُشْرِكُونَ

و چون به آن دو [فرزندى] شايسته داد در آنچه [خدا] به ايشان داده بود براى او شريكانى قرار دادند و خدا از آنچه [با او] شريك می گردانند برتر است

yet when he gave both of them (the parents) a goodly child, they set up associates with him, in return for what he had given them. exalted be allah above that they associate with him.

أَيُشْرِكُونَ مَا لاَ يَخْلُقُ شَيْئًا وَهُمْ يُخْلَقُونَ

آيا موجوداتى را [با او] شريك می گردانند كه چيزى را نمی آفرينند و خودشان مخلوقند

will they associate that which cannot create a thing while they are created?

وَلاَ يَسْتَطِيعُونَ لَهُمْ نَصْرًا وَلاَ أَنفُسَهُمْ يَنصُرُونَ

و نمی توانند آنان را يارى كنند و نه خويشتن را يارى دهند

they cannot help them, nor can they help themselves.

وَإِن تَدْعُوهُمْ إِلَى الْهُدَى لاَ يَتَّبِعُوكُمْ سَوَاء عَلَيْكُمْ أَدَعَوْتُمُوهُمْ أَمْ أَنتُمْ صَامِتُونَ

و اگر آنها را به [راه] هدايت فراخوانيد از شما پيروى نمی كنند چه آنها را بخوانيد يا خاموش بمانيد براى شما يكسان است

if you call them to guidance, they will not follow you. it is the same whether you call them or you are silent.

إِنَّ الَّذِينَ تَدْعُونَ مِن دُونِ اللّهِ عِبَادٌ أَمْثَالُكُمْ فَادْعُوهُمْ فَلْيَسْتَجِيبُواْ لَكُمْ إِن كُنتُمْ صَادِقِينَ

در حقيقت كسانى را كه به جاى خدا می خوانيد بندگانى امثال شما هستند پس آنها را [در گرفتاريها] بخوانيد اگر راست می گوييد بايد شما را اجابت كنند

those whom you invoke, other than allah, are worshipers like yourselves. call them, and let them answer you, if what you say is true!

أَلَهُمْ أَرْجُلٌ يَمْشُونَ بِهَا أَمْ لَهُمْ أَيْدٍ يَبْطِشُونَ بِهَا أَمْ لَهُمْ أَعْيُنٌ يُبْصِرُونَ بِهَا أَمْ لَهُمْ آذَانٌ يَسْمَعُونَ بِهَا قُلِ ادْعُواْ شُرَكَاءكُمْ ثُمَّ كِيدُونِ فَلاَ تُنظِرُونِ

آيا آنها پاهايى دارند كه با آن راه بروند يا دستهايى دارند كه با آن كارى انجام دهند يا چشمهايى دارند كه با آن بنگرند يا گوشهايى دارند كه با آن بشنوند بگو شريكان خود را بخوانيد سپس در باره من حيله به كار بريد و مرا مهلت مدهيد

have they feet to walk with? have they hands to punish with? have they eyes to see with? have they ears to hear with? say: `call on your partners and then try to scheme against me. give me no respite.

إِنَّ وَلِيِّيَ اللّهُ الَّذِي نَزَّلَ الْكِتَابَ وَهُوَ يَتَوَلَّى الصَّالِحِينَ

بی ترديد سرور من آن خدايى است كه قرآن را فرو فرستاده و همو دوستدار شايستگان است

my guardian is allah, who has sent down the book. he guards the righteous.

وَالَّذِينَ تَدْعُونَ مِن دُونِهِ لاَ يَسْتَطِيعُونَ نَصْرَكُمْ وَلآ أَنفُسَهُمْ يَنْصُرُونَ

و كسانى را كه به جاى او می خوانيد نمی توانند شما را يارى كنند و نه خويشتن را يارى دهند

those whom you invoke, other than him, cannot help you, nor can they help themselves. `

وَإِن تَدْعُوهُمْ إِلَى الْهُدَى لاَ يَسْمَعُواْ وَتَرَاهُمْ يَنظُرُونَ إِلَيْكَ وَهُمْ لاَ يُبْصِرُونَ

و اگر آنها را به [راه] هدايت فرا خوانيد نمی شنوند و آنها را می بينى كه به سوى تو می نگرند در حالى كه نمی بينند

if you call them to guidance, they will not hear you. you see them looking towards you, but they cannot see.

خُذِ الْعَفْوَ وَأْمُرْ بِالْعُرْفِ وَأَعْرِضْ عَنِ الْجَاهِلِينَ

گذشت پيشه كن و به [كار] پسنديده فرمان ده و از نادانان رخ برتاب

accept the easing, order with fine jurisprudence, and avoid the ignorant.

وَإِمَّا يَنزَغَنَّكَ مِنَ الشَّيْطَانِ نَزْغٌ فَاسْتَعِذْ بِاللّهِ إِنَّهُ سَمِيعٌ عَلِيمٌ

و اگر از شيطان وسوسه اى به تو رسد به خدا پناه ب ر زيرا كه او شنواى داناست

when satan provokes you seek refuge in allah; he is the hearing, the knowing.

إِنَّ الَّذِينَ اتَّقَواْ إِذَا مَسَّهُمْ طَائِفٌ مِّنَ الشَّيْطَانِ تَذَكَّرُواْ فَإِذَا هُم مُّبْصِرُونَ

در حقيقت كسانى كه [از خدا] پروا دارند چون وسوسه اى از جانب شيطان بديشان رسد [خدا را] به ياد آورند و بناگاه بينا شوند

indeed, when a visitation of satan touches the cautious (worshipers) they remember, and then see clearly.

وَإِخْوَانُهُمْ يَمُدُّونَهُمْ فِي الْغَيِّ ثُمَّ لاَ يُقْصِرُونَ

و يارانشان آنان را به گمراهى می كشانند و كوتاهى نمی كنند

and their brothers, they prolong them in error, and they will never stop.

وَإِذَا لَمْ تَأْتِهِم بِآيَةٍ قَالُواْ لَوْلاَ اجْتَبَيْتَهَا قُلْ إِنَّمَا أَتَّبِعُ مَا يِوحَى إِلَيَّ مِن رَّبِّي هَذَا بَصَآئِرُ مِن رَّبِّكُمْ وَهُدًى وَرَحْمَةٌ لِّقَوْمٍ يُؤْمِنُونَ

و هر گاه براى آنان آياتى نياورى می گويند چرا آن را خود برنگزيدى بگو من فقط آنچه را كه از پروردگارم به من وحى می شود پيروى می كنم اين [قرآن] رهنمودى است از جانب پروردگار شما و براى گروهى كه ايمان می آورند هدايت و رحمتى است

when you do not bring them a verse, they say, `why have you not chosen one? ` say: `i follow only what is revealed to me from my lord. this (koran) is a veritable proof from your lord, guidance and mercy for people who believe. `

وَإِذَا قُرِئَ الْقُرْآنُ فَاسْتَمِعُواْ لَهُ وَأَنصِتُواْ لَعَلَّكُمْ تُرْحَمُونَ

و چون قرآن خوانده شود گوش بدان فرا داريد و خاموش مانيد اميد كه بر شما رحمت آيد

when the koran is recited, listen to it in silence in order that allah has mercy upon you.

وَاذْكُر رَّبَّكَ فِي نَفْسِكَ تَضَرُّعًا وَخِيفَةً وَدُونَ الْجَهْرِ مِنَ الْقَوْلِ بِالْغُدُوِّ وَالآصَالِ وَلاَ تَكُن مِّنَ الْغَافِلِينَ

و در دل خويش پروردگارت را بامدادان و شامگاهان با تضرع و ترس بی صداى بلند ياد كن و از غافلان مباش

remember your lord in your soul with humility and fear, and not with a loud voice, morning and evening, and do not be among the inattentive.

إِنَّ الَّذِينَ عِندَ رَبِّكَ لاَ يَسْتَكْبِرُونَ عَنْ عِبَادَتِهِ وَيُسَبِّحُونَهُ وَلَهُ يَسْجُدُونَ

به يقين كسانى كه نزد پروردگار تو هستند از پرستش او تكبر نمی ورزند و او را به پاكى می ستايند و براى او سجده می كنند

those who are with your lord are not too proud to worship him. they exalt him and to him they prostrate.