يَقُولُ أَئِنَّكَ لَمِنْ الْمُصَدِّقِينَ

[که همواره از روی تعجب به من] می گفت: آیا تو از باور دارندگان [رستاخیز و زنده شدن مردگان] هستی؟

که با من می‌گفت: آیا تو (وعده‌های بهشت و قیامت را) باور می‌کنی؟

who would say: "are you among the believers (of the resurrection)?

أَئِذَا مِتْنَا وَكُنَّا تُرَابًا وَعِظَامًا أَئِنَّا لَمَدِينُونَ

آیا زمانی که ما مردیم و خاک استخوان شدیم، حتماً [زنده می شویم و] پاداشمان می دهند؟

آیا چون مردیم و استخوان ما خاک راه شد باز (زنده شویم و) پاداش و کیفری یابیم؟

when we are dead and turned to dust and bones, shall we be recompensed?"

قَالَ هَلْ أَنتُم مُّطَّلِعُونَ

[سپس به دوستان بهشتی خود] می گوید: آیا شما با من به دوزخ سر می کشید [تا از هم نشینم خبری بگیرید که در کجا و در چه حالی است؟]

باز (این گوینده بهشتی به رفیقان) گوید: آیا می‌خواهید نظر کنید (و آن رفیق کافر را اینک در دوزخ بنگرید).

and he will reply: `are you looking down (into hell)? `

فَاطَّلَعَ فَرَآهُ فِي سَوَاء الْجَحِيمِ

پس خود او به دوزخ سر می کشد و هم نشینش را وسط دوزخ می بیند.

آن گاه خود بنگرد و او را در میان دوزخ (معذّب) بیند.

then, he will look and see him in the midst of hell.

قَالَ تَاللَّهِ إِنْ كِدتَّ لَتُرْدِينِ

[به او] می گوید: به خدا سوگند نزدیک بود، مرا به هلاکت بیندازی.

به او گوید: قسم به خدا که نزدیک بود مرا (همچون خود) هلاک گردانی.

`by allah, ` he will say, `you almost destroyed me!

وَلَوْلَا نِعْمَةُ رَبِّي لَكُنتُ مِنَ الْمُحْضَرِينَ

و اگر توفیق و رحمت پروردگارم نبود، حتماً از احضارشدگان [در دوزخ] بودم.

و اگر نعمت و لطف خدای من (نگهدار) نبود من هم به دوزخ (نزد تو) از حاضر شدگان بودم.

but for the favor of allah i should have surely been among those who were arraigned (with you in hell).

أَفَمَا نَحْنُ بِمَيِّتِينَ

[آن گاه به دوستان بهشتی خود می گوید:] آیا ما [برای همیشه در بهشتیم و] هرگز نمی میریم؟

(و از خوشحالی گوید) آیا دیگر ما را مرگی نخواهد بود؟

what then, shall we not die

إِلَّا مَوْتَتَنَا الْأُولَى وَمَا نَحْنُ بِمُعَذَّبِينَ

[و] جز همان مرگ نخستین [که در دنیا سراغمان آمد مرگی دیگر به سراغمان نخواهد آمد] و ما هرگز عذاب نخواهیم شد؟ [شگفتا! چه لطف خاصی از سوی خدا به ما شده است!]

جز همان مرگ اول (که در دنیا مردیم) و دیگر هیچ رنج و عذابی بر ما نخواهد بود؟

except our first death, and shall we not be punished? `

إِنَّ هَذَا لَهُوَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ

بی تردید این همان کامیابی بزرگ است.

این است همان سعادت و رستگاری بزرگ.

indeed, this is the mighty victory,

لِمِثْلِ هَذَا فَلْيَعْمَلْ الْعَامِلُونَ

پس باید برای چنین پاداشی عمل کنندگان عمل کنند.

آنان که سعی و عملی می‌کنند باید بر مثل این (بهشت جاودانی) کنند (نه بر دنیای دو روزه فانی).

and for the like of this let the workers work.

أَذَلِكَ خَيْرٌ نُّزُلًا أَمْ شَجَرَةُ الزَّقُّومِ

آیا این [بهشت جاودان پر نعمت] برای پذیرایی بهتر است یا درخت زقّوم؟

آیا این پذیرایی (و مقام عالی) بهتر است یا درخت زقّوم جهنم؟

is this a better hospitality or the tree of azzakkum!

إِنَّا جَعَلْنَاهَا فِتْنَةً لِّلظَّالِمِينَ

ما آن را برای ستمکاران مایه شکنجه و عذاب قرار داده ایم.

که آن درخت را ما بلای جان ستمکاران عالم گردانیدیم.

we have made this (tree) a trial for the evildoers.

إِنَّهَا شَجَرَةٌ تَخْرُجُ فِي أَصْلِ الْجَحِيمِ

آن درختی است که در قعر دوزخ می روید،

آن زقوم به حقیقت درختی است که از بن دوزخ برآید.

it is a tree that grows from the bottom of hell;

طَلْعُهَا كَأَنَّهُ رُؤُوسُ الشَّيَاطِينِ

شکوفه هایش مانند سرهای شیاطین [بسیار بدنما و زشت] است.

میوه‌اش (در خباثت) گویی سرهای شیاطین است.

its spathes are like the heads of satans

فَإِنَّهُمْ لَآكِلُونَ مِنْهَا فَمَالِؤُونَ مِنْهَا الْبُطُونَ

پس این منکران لجوج حتماً از آن می خورند و شکم ها را از آن پر می کنند.

اهل دوزخ از آن درخت (خباثت) آن طور می‌خورند که شکمها پر می‌سازند.

on it they shall feed, and with it they shall fill their bellies.

ثُمَّ إِنَّ لَهُمْ عَلَيْهَا لَشَوْبًا مِّنْ حَمِيمٍ

آن گاه به ناچار روی آن [به عنوان نوشیدنی] مخلوطی از آب بسیار داغ و متعفّن برای آنان خواهد بود!

پس از خوردن زقّوم دوزخ بر آنها آمیزه‌ای از شراب سوزان خواهد بود.

on top of it they shall have a brew of boiling water,

ثُمَّ إِنَّ مَرْجِعَهُمْ لَإِلَى الْجَحِيمِ

سپس بازگشتشان حتماً به سوی دوزخ است.

و باز هم رجوعشان به سوی (عذاب دایم) جهنّم است.

then their return is to hell.

إِنَّهُمْ أَلْفَوْا آبَاءهُمْ ضَالِّينَ

[سزاوار بودنشان در قیامت به این همه عذاب به سبب این است که] آنان پدرانشان را گمراه یافتند،

چرا که آنها پدرانشان را در ضلالت و گمراهی یافتند.

they found their fathers in error,

فَهُمْ عَلَى آثَارِهِمْ يُهْرَعُونَ

و [با اینکه می دانستند گمراهند بدون اندیشه و تأمل] عجولانه از پی آنان می رفتند!

و باز از پی آنها شتابان می‌رفتند.

yet they run in their footsteps,

وَلَقَدْ ضَلَّ قَبْلَهُمْ أَكْثَرُ الْأَوَّلِينَ

و به راستی پیش از اینان بیشتر پیشینیان گمراه شدند،

و قبل از اینان بیشتر پیشینیان هم سخت گمراه بودند.

yet before them most of the ancients went astray,

وَلَقَدْ أَرْسَلْنَا فِيهِم مُّنذِرِينَ

و بی تردید ما در میان آنان بیم دهندگانی فرستادیم.

و ما رسولانی برای بیم و پند بر آنها فرستادیم.

though we had sent among them warners.

فَانظُرْ كَيْفَ كَانَ عَاقِبَةُ الْمُنذَرِينَ

پس با تأمل بنگر سرانجام بیم داده شدگان چگونه بود؟

(همه را تکذیب کردند) پس بنگر تا عاقبت کار آن امتهای بیم داده شده (گمراه) به چه (سختی و هلاکت) انجامید.

see then the end of those who were warned,

إِلَّا عِبَادَ اللَّهِ الْمُخْلَصِينَ

[همه هلاک شدند] جز بندگان خالص شده خدا،

جز بندگان پاک برگزیده خدا (همه هلاک شدند).

except the sincere worshipers of allah.

وَلَقَدْ نَادَانَا نُوحٌ فَلَنِعْمَ الْمُجِيبُونَ

و نوح ما را ندا کرد [و ما ندایش را اجابت کردیم] پس ما به راستی نیکو اجابت کننده ای هستیم،

و همانا نوح ما را (بر یاری خود) ندا کرد و ما او را چه نیکو اجابت کردیم.

noah called to us, and we are the best to answer.

وَنَجَّيْنَاهُ وَأَهْلَهُ مِنَ الْكَرْبِ الْعَظِيمِ

و او و خاندانش را از آن اندوه بزرگ نجادت دادیم.

و او را با اهل بیتش (و پیروانش) همه را از اندوه و بلای بزرگ (هلاکت غرق) نجات دادیم.

we saved him and his people from the great distress,