أَفَرَأَيْتَ مَنِ اتَّخَذَ إِلَهَهُ هَوَاهُ وَأَضَلَّهُ اللَّهُ عَلَى عِلْمٍ وَخَتَمَ عَلَى سَمْعِهِ وَقَلْبِهِ وَجَعَلَ عَلَى بَصَرِهِ غِشَاوَةً فَمَن يَهْدِيهِ مِن بَعْدِ اللَّهِ أَفَلَا تَذَكَّرُونَ

پس آيا ديدى كسى را كه هوس خويش را معبود خود قرار داده و خدا او را دانسته گمراه گردانيده و بر گوش او و دلش مهر زده و بر ديده اش پرده نهاده است آيا پس از خدا چه كسى او را هدايت خواهد كرد آيا پند نمی گيريد

have you seen he who took his desire for a god? with knowledge, allah has led him astray, setting a seal upon his hearing and heart, and has made a veil over his eyes, who then shall guide him after allah? will you not then remember!

وَقَالُوا مَا هِيَ إِلَّا حَيَاتُنَا الدُّنْيَا نَمُوتُ وَنَحْيَا وَمَا يُهْلِكُنَا إِلَّا الدَّهْرُ وَمَا لَهُم بِذَلِكَ مِنْ عِلْمٍ إِنْ هُمْ إِلَّا يَظُنُّونَ

و گفتند غير از زندگانى دنياى ما [چيز ديگرى] نيست می ميريم و زنده می شويم و ما را جز طبيعت هلاك نمی كند و[لى] به اين [مطلب] هيچ دانشى ندارند [و] جز [طريق] گمان نمی سپرند

they say: `there is nothing except this life, we die and we live, it is only time that destroys us. ` surely, of this they have no knowledge, they are just guessing.

وَإِذَا تُتْلَى عَلَيْهِمْ آيَاتُنَا بَيِّنَاتٍ مَّا كَانَ حُجَّتَهُمْ إِلَّا أَن قَالُوا ائْتُوا بِآبَائِنَا إِن كُنتُمْ صَادِقِينَ

و چون آيات روشن ما بر آنان خوانده شود دليلشان همواره جز اين نيست كه مى گويند اگر راست می گوييد پدران ما را [حاضر] آوريد

and when our verses are recited to them, their only argument is: `bring our fathers back to us, if what you say is true! `

قُلِ اللَّهُ يُحْيِيكُمْ ثُمَّ يُمِيتُكُمْ ثُمَّ يَجْمَعُكُمْ إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ لَا رَيبَ فِيهِ وَلَكِنَّ أَكَثَرَ النَّاسِ لَا يَعْلَمُونَ

بگو خدا[ست كه] شما را زندگى می بخشد سپس می ميراند آنگاه شما را به سوى روز رستاخيز كه ترديدى در آن نيست گرد می آورد ولى بيشتر مردم [اين را] نمی دانند

say: `allah revives you and causes you to die. then, he shall gather you on the day of resurrection, and of this there is no doubt, yet most people do not know. `

وَلَلَّهِ مُلْكُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرضِ وَيَومَ تَقُومُ السَّاعَةُ يَوْمَئِذٍ يَخْسَرُ الْمُبْطِلُونَ

و فرمانروايى آسمانها و زمين از آن خداست و روزى كه رستاخيز بر پا شود آن روز است كه باطل انديشان زيان خواهند ديد

to allah belongs the kingdom in the heavens and the earth. on the day when the hour comes, those who disbelieved shall be the losers.

وَتَرَى كُلَّ أُمَّةٍ جَاثِيَةً كُلُّ أُمَّةٍ تُدْعَى إِلَى كِتَابِهَا الْيَوْمَ تُجْزَوْنَ مَا كُنتُمْ تَعْمَلُونَ

و هر امتى را به زانو در آمده می بينى هر امتى به سوى كارنامه خود فراخوانده می شود [و بديشان می گويند] آنچه را می كرديد امروز پاداش می يابيد

you shall see every nation hobbling on their knees. each nation shall be summoned to its book. (and it will be said:) `this day, you shall be recompensed for what you were doing.

هَذَا كِتَابُنَا يَنطِقُ عَلَيْكُم بِالْحَقِّ إِنَّا كُنَّا نَسْتَنسِخُ مَا كُنتُمْ تَعْمَلُونَ

اين است كتاب ما كه عليه شما به حق سخن می گويد ما از آنچه می كرديد نسخه بر می داشتيم

this is our book that speaks with the truth over you. we have recorded all that you were doing. `

فَأَمَّا الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ فَيُدْخِلُهُمْ رَبُّهُمْ فِي رَحْمَتِهِ ذَلِكَ هُوَ الْفَوْزُ الْمُبِينُ

و اما كسانى كه ايمان آورده و كارهاى شايسته كرده اند پس پروردگارشان آنان را در جوار رحمت خويش داخل می گرداند اين همان كاميابى آشكار است

as for those who have believed and done good works, their lord will admit them into his mercy that is a mighty triumph!

وَأَمَّا الَّذِينَ كَفَرُوا أَفَلَمْ تَكُنْ آيَاتِي تُتْلَى عَلَيْكُمْ فَاسْتَكْبَرْتُمْ وَكُنتُمْ قَوْمًا مُّجْرِمِينَ

و اما كسانى كه كافر شدند [بدانها می گويند] پس مگر آيات من بر شما خوانده نمی شد و[لى] تكبر نموديد و مردمى بدكار بوديد

but, to the unbelievers (it will be said): `were my verses not recited to you, but you were proud and were you not a sinful nation? `

وَإِذَا قِيلَ إِنَّ وَعْدَ اللَّهِ حَقٌّ وَالسَّاعَةُ لَا رَيْبَ فِيهَا قُلْتُم مَّا نَدْرِي مَا السَّاعَةُ إِن نَّظُنُّ إِلَّا ظَنًّا وَمَا نَحْنُ بِمُسْتَيْقِنِينَ

و چون گفته شد وعده خدا راست است و شكى در رستاخيز نيست گفتيد ما نمی دانيم رستاخيز چيست جز گمان نمی ورزيم و ما يقين نداريم

when it was said: `the promise of allah is true, and of the hour there is no doubt, ` you replied: `we do not know what the hour is, we guess, assuming, and we are by no means certain. `

وَوَصَّيْنَا الْإِنسَانَ بِوَالِدَيْهِ إِحْسَانًا حَمَلَتْهُ أُمُّهُ كُرْهًا وَوَضَعَتْهُ كُرْهًا وَحَمْلُهُ وَفِصَالُهُ ثَلَاثُونَ شَهْرًا حَتَّى إِذَا بَلَغَ أَشُدَّهُ وَبَلَغَ أَرْبَعِينَ سَنَةً قَالَ رَبِّ أَوْزِعْنِي أَنْ أَشْكُرَ نِعْمَتَكَ الَّتِي أَنْعَمْتَ عَلَيَّ وَعَلَى وَالِدَيَّ وَأَنْ أَعْمَلَ صَالِحًا تَرْضَاهُ وَأَصْلِحْ لِي فِي ذُرِّيَّتِي إِنِّي تُبْتُ إِلَيْكَ وَإِنِّي مِنَ الْمُسْلِمِينَ

و انسان را [نسبت] به پدر و مادرش به احسان سفارش كرديم مادرش با تحمل رنج به او باردار شد و با تحمل رنج او را به دنيا آورد و باربرداشتن و از شيرگرفتن او سى ماه است تا آنگاه كه به رشد كامل خود برسد و به چهل سال برسد می گويد پروردگارا بر دلم بيفكن تا نعمتى را كه به من و به پدر و مادرم ارزانى داشته اى سپاس گويم و كار شايسته اى انجام دهم كه آن را خوش دارى و فرزندانم را برايم شايسته گردان در حقيقت من به درگاه تو توبه آوردم و من از فرمان پذيرانم

we have charged the human to be kind to his parents. with much pain his mother bore him, and with much pain she gave birth to him; his bearing and weaning are thirty months. when he grows to manhood and attains his fortieth year, he says: `make me so disposed my lord, so that i give thanks for the favors with which you have blessed me, my father and mother, and that i will do good deeds that will please you. and, make me righteous and also my descendants. to you i repent, and i am among those who surrender. `

أُوْلَئِكَ الَّذِينَ نَتَقَبَّلُ عَنْهُمْ أَحْسَنَ مَا عَمِلُوا وَنَتَجاوَزُ عَن سَيِّئَاتِهِمْ فِي أَصْحَابِ الْجَنَّةِ وَعْدَ الصِّدْقِ الَّذِي كَانُوا يُوعَدُونَ

اينانند كسانى كه بهترين آنچه را انجام داده اند از ايشان خواهيم پذيرفت و از بديهايشان درخواهيم گذشت در [زمره] بهشتيانند [همان] وعده راستى كه بدانان وعده داده می شده است

such are those from whom we will accept the best of what they have done and whose evil deeds we shall overlook. those, they are among the inhabitants of paradise; true is the promise that has been promised them.

وَالَّذِي قَالَ لِوَالِدَيْهِ أُفٍّ لَّكُمَا أَتَعِدَانِنِي أَنْ أُخْرَجَ وَقَدْ خَلَتْ الْقُرُونُ مِن قَبْلِي وَهُمَا يَسْتَغِيثَانِ اللَّهَ وَيْلَكَ آمِنْ إِنَّ وَعْدَ اللَّهِ حَقٌّ فَيَقُولُ مَا هَذَا إِلَّا أَسَاطِيرُ الْأَوَّلِينَ

و آن كس كه به پدر و مادر خود گويد اف بر شما آيا به من وعده می دهيد كه زنده خواهم شد و حال آنكه پيش از من نسلها سپرى [و نابود] شدند و آن دو به [درگاه] خدا زارى می كنند واى بر تو ايمان بياور وعده [و تهديد] خدا حق است و[لى پسر] پاسخ می دهد اينها جز افسانه هاى گذشتگان نيست

but he who says to his father and his mother, `fie on you! do you promise me that i shall be brought forth, when entire generations have passed away before me? ` yet they supplicate to allah for help `woe to you! believe, surely the promise of allah is true. ` then he says: `this is nothing but fairytales of the ancients. `

أُوْلَئِكَ الَّذِينَ حَقَّ عَلَيْهِمُ الْقَوْلُ فِي أُمَمٍ قَدْ خَلَتْ مِن قَبْلِهِم مِّنَ الْجِنِّ وَالْإِنسِ إِنَّهُمْ كَانُوا خَاسِرِينَ

آنان كسانی اند كه گفتار [خدا] عليه ايشان همراه با امتهايى از جنيان و آدميان كه پيش از آنان روزگار به سر بردند به حقيقت پيوست بی گمان آنان زيانكار بودند

such are they against whom the statement is realized concerning the nations of humans and jinn alike that passed away before them; they were the losers.

وَلِكُلٍّ دَرَجَاتٌ مِّمَّا عَمِلُوا وَلِيُوَفِّيَهُمْ أَعْمَالَهُمْ وَهُمْ لَا يُظْلَمُونَ

و براى هر يك در [نتيجه] آنچه انجام داده اند درجاتى است و تا [خدا پاداش] اعمالشان را تمام بدهد و آنان مورد ستم قرار نخواهند گرفت

each shall have their degrees, according to what they have done, so that he will recompense them for their works, and they shall not be wronged.

وَيَوْمَ يُعْرَضُ الَّذِينَ كَفَرُوا عَلَى النَّارِ أَذْهَبْتُمْ طَيِّبَاتِكُمْ فِي حَيَاتِكُمُ الدُّنْيَا وَاسْتَمْتَعْتُم بِهَا فَالْيَوْمَ تُجْزَوْنَ عَذَابَ الْهُونِ بِمَا كُنتُمْ تَسْتَكْبِرُونَ فِي الْأَرْضِ بِغَيْرِ الْحَقِّ وَبِمَا كُنتُمْ تَفْسُقُونَ

و آن روز كه آنهايى را كه كفر ورزيده اند بر آتش عرضه می دارند [به آنان مى گويند] نعمتهاى پاكيزه خود را در زندگى دنيايتان [خودخواهانه] صرف كرديد و از آنها برخوردار شديد پس امروز به [سزاى] آنكه در زمين بناحق سركشى می نموديد و به سبب آنكه نافرمانى می كرديد به عذاب خفت[آور] كيفر می يابيد

upon the day when the unbelievers are brought before the fire, (we shall say to them): `you squandered your good things in your earthly life and took your fill of enjoyment in them, therefore today you shall be recompensed with a humiliating punishment, because you were unrightfully proud in the earth and for that you were debauchers. `