وَجَاء فِرْعَوْنُ وَمَن قَبْلَهُ وَالْمُؤْتَفِكَاتُ بِالْخَاطِئَةِ

و فرعون و کسانی که پیش از او بودند و مردم شهرهای زیر و رو شده [قوم لوط] مرتکب گناهان بزرگ شدند،

و فرعون و اقوام پیش از او و مردم آن آبادیهای زیر و رو شده (یعنی قوم زشتکار لوط) به کفر و خطاکاری برخاستند.

similarly, pharaoh, and those before him, and the ruined villages, sinned

فَعَصَوْا رَسُولَ رَبِّهِمْ فَأَخَذَهُمْ أَخْذَةً رَّابِيَةً

و فرستاده پروردگارشان را نافرمانی کردند و خدا هم آنان را به عذابی سخت گرفت.

و با رسول پروردگارشان مخالفت کردند، خدا هم آنان را به عذابی سخت گرفتار ساخت.

and rebelled against their lord`s messenger. so he took them with a stern taking.

إِنَّا لَمَّا طَغَى الْمَاء حَمَلْنَاكُمْ فِي الْجَارِيَةِ

هنگامی که آب طغیان کرد، ما شما را در کشتی سوار کردیم،

(شما مردم فرزندان نوحید که) ما چون طوفان دریا طغیان کرد شما را به کشتی نشاندیم (و نجاتتان دادیم).

and when the waters rose (high) we carried you in the sailing (ark),

لِنَجْعَلَهَا لَكُمْ تَذْكِرَةً وَتَعِيَهَا أُذُنٌ وَاعِيَةٌ

تا آن را برای شما مایه تذکر و بیداری قرار دهیم و گوش شنوا آن را [به عنوان مایه عبرت و تذکر] حفظ کند.

تا آن (غرق کفار و نجات مؤمنان) را مایه پند و عبرت شما مردم قرار دهیم و لیکن گوش شنوای هوشمندان این پند و تذکر را تواند فرا گرفت.

making it a reminder for you, for all attentive ears to retain.

فَإِذَا نُفِخَ فِي الصُّورِ نَفْخَةٌ وَاحِدَةٌ

پس چون در صور یک بار دمیده شود،

باز (به یاد آر) چون در صور (اسرافیل) یک بار بدمند.

when a single blow is blown on the horn,

وَحُمِلَتِ الْأَرْضُ وَالْجِبَالُ فَدُكَّتَا دَكَّةً وَاحِدَةً

و زمین و کوه ها از جای خود برداشته شوند و هر دوی آنها یک باره درهم کوبیده و ریز ریز گردند!

و زمین و کوهها را بر دارند و یک مرتبه همه را خرد و متلاشی سازند.

when the earth with all its mountains is lifted up and crushed with a single blow,

فَيَوْمَئِذٍ وَقَعَتِ الْوَاقِعَةُ

پس آن روز است که آن واقعه بزرگ واقع می شود؛

آن‌گاه آن واقعه بزرگ قیامت واقع گردد.

on that day, the event occurs.

وَانشَقَّتِ السَّمَاء فَهِيَ يَوْمَئِذٍ وَاهِيَةٌ

و آسمان بشکافد و در آن روز است که از هم گسسته و متلاشی گردد؛

و بنای مستحکم آسمان (از دهشت و عظمت) آن روز سست شود و سخت درهم شکافد.

the heaven will be split; because on that day it will be frail.

وَالْمَلَكُ عَلَى أَرْجَائِهَا وَيَحْمِلُ عَرْشَ رَبِّكَ فَوْقَهُمْ يَوْمَئِذٍ ثَمَانِيَةٌ

و فرشتگان [برای اجرای دستورها حق] بر کناره ها و اطراف آسمان قرار می گیرند، ودر آن روز هشت فرشته، عرش پروردگارت را بر فراز همه آنها حمل می کنند.

و فرشتگان بر اطراف آسمان (منتظر فرمان حق) باشند و عرش پروردگارت را در آن روز هشت ملک مقرّب بر فراز سرشان (یا فراز سر مردم) بردارند.

the angels will stand on all its sides. and on that day, eight (of them) will carry the throne of your lord above them.

يَوْمَئِذٍ تُعْرَضُونَ لَا تَخْفَى مِنكُمْ خَافِيَةٌ

آن روز [همه شما برای حسابرسی به پیشگاه خدا] عرضه می شوید در حالی که هیچ [عمل و نیّت] پوشیده ای از شما پنهان نمی ماند.

آن روز که (در پیشگاه حساب) شما را حاضر کنند هیچ کار از اسرار مخفی شما هم پنهان نخواهد ماند.

on that day you shall be exposed, and no secret of yours will remain hidden.

فَأَمَّا مَنْ أُوتِيَ كِتَابَهُ بِيَمِينِهِ فَيَقُولُ هَاؤُمُ اقْرَؤُوا كِتَابِيهْ

اما کسی که پرونده اش را به دست راستش دهند، می گوید: [ای مردم!] پرونده مرا بگیرید و بخوانید.

اما کسی که نامه اعمال او را به دست راستش دهند (با کمال نشاط و شادمانی و سربلندی به اهل محشر) گوید: بیایید نامه مرا بخوانید.

then, he who is given his book in his right hand will say: `here, take and read my book!

إِنِّي ظَنَنتُ أَنِّي مُلَاقٍ حِسَابِيهْ

من یقین داشتم که حساب اعمالم را می بینم [به این سبب همه اعمالم را هماهنگ با احکام خدا انجام دادم و کردار بدم را اصلاح کردم.]

من ملاقات این روز حسابم را اعتقاد داشتم (و در دنیا به گناه نپرداختم).

indeed, i knew that i should come to my reckoning. `

فَهُوَ فِي عِيشَةٍ رَّاضِيَةٍ

پس او در یک زندگی خوش و پسندیده ای است.

این چنین کس در عیش و زندگانی خوش خواهد بود.

his shall be a pleasing life

فِي جَنَّةٍ عَالِيَةٍ

در بهشتی برین

در بهشت عالی رتبه (ابدی).

in a high garden,

قُطُوفُهَا دَانِيَةٌ

که میوه هایش در دسترس است.

که میوه‌های آن همیشه در دسترس (بهشتیان) است.

its fruits are near.

كُلُوا وَاشْرَبُوا هَنِيئًا بِمَا أَسْلَفْتُمْ فِي الْأَيَّامِ الْخَالِيَةِ

[به آنان گویند:] بخورید و بیاشامید، گوارایتان باد به سبب اعمالی که در ایام گذشته انجام دادید؛

(و خطاب رسد که) از طعام و شرابهای لذیذ و گوارای بهشتی هر چه خواهید تناول کنید، شما را گوارا باد، که این پاداش اعمال ایّام گذشته دنیاست که (بر امروز خویش) پیش فرستادید.

(it will be said): `eat and drink with a good appetite because of what you did in days long passed. `

وَأَمَّا مَنْ أُوتِيَ كِتَابَهُ بِشِمَالِهِ فَيَقُولُ يَا لَيْتَنِي لَمْ أُوتَ كِتَابِيهْ

و اما کسی که پرونده اعمالش را به دست چپش دهند، می گوید: ای کاش پرونده ام را دریافت نمی کردم،

و اما آن کس که کتاب عملش به دست چپ دهند (با کمال شرمندگی و اندوه) گوید: ای کاش نامه مرا به من نمی‌دادند.

but, he who is given his book in his left hand will say: `woe to me, would that my book had not been given to me!

وَلَمْ أَدْرِ مَا حِسَابِيهْ

و نمی دانستم حساب من چیست؟

و من هرگز از حساب اعمالم آگاه نمی‌شدم.

nor that i knew my reckoning!

يَا لَيْتَهَا كَانَتِ الْقَاضِيَةَ

ای کاش همان مرگ اول [که مرا از دنیا به آخرت انتقال داد] کارم را یکسره می کرد [و در نیستی ابد قرارم می داد،]

ای کاش مرگ مرا از چنگ این غصه و عذاب نجات می‌داد.

would that it (my death) had ended it all!

مَا أَغْنَى عَنِّي مَالِيهْ

ثروتم عذاب را از من دفع نکرد،

(ای داد که) مال و ثروت من امروز به فریاد من نرسید.

my wealth has not helped me a thing

هَلَكَ عَنِّي سُلْطَانِيهْ

قدرت و توانم از دست رفت.

همه قدرت و حشمتم نابود گردید.

and my authority has been destroyed. `

خُذُوهُ فَغُلُّوهُ

[فرمان آید] او را بگیرید و در غل و زنجیرش کشید،

(و خطاب قهر رسد که) او را بگیرید و در غل و زنجیر کشید.

(it will be said): `take him and bind him.

ثُمَّ الْجَحِيمَ صَلُّوهُ

آن گاه به دوزخش دراندازید،

تا بازش به دوزخ در افکنید.

roast him in hell,

ثُمَّ فِي سِلْسِلَةٍ ذَرْعُهَا سَبْعُونَ ذِرَاعًا فَاسْلُكُوهُ

سپس او را در زنجیری که طولش هفتاد ذرع است به بند کشید،

آن‌گاه به زنجیری که طولش هفتاد ذراع است (به آتش) در کشید.

then in a chain seventy arm`s lengths long insert him.

إِنَّهُ كَانَ لَا يُؤْمِنُ بِاللَّهِ الْعَظِيمِ

زیرا او به خدای بزرگ ایمان نمی آورده

که او به خدای بزرگ ایمان نیاورده.

he did not believe in allah, the great,

وَلَا يَحُضُّ عَلَى طَعَامِ الْمِسْكِينِ

و مردم را به اطعام نیازمندان تشویق نمی کرده.

و هرگز مسکینی را بر سفره طعام خود به رغبت نخوانده است.

nor did he urge the feeding of the needy.