بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ

به نام خدا که رحمتش بی اندازه است و مهربانی اش همیشگی.

به نام خداوند بخشنده مهربان

In the name of Allah, Most Gracious, Most Merciful

شروع الله کا نام لے کر جو بڑا مہربان نہایت رحم والا ہے.

ن وَالْقَلَمِ وَمَا يَسْطُرُونَ

ن، سوگند به قلم و آنچه می نویسند،

ن (قسم به نون که شاید نام نور و ناصر حق یا لوح نور خداست) و قسم به قلم (علم فعلی ازلی) و آنچه (تا ابد در لوح محفوظ عالم) خواهند نگاشت.

noon. by the pen and that (the angels) write,

مَا أَنتَ بِنِعْمَةِ رَبِّكَ بِمَجْنُونٍ

که به سبب نعمت و رحمت پروردگارت [که نبوّت، دانش و بصیرت است] تو می نون نیستی؛

که تو به لطف و رحمت پروردگارت هرگز دیوانه نیستی.

you are not, because of the favor of your lord, mad.

وَإِنَّ لَكَ لَأَجْرًا غَيْرَ مَمْنُونٍ

و بی تردید برای تو پاداشی دایم و همیشگی است؛

و البته تو را پاداشی نامحدود است.

indeed, there is an unfailing wage for you.

وَإِنَّكَ لَعَلى خُلُقٍ عَظِيمٍ

و یقیناً تو بر بلندای سجایای اخلاقی عظیمی قرار داری.

و در حقیقت تو به نیکو خلقی عظیم آراسته‌ای.

surely, you (prophet muhammad) are of a great morality.

فَسَتُبْصِرُ وَيُبْصِرُونَ

پس به زودی می بینی و [منکران هم] می بینند،

و به زودی تو و مخالفانت مشاهده می‌کنید.

you shall see and they will see

بِأَييِّكُمُ الْمَفْتُونُ

که کدام یک از شما دچار جنون اند؛

که از شما کدام یک (به اوهام و خیالات باطل) مفتون و دیوانه‌اند.

which of you is the demented.

إِنَّ رَبَّكَ هُوَ أَعْلَمُ بِمَن ضَلَّ عَن سَبِيلِهِ وَهُوَ أَعْلَمُ بِالْمُهْتَدِينَ

بی تردید پروردگارت بهتر می داند چه کسی از راه او گمراه شده، و او به راه یافتگان داناتر است.….

البته خدایت داناتر است که از راه خدا گمراه کیست و بهتر می‌داند که هدایت یافتگان عالم کیانند.

indeed, your lord knows very well those who strayed from his path, and those who are guided.

فَلَا تُطِعِ الْمُكَذِّبِينَ

از تکذیب کنندگان [قرآن و نبوّت] فرمان مبر.

پس هرگز از مردم کافری که آیات خدا را تکذیب می‌کنند پیروی مکن.

therefore, do not obey those who belie,

وَدُّوا لَوْ تُدْهِنُ فَيُدْهِنُونَ

دوست دارند نرمی کنی تا نرمی کنند،

کافران بسیار مایلند که تو با آنها مداهنه و مداراکنی (و متعرض بتهاشان نشوی) تا آنها هم (به نفاق) با تو مداهنه و مدارا کنند.

they wish you would compromise, then, they would compromise.

وَلَا تُطِعْ كُلَّ حَلَّافٍ مَّهِينٍ

و از هر سوگند خورده زبون و فرومایه فرمان مبر،

و تو هرگز اطاعت مکن احدی از منافقان دون را که دایم (به دروغ) سوگند می‌خورند.

and do not obey every mean swearer,

هَمَّازٍ مَّشَّاء بِنَمِيمٍ

آنکه بسیار عیب جوست، و برای سخن چینی در رفت و آمد است،

و آن کس که دایم عیبجویی و سخن‌چینی می‌کند.

the backbiter who goes about slandering,

مَنَّاعٍ لِّلْخَيْرِ مُعْتَدٍ أَثِيمٍ

به شدت بازدارنده [مردم] از کار خیر و متجاوز و گنهکار است.

و خلق را هر چه بتواند از خیر باز می‌دارد و به ظلم و بدکاری می‌کوشد.

those who hinder good, the guilty aggressor,

عُتُلٍّ بَعْدَ ذَلِكَ زَنِيمٍ

گذشته از این ها کینه توز و بی اصل و نسب است،

با این همه عیب، باز متکبر است و خشن با آنکه حرامزاده و بی‌اصل و نسب است.

the crude of low character

أَن كَانَ ذَا مَالٍ وَبَنِينَ

[سرکشی و یاغی گری اش] برای آن [است] که دارای ثروت و فرزندان فراوان است.

(پیرو چنین کسی) برای این که مال و فرزندان بسیار دارد (نباید شد).

because he has wealth and sons.

إِذَا تُتْلَى عَلَيْهِ آيَاتُنَا قَالَ أَسَاطِيرُ الْأَوَّلِينَ

هنگامی که آیات ما را بر او می خوانند، گوید: افسانه های پیشینیان است!

در صورتی که چون آیات ما را بر او تلاوت کنند گوید: این سخنان افسانه پیشینیان است.

when our verses are recited to him, he says: `they are but fairytales of the ancients! `

سَنَسِمُهُ عَلَى الْخُرْطُومِ

به زودی بر بینیِ [پر باد و خرطوم مانند] ش داغ رسوایی و خواری می نهیم.

به زودی بر خرطوم و بینی‌اش داغ (شمشیر) نهیم. (این آیات در حقّ ولید مغیره عمّ ابو جهل که روز بدر بر حسب وعده حق به شمشیر علی علیه السلام بینی‌اش بشکافت نازل آمد ولی بر هر که مانند اوست تا ابد شامل است).

we shall mark him upon his nose!

إِنَّا بَلَوْنَاهُمْ كَمَا بَلَوْنَا أَصْحَابَ الْجَنَّةِ إِذْ أَقْسَمُوا لَيَصْرِمُنَّهَا مُصْبِحِينَ

بی تردید ما آنان را [که در مکه بودند] آزمودیم همان گونه که صاحبان آن باغ را [در منطقه یمن] آزمودیم، هنگامی که سوگند خوردند که صبحگاهان حتماً میوه های باغ را بچینند،

ما کافران را (به قحط و سختی) آزمودیم چنانکه اهل آن بستان را آزمودیم، که قسم خوردند که صبحگاه میوه‌اش را بچینند (تا فقیران آگاه نشوند).

we have tried them as we tried the owners of the garden who had sworn that in the morning they would reap it,

وَلَا يَسْتَثْنُونَ

و چیزی از آن را [برای تهیدستان و نیازمندان] استثنا نکردند.

و هیچ استثناء نکردند (ان شاء اللَه نگفتند و به خواست خدا معتقد نبودند).

without adding to their swearing, (allah willing, inshaallah).

فَطَافَ عَلَيْهَا طَائِفٌ مِّن رَّبِّكَ وَهُمْ نَائِمُونَ

پس در حالی که صاحبان باغ در خواب بودند، بلایی فراگیر از سوی پروردگارت آن باغ را فرا گرفت.

بدین سبب همان شب هنوز به خواب بودند که از جانب خدا آتش عذابی نازل شد.

then, a visitation from your lord came down upon it while they slept,

فَأَصْبَحَتْ كَالصَّرِيمِ

پس [آن باغ] به صورت شبی تاریک درآمد [و جز خاکستر چیزی در آن دیده نمی شد!]

و بامدادان درختهای آن بستان چون خاکستری سیاه گردید.

and in the morning it was if the garden had been reaped.

فَتَنَادَوا مُصْبِحِينَ

وهنگام صبح یکدیگر را آوازدادند،

صبحگاه یکدیگر را صدا کردند.

(then) in the morning they called out to one another, saying:

أَنِ اغْدُوا عَلَى حَرْثِكُمْ إِن كُنتُمْ صَارِمِينَ

که اگر قصد چیدن میوه دارید بامدادان به سوی کشتزار و باغتان حرکت کنید؛

که برخیزید اگر میوه بستان را خواهید چید به بستانتان روید.

`come out to your tillage if you want to reap! `

فَانطَلَقُوا وَهُمْ يَتَخَافَتُونَ

پس به راه افتادند در حالی که آهسته به هم می گفتند:

آنها سوی بستان روان شده و آهسته سخن می‌گفتند.

and so they departed, whispering to one another:

أَن لَّا يَدْخُلَنَّهَا الْيَوْمَ عَلَيْكُم مِّسْكِينٌ

امروز نباید نیازمندی در این باغ بر شما وارد شود

که امروز مواظب باشید فقیری در این باغ بر شما وارد نشود.

`no needy person shall set foot in it today. `

وَغَدَوْا عَلَى حَرْدٍ قَادِرِينَ

و بامدادان به قصد اینکه تهیدستان را محروم گذارند به سوی باغ روان شدند.

و صبحدم با شوق و عزم و توانایی (بر منع فقیران) به باغ رفتند.

and they went out early, determined in their resolve.

فَلَمَّا رَأَوْهَا قَالُوا إِنَّا لَضَالُّونَ

پس چون [به باغ رسیدند و آن را نابود] دیدند، گفتند: یقیناً ما گمراه بوده ایم [که چنان تصمیم خلاف حقّی درباره مستمندان و تهیدستان گرفتیم.]

چون باغ را به آن حال دیدند با خود گفتند: (باغ ما نه اینست) ما یقین راه را گم کرده‌ایم؟

but when they saw it they said: `we have surely gone astray.

بَلْ نَحْنُ مَحْرُومُونَ

بلکه ما [از لطف خدا هم] محرومیم.

یا بلکه (باغ همان است و) ما (به قهر خدا از میوه‌اش) محروم شده‌ایم؟

no, rather, we have been prevented! `

قَالَ أَوْسَطُهُمْ أَلَمْ أَقُل لَّكُمْ لَوْلَا تُسَبِّحُونَ

عاقل ترینشان گفت: آیا به شما نگفتم که چرا خدا را [به پاک بودن از هر عیب و نقصی] یاد نمی کنید [و چرا او را از انتقام گرفتن درمانده می دانید؟!]

یک نفر بهترین اولاد و عادلترین‌شان به آنها گفت: من به شما نگفتم چرا (شکر نعمت و) تسبیح و ستایش خدا را بجا نیاورید؟

(whereupon) the best among them said: `did i not say to you to exalt (allah)? `

قَالُوا سُبْحَانَ رَبِّنَا إِنَّا كُنَّا ظَالِمِينَ

گفتند: پروردگارا! تو را به پاکی می ستاییم، مسلماً ما ستمکار بوده ایم.

آنان همه گفتند: خدای ما (از ظلم) منزّه است، آری ما خود (در حق خویش) ستم کردیم.

`exaltations to allah, our lord, ` they said, `we were truly harmdoers. `

فَأَقْبَلَ بَعْضُهُمْ عَلَى بَعْضٍ يَتَلَاوَمُونَ

پس به یکدیگر رو کرده به سرزنش و ملامت هم پرداختند.

و رو به یکدیگر کرده به ملامت و نکوهش هم پرداختند.

and they came blaming one another.

قَالُوا يَا وَيْلَنَا إِنَّا كُنَّا طَاغِينَ

گفتند: وای بر ما که طغیان گر بوده ایم.

گفتند: ای وای بر ما که سخت سرکش بودیم.

they said `woe to us, truly we were insolent! `

عَسَى رَبُّنَا أَن يُبْدِلَنَا خَيْرًا مِّنْهَا إِنَّا إِلَى رَبِّنَا رَاغِبُونَ

امید است پروردگارمان بهتر از آن را به ما عوض دهد چون ما [از هر چیزی دل بریدیم و] به پروردگارمان راغب و علاقه مندیم.

اینک امیدواریم که پروردگار ما به جای آن، بستان بهتری به ما عطا کند، که (از این پس) ما همیشه به خدای خود مشتاقیم.

it may be that our lord will give us better than it in exchange. to our lord we humbly turn. `

كَذَلِكَ الْعَذَابُ وَلَعَذَابُ الْآخِرَةِ أَكْبَرُ لَوْ كَانُوا يَعْلَمُونَ

چنین است عذاب [دنیا] و عذاب آخرت اگر معرفت و آگاهی داشتند، بزرگ تر است.

این گونه است عذاب (دنیا) و البته عذاب آخرت بسیار سخت‌تر است اگر مردم بدانند.

such was their punishment. but the punishment of the everlasting life is much greater, if they but knew.

إِنَّ لِلْمُتَّقِينَ عِندَ رَبِّهِمْ جَنَّاتِ النَّعِيمِ

بی تردید برای پرهیزکاران نزد پروردگارشان بهشت های پرنعمت است.

(در آخرت) برای متقیان نزد پروردگارشان باغهای بهشت پرنعمت خواهد بود.

surely, the cautious shall have gardens of bliss with their lord.

أَفَنَجْعَلُ الْمُسْلِمِينَ كَالْمُجْرِمِينَ

آیا ما تسلیم شدگان [به فرمان ها و احکام خود] را چون می رمان قرار می دهیم؟

آیا هرگز اهل اسلام را با کافران بدکار یکسان قرار می‌دهیم؟

what, shall we make those who are submissive like the wrongdoers?

مَا لَكُمْ كَيْفَ تَحْكُمُونَ

شما را چه شده؟ چگونه داوری می کنید؟!

شما را چیست؟چگونه شما (این چنین) حکم (ظالمانه) می‌کنید؟

what is the matter with you then, how do you judge?

أَمْ لَكُمْ كِتَابٌ فِيهِ تَدْرُسُونَ

آیا شما را کتابی [آسمانی از نزد خدا] ست که در آن می خوانید

آیا شما را کتابی است (آسمانی) که در آن این حکم می‌خوانید؟

or, have you a book from which you study

إِنَّ لَكُمْ فِيهِ لَمَا تَخَيَّرُونَ

که در آن جهان هر چه را شما بخواهید و انتخاب کنید برای شما خواهد بود؟!

که هر آنچه به هوای نفس بخواهید شما را فراهم است؟

surely in it you shall have whatever you choose!

أَمْ لَكُمْ أَيْمَانٌ عَلَيْنَا بَالِغَةٌ إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ إِنَّ لَكُمْ لَمَا تَحْكُمُونَ

یا شما را بر ما تا روز قیامت پیمان و سوگند استواری است که هر چه را به سود خود حکم کنید ویژه شماست؟!

یا شما را بر ما (به عدم عقاب) عهد و سوگند دائمی تا روز قیامت است که هر چه حکم فرمایید به یقین بر شما فراهم است؟

or, have you an oath from us that stretches to the day of resurrection (if so) you shall surely have what you judge!

سَلْهُم أَيُّهُم بِذَلِكَ زَعِيمٌ

از آنان بپرس کدامشان ضامن آن ادعاست [که مسلمان و می رم یکسانند؟!!]

از آنان بپرس تا کدام ضامن این پیمانند؟

ask them, which of them will guarantee that!

أَمْ لَهُمْ شُرَكَاء فَلْيَأْتُوا بِشُرَكَائِهِمْ إِن كَانُوا صَادِقِينَ

یا شریکانی [در ربوبیت خدا] دارند [که از آنان نزد خدا شفاعت کنند که در اجر و ثواب با مسلمانان یکسان شوند؟] پس اگر راستگویند، شریکانشان را [به میدان] آورند.

یا آنها گواهانی (بر دعوی خود) دارند؟اگر راست می‌گویند آن گواهان را حاضر کنند.

or, do they have associates? then let them bring their associates, if what they say is true!

يَوْمَ يُكْشَفُ عَن سَاقٍ وَيُدْعَوْنَ إِلَى السُّجُودِ فَلَا يَسْتَطِيعُونَ

[یاد کن] روزی را که کار بر آنان به شدت سخت و دشوار شود، [و آن روز که جای هیچ تکلیف و عبادتی نیست به عنوان سرزنش و ملامت] به سجده کردن دعوت شوند، ولی در خود قدرت و استطاعت [سجده کردن] نیابند!

در آن روز بسیار سخت به سجده خدا خوانده شوند و نتوانند.

on the day when the leg shall be bared, and they are ordered to prostrate themselves, they will be unable.

خَاشِعَةً أَبْصَارُهُمْ تَرْهَقُهُمْ ذِلَّةٌ وَقَدْ كَانُوا يُدْعَوْنَ إِلَى السُّجُودِ وَهُمْ سَالِمُونَ

دیدگانشان از شرم و حیا، فرو افتاده، خواری و ذلت آنان را فرا گیرد و اینان [در دنیا] به سجده [بر خدا] دعوت می شدند در حالی که تندرست بودند [ولی از فرمان خدا متکبرانه روی می گرداندند.]

چشمانشان ذلیل و ترسان، ذلّت و حسرت آنها را فرا گرفته و از این پیش (در دنیا) با تن سالم به سجده خدا آنها را می‌خواندند (ولی اجابت نکردند).

their eyes will be humbled, and humiliation shall spread over them for they were already ordered to prostrate themselves when they were undiminished.

فَذَرْنِي وَمَن يُكَذِّبُ بِهَذَا الْحَدِيثِ سَنَسْتَدْرِجُهُم مِّنْ حَيْثُ لَا يَعْلَمُونَ

پس مرا با کسانی که این قرآن را انکار می کنند واگذار، به زودی ما آنان را به تدریج از آن جا که نمی دانند [به سوی عذاب] می کشانیم؛

(ای رسول، تو کیفر) مکذّبان و منکران قرآن را به من واگذار که ما آنها را از آنجا که نفهمند (و گمان نعمت کنند) به عذاب سخت در افکنیم.

therefore, leave me with he who belied this discourse. we will draw them on little by little from where they do not know.

وَأُمْلِي لَهُمْ إِنَّ كَيْدِي مَتِينٌ

و [البته] آنان را مهلت می دهیم [تا گناهشان را در حال بی خبری به نهایت برسانند] ، بی تردید نقشه و تدبیر من استوار است.

و آنها را مهلت دهم که البته کید من قوی و بسیار سخت است.

i shall respite them, my stratagem is firm.

أَمْ تَسْأَلُهُمْ أَجْرًا فَهُم مِّن مَّغْرَمٍ مُّثْقَلُونَ

[اینکه دعوتت را نمی پذیرند] مگر از آنان در برابر ابلاغ رسالت پاداشی می طلبی که از خسارت و زیانش سنگین بارند؟

آیا تو از کافران امت مزد رسالت خواهی که بار غرامتش بر آنها گران است؟

or, do you ask them for a wage, so that they are burdened with debt?

أَمْ عِندَهُمُ الْغَيْبُ فَهُمْ يَكْتُبُونَ

یا غیب نزد آنان است و آنان از روی آن] می نویسند [و خود با تکیه بر آن به ادعاهای خود یقین می کنند و به دیگران هم خبر می دهند؟

یا آنکه از عالم غیب آگاهند تا از آنجا چیزی بر نویسند؟

or, is the unseen with them, and they are writing it down!

فَاصْبِرْ لِحُكْمِ رَبِّكَ وَلَا تَكُن كَصَاحِبِ الْحُوتِ إِذْ نَادَى وَهُوَ مَكْظُومٌ

پس در برابر حکم و قضای پروردگارت [که هلاک کردن تدریجی این طاغیان است] شکیبا باش و مانند صاحب ماهی [یونس] مباش [که شتاب در آمدن عذاب را برای قومش خواست و به این علت در شکم ماهی محبوس شد] و در آن حال با دلی مالامال از اندوه، خدا را ندا داد.

باز تو برای حکم خدای خود صبر کن و مانند صاحب ماهی (یونس که از خشم در عذاب امت تعجیل کرد) مباش که (عاقبت پشیمان شد و در ظلمت زندان شکم ماهی افتاد و) به حال غم و اندوه (خدا را بر نجات خود) خواند.

so be patient with the judgement of your lord and do not be like the companion of the whale (jonah), when he called out choking inwardly.

لَوْلَا أَن تَدَارَكَهُ نِعْمَةٌ مِّن رَّبِّهِ لَنُبِذَ بِالْعَرَاء وَهُوَ مَذْمُومٌ

اگر رحمت و لطفی از سوی پروردگارش او را در نیافته بود، یقیناً نکوهش شده به صحرایی بی آب و گیاه افکنده می شد.

که اگر لطف و رحمت پروردگارش در نیافتی با نکوهش به صحرای بی‌آب و گیاه در افتادی (و هلاک شدی).

had the favor of his lord not come upon him, he would have been blamed, cast upon the shore.

فَاجْتَبَاهُ رَبُّهُ فَجَعَلَهُ مِنَ الصَّالِحِينَ

پس پروردگارش او را برگزید و از شایستگان قرار داد

باز (چون به درگاه حق نالید) خدایش برگزید و از صالحانش گردانید.

but his lord had chosen him and he placed him among the righteous.

وَإِن يَكَادُ الَّذِينَ كَفَرُوا لَيُزْلِقُونَكَ بِأَبْصَارِهِمْ لَمَّا سَمِعُوا الذِّكْرَ وَيَقُولُونَ إِنَّهُ لَمَجْنُونٌ

و کافران چون قرآن را شنیدند، نزدیک بود تو را با چشمانشان بلغزانند [و از پای درآورند] و می گویند: بی تردید او دیوانه است!

البته نزدیک است که کافران به چشمان (بد) خود (چشم زخمت زنند و) از پایت در آورند، آن گاه که آیات قرآن بشنوند و (چون در فصاحتش حیرت کنند از شدت حسد) گویند که این شخص عجب دیوانه است.

when the unbelievers hear the reminder, they nearly strike you down with their glances, and say: `surely, he is mad! `

وَمَا هُوَ إِلَّا ذِكْرٌ لِّلْعَالَمِينَ

در حالی که قرآن جز مایه تذکر و پند برای جهانیان نیست.

در حالی که این کتاب الهی جز ذکر و پند و حکمت برای عالمیان هیچ نیست.

but it is nothing other than a reminder for all the worlds.