بیشترین فریاد جهنّمیان از به تأخیر انداختن توبه است.

إنَّ أکْثَرَ صِیاحِ أهْلِ النّارِ مِنَ التَّسْوِیفِ.

The sigh of the people of Hell is mostly because of the postponement of repenting.

شرايط پذيرش توبه چهار چيز است: پشيماني قلبي، استغفار با زبان، جبران كردن گناه ـ نسبت به همان گناه حقّ الله و يا حقّ النّاس ـ، تصميم جدّي بر اين كه ديگر مرتكب آن گناه نشود.

التَّوْبَةُ عَلي أرْبَع دَعائِم: نَدَمٌ بِالْقَلْبِ، وَاسْتِغْفارٌ بِاللِّسانِ، وَ عَمَلٌ بِالْجَوارِحِ، وَ عَزْمٌ أنْ لايَعُودَ.

توبه عبارت است از: پشيماني قلبي از انجام گناه و استغفار و طلب آمرزش با زبان و ترك گناه با اعضاء و جوارح و تصميم به اينكه ديگر آن گناه را انجام ندهد.

التّوبةُ ندمٌ بالقَلبِ و اسْتِغفارٌ باللّسانِ و تركٌ بالجوارح و اِضمارٌ ان لا يَعودَ.

استغفار و طلب آمرزش از درجات عليين است و داراي شش شرط مي باشد: اول اينكه شخص توبه كننده از (گناهان) گذشته خود پشيمان باشد. دوم اينكه عزم و تصميم جدي بر عدم بازگشت به سمت گناه داشته باشد. سوم اينكه حقوق مردم را به آنها بازگرداند. چهارم اينكه تمام واجباتي را كه ترك كرده و حقوقي كه از خدا بر گردن اوست به جا آورد. پنجم اينكه گوشتهائي را كه از حرام بر بدنش روئيده با گريه و انابه آب كند تا گوشت جديد برويد و ششم اينكه سختي طاعت و عبادت خدا را بر جسمش بچشاند، همان طور كه شيريني معصيت را چشانده است و بعد از تحقق آن شرائط، استغفار كند.

ان الاستغفارَ درجةُ العلّيّين و هو اسمٌ واقعٌ علي ستّة معانٍ: اولّها: النّدَمُ علي ما معني و الثاني العزمُ علي تركِ العَودِ اليهِ ابداً و الثالّث... .

هيچ چيزي نزد خداوند محبوبتر از زن يا مرد مومني كه توبه كند، نمي باشد.

ليسَ شيٌ احبُّ الي اللهِ من مؤمنٍ تائبٍ او مومنةٍ تائبةٍ.

شخصي از حضرت پرسيد كه من از زمان حجّاج تاكنون والي بر مردم بوده ام آيا مي توانم از گناهانم توبه كنم؟ امام ساكت بودند و جواب ندادند. شخص دوباره سؤال كرد. امام فرمود: راهي براي توبه ات نيست، مگر اينكه حقوق تمام كساني را كه ضايع كرده اي به آنان بازگرداني.

عَنْ شيخٍ من النخع قال: قلتُ لابي جعفَر - عليه السّلام - : انّي لم أزل والياً منذُ زمنِ الحجّاج الي يومي هذا فهل لي من توبةٍ؟... قال: لا، حتّي تودّي كلَّ ذي حقٍّ حقَّه؟.

از امام سؤال شد: مراد از توبه نصوح چيست؟ حضرت فرمود: پشيماني قلبي از گناه، استغفار و طلب مغفرت زباني و تصميم و قصد جدي بر اينكه ديگر به سمت گناه نرود.

مَا التّوبةُ النّصوحُ؟ فقال - عليه السّلام - : نَدَمٌ بالقلبِ و استغفارٌ باللّسانِ و القَصدُ عَلي ان لا يعودَ.

تعجب مي كنم از كسي كه از رحمت خدا نا اميد است در حالي كه راه نجات و رستگاري دارد و آن استغفار و طلب آمرزش است.

عَجِبْتُ لِمَنْ يَقنُطُ و مَعَهُ النَّجاةُ و هو الاستِغْفارُ.

همانا خداوند دوست مي دارد بنده اي را كه در گناهان بزرگ از او طلب آمرزش مي كند و دشمن مي دارد بنده اي را كه گناهان كوچك خود را ناچيز مي شمارد.

انّ الله يُحِبُّ العبدَ ان يَطلُبَ اليه في الجرمِ العظيمِ و يُبغِضُ العبدَ أن يستَخِفَّ بالجرمِ اليسير.

پشيماني از گناه يكي از روشها و اقسام توبه و استغفار است.

النّدمُ اَحدَ التَّوبَتين.

كسي كه توفيق توبه به او داده شود محروم نمي شود از قبولش و كسي كه استغفار و طلب آمرزش كند از آمرزش پروردگار محروم نخواهد شد.

مَن اُعطي التوبَةُ لَمْ يحرُمِ القبول و مَنْ اُعطي الاستغفار لم يحرمُ المغفرةَ.

ترك گناه آسانتر از درخواست توبه از پروردگار است و چه بسا لذت ساعتي شهوتراني، موجبِ يك عمر پشيماني خواهد شد.

تركُ الخطيئةِ اَيْسَرُ مِنْ طَلَبِ التّوبَةِ و لَمْ مِنْ شهوةِ ساعَةٍ اورثَتْ حزناً طويلاً.

كسي كه از گناه توبه كند همانند انسان بي گناه است و كسي كه در حال ارتكاب گناه طلب آمرزش كند و استغفار بگويد همانند كسي است كه (خداوند را) مسخره كرده است.

التّائبُ من الذّنْبِ كَمَنْ لا ذَنْبَ له و المُقيمُ علي الذّنبِ و هُوَ مستَغفِرٌ منهُ كالمستهزِءُ.

بدرستي كه گاهي بنده اي به واسطه گناهي كه انجام داده است وارد بهشت مي شود. از حضرت سؤال شد: چگونه مي شود اي رسول خدا كسي به سبب گناه وارد بهشت شود؟ حضرت فرمود: گناهش پيوسته در مقابل ديدگان اوست، به واسطه گناهي كه انجام داده به سوي خدا بازگشته و توبه نموده و پيوسته مراقب خود است و از گناه فرار مي كند تا اينكه در آخر به بهشت داخل خواهد شد.

انّ العَبْدَ لَيَذْنِبُ الذّنْبَ فَيدخُلُ به الجَّنةَ. قيلَ كيفَ ذلكَ يا رسولَ اللهِ؟ قالَ: يكونُ نَصَب عينَيْهِ تائباً مِنْهُ فاراً فمازالَ حتّي يدخُلَ الجَنَّةًَ.

هر گاه شخص با ايمان، همراه با طلب آمرزش و توبه به سوي خدا بازگردد خداوند نيز با بخشش و مغفرت خويش به سوي او باز مي گردد و بدرستيكه خدا بخشنده و مهربان است، توبه بندگان خويش را مي پذيرد و از گناهان آنها چشم پوشي مي كند، پس بترسيد و برحذر باشيد از اينكه اهل ايمان را از رحمت خدا مايوس و نااميد گردانيد.

كُلَّما عادَ المومِنُ بالاستغفارِ و التَّوبَةِ عادَ اللهُ عليهِ بالمَغفِرَةِ و انّ الله غفورٌ رحيم... .