اي ابا الحسن! ـ همسرم ـ، همانا رسول خدا با من عهد بست و اظهار نمود: من اوّل كسي هستم از اهل بيتش كه به او ملحق مي شوم و چاره اي از آن نيست، پس تو صبر نما و به قضا و مقدّرات الهي خوشنود باش.

يا أبَا الْحَسَنِ! إنَّ رَسُولَ اللّهِ (صلي الله عليه وآله وسلم) عَهِدَ إلَي وَ حَدَّثَني أنّي اَوَّلُ أهْلِهِ لُحُوقاً بِهِ وَ لا بُدَّ مِنْهُ، فَاصْبِرْ لاِمْرِاللّهِ تَعالي وَ ارْضَ بِقَضائِهِ.

( در آخرين لحظات عمرش به همسر ) پس از من با دختر خواهرم أمامه ازدواج نما، چون كه او نسبت به فرزندانم مانند خودم دلسوز و متديّن است. همانا مردان در هر حال، نيازمند به زن مي باشند.

أُوصيكَ اَوّلاً أنْ تَتَزَوَّجَ بَعْدي بِإبْنَةِ اُخْتي أمامَةَ، فَإنَّها تَكُونُ لِوُلْدي مِثْلي، فَإنَّ الرِّجالَ لابُدَّ لَهُمْ مِنَ النِّساءِ.

(خطاب به همسرش اميرالمؤمنين علي - عليه السلام ) من از خداي خود شرم دارم كه از تو چيزي را در خواست نمايم و تو توان تهيه آنرا نداشته باشي.

يا أبَا الحَسَن، إنّي لأسْتَحي مِنْ إلهي أنْ أكَلِّفَ نَفْسَكَ ما لا تَقْدِرُ عَلَيْهِ.

به راستى كه مردمان دو گونه ‏اند يكى آنكه تابع شريعتى است، و ديگر آنكه كارگزار بدعتى است.

انّما النّاس رجلان متّبع شرعة و مبتدع بدعة.

هركس مطيع و پيرو خدا باشد از قهر و كارشكني ديگران باكي نخواهد داشت.

مَنْ اَطاعَ الْخالِقَ لَمْ يُبالِ بِسَخَطِ الْمَخْلُوقينَ وَ مَنْ أسْخَطَ الْخالِقَ فَقَمِنٌ أنْ يَحِلَّ بِهِ الْمَخْلُوقينَ.

در گذشته برادرى خدايى (و دينى) داشتم كه آنچه او را در نظرم بزرگ جلوه میداد كوچكى دنيا در نظر او بود. از تحت حكومت شكمش خارج بود (و شكم بر او تسلطى نداشت) و از اين رو آنچه را نمی يافت ميل نمیكرد، و هر زمان هم كه میيافت زياده روى نمیكرد. بيشتر اوقات ساكت و خموش بود، و چون لب به سخن میگشود بر گويندگان ديگر چيره بود و عطش پرسش كنندگان را فرو مینشاند. ناتوان و مستضعف (ناتوان شمرده) بود و هر گاه كارى جدّى پيش میآمد همچون شير بيشه میخروشيد و چون مار بيابانى به جنبش در میآمد. (در اختلاف و دعوا) تا نزد قاضى نمیرفت دليل و حجّتى اقامه نمیكرد. و كسى را در مورد كارى كه انجام داده بود و عذرى براى آن نمیيافت پيش از شنيدن عذرش سرزنش نمیكرد. از هيچ دردى جز هنگام بهبود شكايت نمیكرد. آنچه را میگفت خود نيز عمل میكرد، و چيزى را كه عمل نمیكرد نمیگفت. و هر گاه بر سخن مغلوب میشد بر خموشى مغلوب نمیشد. بر شنيدن حريص‏تر بود تا گفتن. و هر گاه دو كار برايش پيش میآمد میانديشيد كه كدام به هوا و هوس نزديك‏تر است با آن مخالفت میكرد. بر شما باد به داشتن اين اخلاق نيكو، و در داشتن آنها بر يكديگر سبقت گيريد. و اگر قدرت عمل به همه آنها را نداريد انجام اندكى از آنها بهتر از ترك بسيار است.

كان لى فيما مضى اخ في اللَّه و كان يعظّمه في عينى صغر الدّنيا في عينه. و كان خارجا عن سلطان بطنه، فلا يشتهى ما لا يجد، و لا يكثر اذا وجد. و كان اكثر دهره صامتا فان قال بذّ القائلين و نقع غليل السّائلين. و كان ضعيفا مستضعفا فان جاء الجدّ فهو ليث عاد و صلّ واد. لا يدلى بحجّة حتّى يأتي قاضيا. و كان لا يلوم احدا على ما لا يجد العذر في مثله حتّى يسمع اعتذاره. و كان لا يشكو وجعا الّا عند برئه. و كان يفعل ما يقول، و لا يقول ما لا يفعل. و كان اذا غلب على الكلام لم يغلب على السّكوت. و كان على ان يسمع احرص منه على ان يتكلّم. و كان اذا بدهه امران نظر ايّهما اقرب الى الهوى فخالفه. فعليكم بهذه الخلائق فالزموها و تنافسوا فيها. فان لم تستطيعوا فاعلموا انّ اخذ القليل خير من ترك الكثير.

هنگامى كه جنايتها آشكار شد بركتها برداشته شود.

اذا ظهرت الجنايات ارتفعت البركات.

كورى ديده، بهتر است كورى بصيرت.

ذهاب البصر خير من عمى البصيرة.

كار نيك پاكيزه نيست (يا افزايش نمیيابد) با وجود انسانى كه اصل و ريشه ندارد.

لا تزكو الصّنيعة مع غير اصيل.

به راستى در درون سينه انسان قطعه گوشتى آويخته است كه عجيب‏ترين اعضاى وجود او است، و آن قلب او است. و اين شگرفى به خاطر آن است كه انگيزه‏هايى از حكمت و ضدّ آن در آن جمع است. هر گاه آرزوها در آن ظاهر شود طمع او را ذليلى كند و هنگامى كه طمع در او به هيجان آيد حرص او را هلاك میكند، و هنگامى كه يأس مالك او گردد تأسف او را از پاى در میآورد، و هر گاه غضب بر او مستولى شود خشمش فزونى میگيرد، و هر گاه از چيزى راضى شود جانب احتياط را از دست میدهد، و اگر ترس بر او غالب شود احتياط كارى او را به خود مشغول میدارد، و هر گاه كار او آسان گردد در غفلت و بیخبرى فرو میرود، و اگر مصيبتى به او برسد بیتابى او را رسوا میكند، اگر مالى بيايد بینيازى او را به طغيان وا میدارد و اگر فقر دامنش را بگيرد مشكلات او را به خود مشغول میدارد، و اگر گرسنگى پيدا كند از ناتوانى زمين گير میشود، و اگر پر خورى كند راه نفس را بر او میبندد و به طور كلى هر گونه كمبود به او زيان میرساند، و هر گونه زيادى او را به فساد میكشاند.

لقد علّق بنياط هذا الانسان بضعة هى اعجب ما فيه و ذلك القلب و له موادّ من الحكمة و اضداد من خلافها. فان سنح له الرّجاء أذلّه الطّمع، و ان هاج به الطّمع أهلكه الحرص. و ان ملكه اليأس قتله الاسف. و ان عرض له الغضب اشتدّ به الغيظ. و ان اسعده الرّضا نسى التّحفّظ. و ان عاله الخوف شغله الحذر. و ان اتّسع له الامن استلبته الغرّة. و ان اصابته مصيبة فضحه الجزع. و ان- افاد مالا أطغاه الغنى. و ان عضّته الفاقة شغله البلاء. و ان جهده الجوع قعد به الضّعف. و ان افرط به الشّبع كظّته البطنة فكلّ تقصير به مضرّ و كلّ افراط له‏ مفسد.

شكم آدمى، دشمن او است.

بطن المرء عدوّه.

با پيش آمدن آسيبها، نعمتها تيره و ناصاف گردد.

بعوارض الافات تتكدّر النّعم.

وقار و تأنّى نيكو است.

الاناة حسن.

هنگامى كه شكم از مال مباح پر شد، دل از رسيدن به صلاح كور گردد.

اذا ملى البطن من المباح عمى القلب عن الصّلاح.

گردش شب و روز كمينگاه آفتها و دعوت كننده به پراكندگى (انسانها) است.

كرور اللّيل و النّهار مكمن الافات و داعى الشّتات.